үг
үг сөрөх
Монголоор
[засварлах]Тодорхойлолт
[засварлах]Юм үзэгдэл, тэдгээрийн шинж байдал, харьцааг заадаг хэлний бүтэц, утга зүйн нэгж юм. Уутална
Үгийн дуудлага
[засварлах]- [ьgə]
Үндэсний бичиг
[засварлах]- ᠦᠭᠡ
- үгэ
Үгийн утга
[засварлах]Үгийн утгыг үгийн сангийн утга, хэл зүйн утга гэж 2 ангилна.
- нэр.
- хэл шинж. Үгийн сангийн болон хэлзүйн тодорхой утга илтгэдэг үгийн сангийн үндсэн нэгж болох авиа утгын цогцос
- Хэлсэн зүйл, яриа, сургаал, заавар
- Дууны шүлэг; дуу дуулахад хэлэх зүйл
- Гэсэн санаа
Аавын хүү уг даадаг Арвайн гурил ус даадаг
Нийлмэл үг
[засварлах]- үг бүтээх - үгийн үндэс болон язгуураас шинэ үг үүсгэх зайл
- үг бүтээх дагавар - шинэ үг үүсгэх бүтээвэр
- үг зүй - хэлний үг бүтэх, хувилах зүй тогтол, үгийн сан хэл зүйн бүлэглэл болох үгсийн аймгийг судалдаг хэлний салбар ухаан
- үг зүйн найруулга зүй - үгийн аймаг тэдгээрийн үг зүйн хувилалуудын найруулгын үүргийг судалдаг найруулга зүйн дэд салбар
- үг найруулга - бичлэгийн уран сайхан
- үгийн баялаг - тухайн хэлний үгийн сангийн хэмжээ
- үгийн гарал - үгийн үүсэл
- үгийн үндэс - үгийн үндсэн утга бүхий хэсэг буюу үгзүйн ёсоор янз бүрийн дагавар залгаж, цаашаа хувилгаж болох хэсэг
- үгийн өргөлт - үгийн бусад үеэс илүү хүчтэй сонсогдох хэсэг
- үгийн язгуур - үгийн цэвэр үндэс буюу цааш утга бүхий хэсгээр задалж үл болох хэсэг
- үндсэн үг - тухайн хэлний уугал бөгөөд он цагийн шалгуурыг туулж хөдөлбөргүй хэвшин тогтворжиж чадсан нийт ард түмний мэддэг үг
- шинэ үг - нийгмийн шинэ үзэгдэл, ойлголтыг тэмдэглэсэн үг
- этгээд үг - нийт хэлний үгээс бүтдэг боловч илэрхийлж буй утгаараа үндэсний утга зохиолын хэм хэмжээнээс гажсан үг
- хуучирсан үг - тухайн юм үзэгдэл, ойлголт нь хэвээр байгаа боловч ойролцоо утга бүхий өөр үгэнд байраа тавьж өгөн идэвхитэй чанараа алдсан үг
- нийлэмж үг - хоёр болон түүнээс дээш үг нийлж үгийн сангийн нэг утга илэрхийлснийг
- холбоо үг - нэг утга санааг илтгэсэн, үгийн үндсэн утгаа хадгалж буй хоёр буюу хэд хэдэн үгийн нийлэмж
- хоршоо үг - нэг утга санааг илэрхийлдэг бөгөөд тус тусын үндсэн утгаа алдсан хоёр үг
- үг авалцах - хэл чимээ нэвтрэлцэх
- үг авах - а.үг алдуулах, ам хэлүүлж авах; б.хүний үгэнд орох, хэлсэн сургасныг ойшоох
- үг алдах - хэлж болохгүй үгийг гэнэ алдаж хэлэх
- үг алдуулах - гэнэ алдуулж, үг хэлүүлэх, зөвшөөрүүлэх
- үг барилдах - хэлэлцэж тогтох, болзох
