ухаан
Монголоор
[засварлах]Үгийн гарал
[засварлах]Үгийн дуудлага
[засварлах]- [uxa:n]
Үндэсний бичиг
[засварлах]- ᠡᠣ᠊ᠠᠠᠠᡍᠠ᠊ᠨ
- (ухаган)
Үгийн утга
[засварлах]- нэр.
- Хүний дээд хэмжээгээр хийсвэрлэн сэтгэх чадвар
- Арга, хүний тархины сэтгэх явц
- Мэдрэл
- Судлал, сургаал, шинжлэл, онол
- Учир, шалтгаан
Ойролцоо үг
[засварлах]Нийлмэл үг
[засварлах]- ухаан ихтэй - тархины хийсвэрлэн сэтгэх чадвар сайтай, бодлого сайтай, юмны эв дүй, учир зүйг олохдоо сайн
- ухаан гаргах - а.тархины хийсвэрлэн бодох чадвараа дайчлах; б.нарийн арга олох, мэргэн санаа гаргах; в.заль мэх гаргах
- ухаан заах - а.арга сүвэгчлэх; б.оюун бодлоор давуу болохоо үзүүлэх; в.яаж хийх аргыг нь зааж өгөх
- ухаан зарах - арга зам эрэлхийлэх
- ухаан сийлэх - хүнд байдлаас гарах, ямар нэг үүрэг даалгаврыг биелүүлэх, чухал хэрэг явдлыг гүйцэлдүүлэхийн тулд нарийн арга ухаан бодож олох
- ухаан сум - юмыг үлгэрлэх, жиших зэргээр зөв зүйг бодолхийлж олох бодлого
- ухаан сэлбэх - арга зам зааж өгөх
- ухаан хэрэглэх - заль мэх гаргах
- ухааныг нь олох - үг яриа, хэрэг үзэгдлийн цаадах учир шалтгаан, санаа зорилго, төрөлх агуулгыг нь бүрэн ойлгох
- ухааныг нь үзэх - арга гаргаж шийдвэрлэх
- бүдүүн ухаан - ердийн бодол, энгийн туршлагаас олж авсан мэдлэг
- нарийн ухаан - маш нарийн нягт бодож төлөвлөсөн арга
- хар ухаан - төрөлхийн оюун, амьдралаас олж авсан мэдлэг
- ухаан алдах - а.муужран унах; б.тэсвэрлэж ядах, байж ядах; в.ихэд айх
- ухаан алдталаа айх - маш их айх, ухаанаа алдахаас наахнуур болтлоо айх
- ухаан балартах - элий балай болох
- ухаан гарах - ухаа гарах
- ухаан жолоогүй - а.оюун бодлын хир хэмжээ алдрах; б.санд мэнд; в.маш их, туйлын их
- ухаан муудах - а.зөнөглөх, уймраа болох; б.мэдрэл муудах
- ухаан орох - ухаа орох
- анагаах ухаан ш.у. - зүйл бүрийн өвчин, тэдгээрийг эмчлэх мөн урьдчилан сэргийлэх тухай сургаалын цогц
- ухааныг нь олох - учрыг нь олох
Зөв бичихзүй
[засварлах]Кирил бичгийн зөв бичихзүй
[засварлах]у|хаан нэр. ~ гаргах, ухааныг, ухаанаар
Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй
[засварлах]ᠡᠣ᠊ᠠᠠᠠᡍᠠ᠊ᠨ ᠊ᠣ
ᠡᠣ᠊ᠠᠠᠠᡍᠠ᠊ᠨ ᠳ᠋ᠣ
ᠡᠣ᠊ᠠᠠᠠᡍᠠ᠊ᠨ ᠊ᠢ
ᠡᠣ᠊ᠠᠠᠠᡍᠠ᠊ᠨ ᠡᠴ᠊᠊ᠨ
ᠡᠣ᠊ᠠᠠᠠᡍᠠ᠊ᠨ᠋ ᠢᠶᠡᠷ
ᠡᠣ᠊ᠠᠠᠠᡍᠠ᠊ᠨ ᠲ᠋ᠠ᠊ᠢ
ᠡᠣ᠊ᠠᠠᠠᡍᠠ᠊ᠨ᠋ ᠢᠶᠡᠨ᠋
- /~ы /~д /~ыг /~аас /~аар /~тай /~аа
Орчуулга
[засварлах]Хоршоо үг
[засварлах]- ухаан билиг - хүний сэтгэлгээний чадвар
- ухаан бодол - хүний тархинд байх санаа бодол
- ухаан мэдрэл - хүний мэдрэхүйн чадвар
- ухаан санаа - хүний эрүүл саруул сэтгэлгээ, уураг тархины ажиллах чадвар
- ухаан сэхээ - авхаалж самбаа, санаа бодол
- ухаан тамир - ухаан бодол, тамир тэнхээ
- ухаан төхөө - ухаа төхөө
- ухаан мэдрэл - хүний бодот ертөнцийг мэдрэх чадвар
- ухаан мэдлэг - хүний боловсрол болон хийсвэрлэн бодох чадвар
- мэдэц ухаан - хэрэг явдлын учир зүйг ухан ойлгох чадвар
- ухаан мэдээ - бүх уураг тархи болон бусад эд эрхтний эрүүл үйл ажиллагаа
- арга ухаан - юмыг хийх эв дүй, сэтгэх чадвар
- ой ухаан - юмс үзэгдлийг таньж мэдэх, ухаарч ойлгох, тогтоож цээжлэх чадвар
- онол ухаан - байгаль ертөнц хийгээд нийгэм сэтгэхүйн тухай системийн дүгнэлт
- оюун ухаан - юмс үзэгдлийг танин мэдэх, нэгтгэн дүгнэх оюуны үйл ажиллагаа, ойлгож ухаарах чадвар
- ухаан сэхээгүй - а.өөрийн мэдэлгүй; б.ухвар мэдлэггүй, юм үзэж сураагүй
- ухаан жолоо - оюун бодлын хэр хэмжээ
- ухаан зулаггүй - санд мэнд, яаруу сандруу
Товчилсон үг
[засварлах]- БШУС Боловсрол, Шинжлэх Ухаан, Соёл
- БШУСБХ Боловсрол, Шинжлэх Ухаан, Соёлын Байнгын Хороо
- ЗШУТБ Залуучуудын Шинжлэх Ухаан, Техникийн Бүтээл
- МУШУТИС Монгол Улсын Шинжлэх Ухаан, Технологийн Их Сургууль
- НҮББШУСБ Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Боловсрол, Шинжлэх Ухаан, Соёлын Байгууллага
- ОШУСТ Оросын Шинжлэх Ухаан, Соёлын Төв
- ОШУТТ Оросын Шинжлэх Ухаан, Техникийн Төв
- СЭХШУҮН Сэргээгдэх Эрчим Хүчний Шинжлэх Ухаан, Үйлдвэрлэлийн Нэгдэл
- ШУА “Шинжлэх Ухаан, Амьдрал” [сэтгүүл]
- ШУБ Шинжлэх Ухаан, Боловсрол
- ШУБГ Шинжлэх Ухаан, Боловсролын Газар
- ШУБЯ Шинжлэх Ухаан, Боловсролын Яам
- ШУДБХ Шинжлэх Ухаан, Дээд Боловсролын Хүрээлэн
- ШУМТ Шинжлэх Ухаан, Мэдээллийн Төв
- ШУС Шинжлэх Ухаан, Соёл
- ШУТ Шинжлэх Ухаан, Техник
- ШУТ Шинжлэх Ухаан, Технологи
- ШУТГ Шинжлэх Ухаан, Технологийн Газар
- ШУТЗ Шинжлэх Ухаан, Технологийн Зөвлөл
- ШУТИС Шинжлэх Ухаан, Технологийн Их Сургууль
- ШУТМ Шинжлэх Ухаан, Техникийн Мэдээлэл
- ШУТМТ Шинжлэх Ухаан, Техникийн Мэдээллийн Төв
- ШУТО Шинжлэх Ухаан, Техникийн Ололт
- ШУТС Шинжлэх Ухаан, Технологийн Сан
- ШУТСО Шинжлэх Ухаан, Техник, Соёлын Ордон
- ШУТУХ Шинжлэх Ухаан, Техникийн Улсын Хороо
- ШУТҮЗ Шинжлэх Ухаан, Технологийн Үндэсний Зөвлөл
- ШУТҮК Шинжлэх Ухаан, Технологи, Үйлдвэрлэлийн Корпораци
- ШУТҮН Шинжлэх Ухаан, Технологи, Үйлдвэрлэлийн Нэгдэл
- ШУТХ Шинжлэх Ухаан, Техникийн Хороо
- ШУТХ Шинжлэх Ухаан, Технологийн Хороо
- ШУҮ Шинжлэх Ухаан, Үйлдвэрлэл
Хэлц үг
[засварлах]Өвөрмөц хэлц
[засварлах]- ухаанд нь ухна үхэх - урагшгүй тэнэг, юм бодож сэтгэхдээ тааруу, авхаалжгүй
- ухаан нь уландаа орох - а.юмны учрыг авсаар олохгүй мунгинах; б.зөнөх
- ухаан богино - юмыг ултай бодох чадваргүй
- ухаан зарах - ухаан сийлэх
- ухаан суух - а.юмны учир начрыг ухааран ойлгодог болох; б.буурь суурьтай болох
- ухаан атарших - ой ухаан, ой тогтоолт муудах~Ном уншихгүй бол ухаан атарших, ногоо ургахгүй бол хөрс атарших (хэвш.).