- үг булаалдах - хүнтэй өрсөн ярих, маргалдах
- үг гаргах - хэл өгүүлэл гаргах, гомдоллох, хэл ам татлах
- үг гээдэггүй хариу өгдөг; б.хэлсэн ярьсан бүхнийг өлгөн авч өөлдөг
- үг дагах - үгэнд орох, хэлснээр нь хийх, хүний хэлснийг ажил хэрэгтээ тусгах
- үг дагуулах - хүний хэлснийг дагуулан ярих, аялдан дагаж зөвшөөрөх
- үг дайх - бусдаар үг хэлүүлэх
- үг дуулах - а.хүний үгийг сонсч хүлээн авах; б.бусдын үгэнд орох; в.хүнээс хатуу үг сонсох
- үг дэлгэх - хэрэгтэй хэрэггүй олон юм ярих, дэмий ярих
- үг зааж өгөх - а.үг, үсэг зааж өгөх; б.бусдад ингэж тэгж хэл гэж гэж зааварлах
- үг задрах - нууц задрах
- үг зохиох - хүнийг ийм тийм юм хэллээ гэж санаагаараа худал үг зохиож хэлэх
- үг зөрөх - хэлсэн, ярьсныг эсэргүүцэх
- үг мухардах - хэлэх үг олдохгүй болох
- үг мушгих - хэлсэн үгийг гуйвуулах
- үг мэддэггүй - а.хүний хэлсэн ярьсныг ойлгохдоо муу; б.үгэнд ордоггүй
- үг нийлэх - а.яриа нийлэх, үзэл санаа нийлэх; б.асуугдах цагт өчих, хариулах үгээ сэм тохирох
- үг өдөх - а.яриа эхлэх; б.үг сэдэж хорыг нь маажих
- үг өөлөх - буруу ташаа хэлснийг далимдуулан муучлах
- үг сануулагч - жүжгийн ба давтлагын үед жүжгийн зохиолын дагуу тоглолтын явцыг ажиж шаардлагатай үед жүжигчдэд үгийг сануулан хэлдэг театрын ажилтан
- үг солих - а.мэндлэх, б.ярилцах
- үг сонсох - а.сонорын эрхтнээс бусдын хэлснийг сэрж мэдрэх; б.бусдын муушаал, гоочлол, зэмлэлийг хүртэх; в.шилж. сураг сонин дуулах
- үг сөрөх - хэрэлдэх, хэлсэн үгийг зөвшөөрөхгүй байх, зөрөх
- үг тараах - энд тэнд үнэн худал үг хэлж явах, цуу үг тараах
- үг таслах - хүний яриан дундуур нь орж ярихыг болиулах, хүний яриан дундуур нь орох
- үг үлдээх - а.хүнд хэлэх үгээ өөр хүнээр дамжуулан захиж хэлэх; б.захиас, сургамжийн үгээ хэлэх
- үг үсэгчлэн - үг нэг бүрчлэн, утга үл харгалзан
- үг хавчуулах - а.бусдыг ярилцах байхад хооронд нь орж ярих, б.ярианы далимд өөр үг дуулгах
- үг хадгалах - а.бусдын хэлснийг марталгүй явах; б.хэлэх гэсэн үгээ тээж явах
- үг хайрлахгүй - а.хэт нуршуу; б.магтах
- үг хэлэх - а.ярих; б.хурал цуглаан дээр тусгайлан бэлсэн зүйлээ ярих
- үгээ баллах - хэлснээ буцаж үгүйсгэх
- үгээ буцах - хэлсэн зүйлээ хэлээгүй гэж мэлзэх
- үгээ буцаах - хэлснээсээ буцах
- үгээ зөөх - үгээ сунжруулан хэлж ядах
- үгээ олж ядах - юм хэлэх гэж бодсон боловч чухам яаж хэлэхээ мэдэхгүй байх
- үгээ олох - хэлэх үгтэй болох, шалтаг олох
- их үг хэлэх - биеэсээ ахадсан юм ярих, хэгжүүн хэвлүүн зан гаргах
- хатуу ширүүн үг хэлэх - загнах, зэмлэх, зандрах
- үг цухуйлгах - учир явдлын үзүүрээс бага сага дурдах
- үг чагнасан олигор - үг дуулчих санаатай дэргэдээс холддоггүй, салдаггүй хүн
- үгний үзүүр - ярианы чиг хандлага
- үгэн дотор үг байх - далд утгатай үг хэлэх
- үгэн дээрээ - санаа бодлоо нуух, хэлэх хийх нь зөрөх, өнгөн дээрээ “за” боловч үнэн санаа нь “үгүй” байх
- үгэнд дуртай - а.бусдын яриаг сонсох дуртай; б.бусдын үгийг сонсож дамжуулах дуртай; в.илүү юманд дурлах, сониуч
- үгэнд орох - хүний хэлсэн, сургасныг биелүүлэх, үг дуулах
- үгэндээ хүрэх - хэлсэн, амалсандаа хүрэх, хэлсэн үгээ ажил болгох
- үгээ барах - хэлэх үгээ олж ядах
- үгээр дайрах - хүнийг муу үгээр басамжлан хэлэх, доромжлох
- нэг үгээр хэлэх - товчилбол, хураангуйлбал
- даацтай үг - жинтэй үнэн үг
- дотно үг - эелдэг зөөлөн сэтгэлд хоногшсон үг
- егөөдсөн үг - цаад хүнээ тандсан, хор шарыг нь малтах зорилгоор далд утгатай хошин аястай хэлсэн үг
- ёжтой үг - егөөдсөн үг
- зөөлөн үг - аргадан учирласан үг
- жороо үг - хэл зүгшрүүлэх үг
- муу үг - а.тааламжгүй үг, б.өөдгүй мэдээ
- өмнөх үг - ном зохиолын эхэнд тухайн ном болон зохиогчийн тухай хэлсэн үг, оршил үг
- өмхий үг - далдуур егсөн, зэвүүн үг
- сургаал үг - ардын аман зохиолын нэг төрөл, аж амьдралд сануулах, сургамжлах, ятгах, хориглох санааг илэрхийлж, товч цөөн үгээр шүлэглэсэн тогтвортой сургаалт хэллэг
- төгсгөлийн үг - ном зохиолын төгсгөлд бичсэн үг
- уран үг - сонсоход гоё, сайхан үг
- үнэн үг - худал, ташаа биш үг
- хатуу үг - сонсоход хэцүү ч үнэн үг
- хууч үг - эрт дээр цагаас уламжилж ирсэн аж амьдралын тухай товч цөөн үгээр шүлэглэсэн сургамжит хэллэг, аман зохиолын нэг төрөл
- хүний үг - бусдын хэлсэн үг яриа
- хэл зүгшрүүлэх үг - бага насны хүүхдийг түгдрэлгүй хэлж сурахад зориулж зохиосон бүлэг үгс
- цуу үг - худал тарсан үг, үнэн худал нь мэдэгдэхгүй нэгээс нөгөөд дамжин яригдах яриа
- ширүүн үг - а.загнан зэмлэсэн үг; б.шүүмжлэн өөлсөн үг
- эвгүй үг - сэтгэлд сэв суулгах үг
- эгзэгтэй үг - а.өө сэвийг нь олж хэлсэн үг; б.далдуур егсөн, ёжсон үг
- үг хэл нийлэх - санаа бодол харилцан тохирох
- үг хаях - гоморхож, егөөдөж элдэв юм ярих
- дууны үг - дууны шүлэг
- –Дайн гэдэг чинь хүн хүнээ ална гэсэн үг дээ. Л.Түдэв. үер.
Уулын -
Зөв бичихзүй
[засварлах]Кирил бичгийн зөв бичихзүй
[засварлах]үг нэр. ~ хэлэх, үгийн, үгэнд, үгнээс, о.тоо үгс
Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй
[засварлах]ᠦᠭᠡ ᠶᠢᠨ
ᠦᠭᠡᠨ ᠳᠦ
ᠦᠭᠡ ᠶᠢ
ᠦᠭᠡᠨ ᠡᠴᠡ
ᠦᠭᠡ ᠪᠡᠷ
ᠦᠭᠡ ᠲᠡᠢ
ᠦᠭᠡ ᠪᠡᠨ
ᠦᠭᠡᠰ
- үгэйин үгэнд үгэйи үгэнэчэ үгэбэр үгэтэй үгэбэн үгэс
- /-ийн /-д /-ийг /-ээс /-ээр /-тэй /-ээ /-с
Орчуулга
[засварлах]Хоршоо үг
[засварлах]- үг аялгуу - хэлний үндсэн нэгж болон түүний хэлэхүйн ялгаа
- үг аяс - ярианы төлөв байдал, өнгө аяс
- үг дуу - дуу авиа, хэл яриа
- үг дуугүй - ямар ч болзолгүй, юу ч хэлэлгүй, эсэргүүцэлгүй
- үг заавар - зааж сургасан үг
- үг захиа - үлдээсэн үг, захиж сургасан үг
- үг өчиг - а.ам өчиг, амлалт; б.мэдүүлэг
- үг сүг - ухаан жолоо, учир зүг
- үг сүггүй - а.үг хэлэхийн завдалгүй, нам сөгөөгүй, ганц үгний зөрөөгүй; б.ухаан жолоогүй, учир зүггүй
- үг өгүүлэл - хэл ам, хэрэг зарга
- үг учир - юмны учир шалтгаан, нөхцөл байдал
- үг үсэг - бичиг үсэг
- үг хэл - а.хэлсэн ярьсан зүйл; б.хов жив; в.шилж. хэрэг төвөг, хэл ам
- үг чиг - хэлж ярих зүйл, өнгө аяс
- үг шүүмж - шүүн хэлэлцсэн үнэлэлт
- үг эгшиг - дууны өнгө, ярианы өнгө аяс
- үг яриа - хэлэх ярих юм, хэлж ярьсан зүйл
Товчилсон үг
[засварлах]- үг өгөх - а.амлах, ам тангараг өгөх; б.дохио болгож сануулах
- үг зөөх - хов жив хөөцөлдөх, олныг хутган үймүүлж явах
- үг хөөх - а.дам сонссон үгийн эзнийг олох гэж чармайх; б.хэрэггүй үгийг нэхэх
- үг газар унагахгүй - үгэнд дуртай, амнаас гарсан үг нэг бүрийг сонсох
- үг олдож үхэр холдох - дэмий их ярьж цаг алдах
- үгээр идэх - янз бүрийн хор маажсан үг хэлэх, элдэвлэн хэлэх
- үгээр нүдэх - ширүүнээр хэлэх, шүүмжлэх
- үгээр үг хийх - а.бусдын хэлснийг мушгих, шалтаг болгон өөнтөглөх; б.тоглоом хийсэн ерийн үгийг өөнтөг санаж, үнэнд бодох
- үгээр шөвөгдөх - бусдыг хорон үгээр хошигнон дайрах
- үгээр цохих - бусдыг нэг ч үг хэлүүлэхгүй хатуу ширүүн үгээр дайрах
- үг хэл нь гүйцэгдэхгүй - а.цэцэн цэлмэг, хэлэмгий доломгой; б.хэрүүлч
- үг хэлээ билүүдэх - дэмий чалчих, хов үг ярих
- үгээр согтоох - ямар нэгэн зүйлийн талаар сонирхолтой, удаан ярьж бусдын анхаарлыг татах
- үгэнд согтох - үгэнд дурлан шимтэн сонсох
- их үг хэлэх - бага хүүхэд хэрээс хэтэрсэн юм ярих
- өмхий үгээр утах - муу муухай үгээр егөөдөх
- үгээр таглах - хэлэх үггүй болгох
- үг явах - эзэнгүй дэл сул яриа гарах
- үг авах - хүний ярьсныг ойлгож авах, сонсох~Адуугаа таргалмагц очъё гэж шалтаглаж, энэ хэргийг хойш тавибал ямар гэсэн Чингис хаан түүний үгийг авч өөрөө очсонгүй (МНТ).
- үг алдах - хэлэх ёсгүй зүйлийг гэнэдэж хэлэх~Өвгөн Шанзавын ач нь санамсаргүй үг алдаж, өвгөний нууцыг задруулсны нь Хутагт олж сонсоод... өвгөн Шанзавын тэр заргын бичгийг Амбан сайдаас олж авах гэж ядсан бололтой гэж улс сэм хэлэлцэх болжээ (Б.Ринчен, Үүрийн туяа).
- үг алдуулах - үг хэлүүлэх, зөвшөөрүүлэх~Зайсан нүдээ онийлгон, ухаан зарж, тэгвэл мөнгөн цөгцнөөс хүнд үү гэж үг алдуулахыг оролдов (Н.Наваан-Юндэн, Соёл-Эрдэнэ).
- үг олдож/арвидаж, үхэр холдох - дэмий их ярьж цаг алдах~Үгүй та минь үг олдож, үхэр холдов шүү. Босон харайж “одоо ачаалъя” гээд гүйн гарангуутаа майхны гадсуудыг сугалан хаяв (Д.Намдаг, Цаг төрийн үймээн). ~Үг арвидлаа, үхэр холдлоо, бригаддаа буцахгүй болохгүй” гээд Тогооч гуай явчихлаа (Бөхдэлгэр, Тэрдүүс). ~Хэлээд байвал хэрүүл болж хэрэг ихдэхээс болгоомжлон Заяасайн хэзээний гуталдахаар базааж
- үг идэх - хэлэгдэх, шүүмжлэгдэх, зэмлэгдэх~Балгансан
- үг сөрөх - хэрэлдэх, зөвшөөрөхгүй байх~Бусдын үгийг сөрөх гэж зориуд хамгийн сүүлд боссон байжээ (Л.Түдэв, Уулын үер).
- үг сүггүй - шууд, ганц үгийн зөрөөгүй~Замд гамингууд байн байн саатуулж, цаг алдсанаас болж, ийнхүү оройтон, бас өглөөнөөс хойш өлөн хоосон явсан тул тун ч их даарч ядран очиж, арай гэж хоол идсэн болоод үг сүггүй унтаж билээ (Ж.Дамдин, Үймээний жил).
- үг хамаргүй - үг зооггүй, дуугай~Ном үзээд суувал нэг өдөр нэг өдрөөр үг хамаргүй суучихдаг... сэхээтэн залуу үндэс инээдээ дарж чадахгүй болж (Төмөрбагана, Малчдын үрс).
- үг хамар солилцох - ярилцах, хэлэлцэх~Өвгөн залуу хоёр ам амандаа амар мэндээ мэдэж, үг хамар солилцож байвч нүд нь харин хувь хувьдаа үзэхээ үзэж, ажихаа ажиж амжаад хэн хэндээ автахгүй (М.Асар, Эрэлчин залуу).
- үг хаях - гоморхох~Пэлжээ –Хүү минь, чамд үг хаяж байгаа нь тэр (Ч.Лхамсүрэн, Юу сайхан, дур сайхан).
- үг хэл/хэл ам нь гүйцэгдэхгүй - цэцэн цэлмэг, хэлэмгий доломгой~Тэр хүүхэн өнгө зүс орж гэзэг үсээ тайран шинэ сонин дуу аялан, үг хэл нь гүйцэгдэхээргүй цэцэн цэлмэг болж, эргийн борчуудын хүүхнүүдэд нөлөөлнө (Ц.Уламбаяр, Зовлон жаргал). ~Улаан Лавдмаа дэмий. Хэл ам нь гүйцэгдэхгүй, тасчих шахсан айхавтар амьтан (С.Пүрэв, Хадланчийн шөнө).
- үг хэлээ билүүдэх - хэлэхээс бодож зэхэх, хурцлах, яарах~За энэ ч яах вэ. Өөрийнхөө өрөөсөн гутал аавын талд үг хэлээ билүүдэж яваа хүн (З.Баттулга, Хөх тэнгэр).
- үгийн зөрөөгүй/солиогүй - хурдан, хэлэх зуур, үг хэлэхийн завдалгүй~Чухам юунаас болсон эсэхийг огт мэдэхгүй хэрнээ Хариуныг тийнхүү үгийн зөрөөгүй шийтгэсэн Палам гуайн ууртай улаан нүд ахин дахин харагдах нь аймшигтай (Э.Үржинханд, Хөдөөний охин). ~Одоо яах вэ, буцах уу, эсвэл бид хоёр хүрээд ирэх үү, бид ч тэнд байж чадашгүй хүү минь гэхчлэн үгийн солиогүй дээр дээрээс нь угсруулан ярихад хүү “ямар гоё вэ? Буцъя, буцъя” хэмээн баярлан дэвхрэв (Д.Батбаяр, Цахилж яваа гөрөөс).
- үгээ барах - хэлэх үггүй болж, арга барагдах~Ээж тэр замын хүмүүст гомдож, үгээ барж суугаа даа.
- үгээр нүдэх - ширүүнээр хэлэх, шүүмжлэх~Манай дарга өрөөндөө дуудаад л өмнөө зогсоож байгаад үгээр нүднэ шүү дээ.
- ↑ өмхий үгээр утах
- ↑ нэг үгээр хэлэх
- ↑ бат үгээ барилдах
- ↑ олон таван үггүй
- ↑ илүү үгтэй илгэн хоншоортой
Хэвшмэл хэллэг
[засварлах]- Давс хийвэл уустал нь
- Үг хэлбэл дуустал нь
- Дуу цөөтөн
- Үг нэгтэн
- Дээс уртдаа сайн
- Үг цөөхөндөө сайн
- Морь орговол барьж болно
- Үг гарвал хурааж болохгүй
- Морь ороолбол барьж болно
- Үг гарвал хурааж болохгүй
- Морь таргалахаараа
- Малгай авхуулдаггүй
- Хүн жаргахдаа
- Үг дуулдаггүй
- Оготор сүүлтэй мориор давхихад
- Туйлсан болж үзэгддэг
- Үг мэддэггүй хүнд хэлсэн үг
- Уурласан болж мэдэгддэг
- Өмсөж зүүх нь сайхан бол
- Үгээгүү баян нь танигдахгүй
- Үг арвин хэлэхгүй бол
- Мэргэн мунхаг нь танигдахгүй
- Өөд гарах уруутай
- Үг хэлэх хариутай
- Өөд гарвал уруутай
- Үг хэлбэл хариутай
- Унасан морь гижгээ хүрвэл өшиглөдөг
- Үг үгээ эс даавал хэрүүл болдог
- Уургаа алдвал барьж болдог
- Үг алдвал барьж болдоггүй
- Үг алдахаар
- Үхэр алд
- Үг алдвал барьж болдоггүй
- Уурга алдвал барьж болдог
- Үг алдвал буцааж чадахгүй
- Үхэр алдвал барьж болдог
- Үг байгаад хэлэх газаргүй
- Үнэн байгаад цааргалах газаргүй
- Үг бүр утгатай
- Утга бүр учиртай
- Үг гэвэл өнчин элэг нь өндийгөөд
- Хэрэг гэвэл хэнгэрэг цангаа цохих
- Үг давтвал улиг
- Ном давтвал билиг
- Үг дагавал ухаантай болдог
- Үлгэр дагавал цэцэн болдог
- Үг дамжихдаа нэмэгддэг
- Юм дамжихдаа хорогддог
- Үг зөөвөл илүүддэг
- Мөнгө зөөвөл дутдаг
- Үг зөрөлдвөл цохино
- Үүл зөрөлдвөл хурлана
- Үг ил сайн
- Үнэг улаан сайн
- Үг илжирдэггүй
- Үнэн балардаггүй
- Үг илүүтэй
- дутуутай
- Үндэс урттай
- богинотой
- Үг илүүтэйн
- Эрүү хугархай
- Үг их хэлэхгүй бол
- Мэргэн мунхаг нь танигдахгүй
- Үг минь түргэн билээ
- Үйл минь бачим билээ
- Үг мэдэхгүй хүн олохоор
- Үйл мэдэхгүй эм олсон нь дээр
- Үг мэдэхгүй хүнд үг хайран
- Үнэр мэдэхгүй хүнд заар хайран
- Үг мэдэхгүй хүнд үг хайран
- Үнэр мэдэхгүй хүнд зандан хайран
- Үг мэдэхгүй хүнд үг хэлэх
- Үнсэнд асгасан ус хоёр адил
- Үг мэдэхгүй хүнд үг хэлэх
- Үнсэнд сувд хаясантай адил
- Үг мэдэхгүй хүнд үг хэлэх
- Үхрийн эвэрт тариа цацсан адил
- Үг мэдэхгүй хүнд үг хэлэх
- Үхсэн тэмээн дээр төөнө тавихтай адил
- Үг мэдэхгүй хүнд үг хэлэхээр
- Үхрийг сүүлээр нь хөтөл
- Үг мэдэхгүй хүнд үг бүү хэл
- Үхрийн хамарт зандан бүү асаа
- Үг нь түргэн
- Үйл нь удаан
- Үг нь гурил
- Зүрх нь царил
- Үг нь зөөлөн
- Үйл нь хатуу
- Үг нь муугүй
- Утга нь сайн
- Үг нь үхрийн баас
- Яриа нь ямааны хоргол
- Үг нь цэцэн
- Үлгэр нь тэнэг
- Үг нэхэхээр
- Үхэр нэх
- Үг олдвол үхэр холдоно
- Үнэн олдвол худал болно
- Үг олдож
- Үхэр холдох
- Үг олон давтахад нойронд саад болдог
- Ном их давтахад цээжний чимэг болдог
- Үг олондоо ташаардаг
- Утас уртдаа тасардаг
- Үг өмхийрдөггүй
- Мах өмхийрдөг
- Үг сөрвөл хэрүүл болдог
- Үүл сөрвөл хур болдог
- Үг сунавал цалгайрна
- Утас сунавал тасарна
- Үг танивал цэцэн
- Үлгэрлэж мэдвэл мэргэн
- Үг танихгүй хүнд үг битгий хэл
- Үлдээх үггүй хүнд ус битгий тавь
- Үг туувал үг гардаг
- Үхэр туувал баас гардаг
- Үг туухаар
- Үхэр туу
- Үг үгэндээ хатуудна
- Үхэр хашиндаа мундуурна
- Үг үгэндээ хатуудна
- Үхэр хашиндаа зодуулна
- Үг удавч үгширдэггүй
- Мах удвал өмхийрдөг
- Үг үзүүргүй боловч
- Үхтэл нь хатгадаг
- Үг уртадвал хүзүү ороодог
- Хормой уртадвал хөл ороодог
- Үг учиртай
- Мод мөчиртэй
- Үг учиртай
- Өвс үндэстэй
- Үг хөөвөл үг гарна
- Үхэр хөөвөл чацга гарна
- Үг хөөр
- Өргөн замтай
- Үг хөөрийн их
- Үнэн учрын бага
- Үг хөөхөөр үхэр хөө
- Хов хөөхөөр хонь хөө
- Үг хөөцөлдөхөөр
- Үхэр хариул
- Үг хүсэхээр
- Үхэр хүс
- Үг хэлбэл дуугартал
- Үйл эхэлбэл дуустал
- Үг хэлбэл үндэстэй
- Үлгэр хэлбэл сурвалжтай
- Үг хэлгүй
- Эрүү шанаагүй
- Үг хэлэх хариутай
- Үнэнээ хэлэх итгэлтэй
- Үг хэлэхдээ цэхийг нь
- Үлгэр хэлэхдээ утгыг нь
- Үг хэлэхэд үг гардаг
- Мод зороход зомгол гардаг
- Үг хэлэхэд үг дуулах
- Хороо нээхэд мал бэлчих
- Үг цөөнтэй хүн
- Үндэс суурьтай байдаг
- Үг цээжнээс
- Үндэс газраас
- Үг эрж
- Өврөө уудлахгүй
- Үг яриаг нь сонсохоос
- Үйл хөдлөлийг нь үз
- Үгүй хүнд
- Үг хол
- Үзүүр хүрвэл уяа хүрдэг
- Үг хүрвэл хариу дуулдаг
- Үг үгээ эс дагавал
- Олон хүн ч бол дайсан болдог
- Үйл бүтээхэд уран хүн
- Үг бүтээхэд цэцэн хүн
- Үлий сахисан сар шиг
- Үг чагнасан олигор шиг
- Үр өвөрт асдаг
- Үг зүрхэнд асдаг
- Үсэг муруй ч
- Үг шулуун
- Үү ихэдвэл яр болно
- Үг булаалдвал хэрүүл болно
- Үүл зөрвөл бороо буудаг
- Үг зөрвөл хэрүүл болдог
- Үхэр алаад сүүлэн дээр нь хутгаа хугалах нь
- Үг хэлэхэд утган дээр нь үг алдах
- Үхэр нэхэж гүйцэх
- Үг нэхэж гүйцэхгүй
- Үхэр таргандаа сайхан
- Үг үнэндээ сайхан
- Шунахай хүний нүд нь хомхой
- Үг нь тэнэмхий
- Эм гашуун ч өвчинд тустай
- Үг хатуу ч явдалд тустай
- Эм гашуун ч эдгэлд тус
- Үг хатуу ч дээрдэлд тус
Аман зохиолд орсон нь
[засварлах]- зүйр үг - амьдралын юм, үзэгдэл, байдал, үйлийг товч оновчтой зүйрлэн жишиж, чимэгтэй, нухацтай цөөн үгээр онож шүлэглэсэн тогтвортой хэллэг бүхий ардын аман зохиолын нэг төрөл
- цэцэн үг - амьдралын явцад ажиглаж дүгнэсэн зүйлээ товч, оновчтой, цөөн үгээр шүлэглэсэн, ухааруулах утга төгс уламжлалт хэллэг бүхий ардын аман зохиолын нэг төрөл
Зүйр үг
[засварлах]- Үг алдсанаас үхэр алдсан нь дээр
Тайлбар: бодлогогүй үг бүү хэл, хэл яриагаа цэнэж яв
- Үг илжирдэггүй
- Үнэн балардаггүй
Тайлбар: үнэн хэзээд үнэнээрээ байдаг; үнэн үг хуучирдаггүй
- Үгийн эх нь хэцүү
- Үйлийн адаг нь хэцүү
Тайлбар: үйл явдлыг эхлүүлэх амархан ч зорьсондоо хүрэх хэцүү
- Үг хөөцөлдөхөөр үхрээ хариул
Тайлбар: хов ярьж явахаар ажлаа хийж яв
- Үгэнд үхэхээр сүхэнд үх
Тайлбар: үг дааж сур
- Муу үг модон улаатай
Тайлбар: муу юм дорхноо дуулддаг, муу үг дороо тархдаг
- Үнэн үг үнэтэй
- Худал үг хортой
Тайлбар: үгээ цэгнэ, хэлж ярихаа бодож бай
- Сайн хүний үг сарын хүнс
- Муу хүний үг тэр өдрийн тээг
Тайлбар: сайн хүнээс үг дуулж бай, нөхрийнхөө урмыг хугалах үг бүү хэлж бай
- Махны шарх эдгэдэг
- Үгийн шарх эдгэдэггүй
Тайлбар: бусдад муу үг бүү хэл
Цэцэн үг
[засварлах]- Үгний олноос үхрийн олон
Тайлбар: олон үг хэрэггүй
- Үгээ залгиж явбал үнэ хүрэх
Тайлбар: бодлогогүй бүү хэл, үг яриагаа цэгнэж яв
- Үгээр цохихоор сүхээр цохь
Тайлбар: бусдыг гомдоох үг бүү хэл
- Үгэнд нь итгэхээр үйлсэд нь итгэх
Тайлбар: хүнийг амаар нь биш үйл ажлаар нь дүгнэ