- ухаан зулаггүй - санд мэнд, яаруу сандруу~Дан цамц өмдтэйгөө ухаан зулаггүй алга болов гэнэ (ААЗ).
- ухаан жолоогүй - ум хумгүй, хар хурдаараа~Уралдаж байгаа мэт ухаан жолоогүй гүйлдэж яваа хүмүүс хариу хэлэх байтугай дуулах ч сэхээгүй дэгдэн алга боллоо (Д.Намдаг, Цаг төрийн үймээн). ~Хүрэл аман дахь янжуураа ухаан жолоогүй угзран сорно (Д.Намдаг, Цаг төрийн үймээн). ~Бие биендээ ухаан жолоогүй дурласан тэр хоёр, үг яриангүй яв явсаар морь тэрэгний гэнэт зогсоход “Үгүй энэ чинь юу билээ?” гэж бодон хоёр зэрэг цочив (Д.Намдаг, Цаг төрийн үймээн). ~Пэнхийн дуу гарч, хөх дөл нүүрэнд асах шиг болоход Дорж ухаан жолоогүй зугтлаа (Д.Намдаг, Цаг төрийн үймээн).
- ухаанд нь ухна ишиг үхэх - урагшгүйтэх, бодож сэтгэж хийж чадахгүй байх~Үргэлж дутагдаж, байнга гачигдаж байсан зарим хүний азын тэнгэр гийж, уг зовлонгоо гэтлэнгүүт дахин ийм зовлонгийн далайд үйгдэхгүй юмсан гэсэндээ ханаж цадахаа мэдэхээ больж, ухаанд нь ухна ишиг үхнэ. ~Ухаанд нь ухна үхсэн дамшгууд. Юунд тийм тэнэг юм хийж байна вэ дээ (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир). ~Хамаг ухаан бодол нь ердөө л энэ галт уулын тогооны ёроолд овойж хэвтэх юм шиг алт мөнгөнд л хүрье гэснээс өөргүй. Ухаанд ухна үхэж, шунал шүглэнэ гэдэг л энэ биз (С.Эрдэнэ, Занга).
- ухааны зах амсах - ухаан сууж эхлэх, ухаарах~Энэ нутагт маань эртнээс ингэж л залуу насандаа манаргаж, гуч хүрч ухааны зах амсан сая л айл гэр болж төвхнөж хэвшсэн ажээ (Ж.Дашзэгвэ, Орхоны овилго).
- ухааны нь сүвийг буяны нь тос бөглөх - эрх дураараа өссөн хүүхэд ухаалаг биш, харин эрхийн тэнэг болохуй~Юугаар ч дутагдах юмгүй орчинд өссөн энэ охиныг хараад, үнэхээр ухааны нь сүвийг буяны нь тос бөглөжээ гэхээс өөр юу гэхэв.
- ↑ бүдүүн ухаан
- ↑ гүйх ухаантай
- ↑ хар ухаан
Хэвшмэл хэлц
[засварлах]- Мэдсэн дээрээ мэдэх
- Ухаан дээрээ ухах
- Огторгуйд ниссэн шувуу
- Огторгуйг дуусгаад зогссон нь бус
- Уйдаж чилэхдээ буудаг
- Ухаан билиг сурагчид
- Ухаан зүйг төгсөөд зогссон нь бус
- Ухааны хэрээр сурдаг
- Өнгө зүсний мууг
- Үзэсгэлэнт хувцсаар засна
- Уурын мунхагийн мууг
- Ухаан билгээр засна
- Саруул эрдмээр санаснаа бүтээнэ
- Ухаан эрдмээр угсаагаа мандуулна
- Толгой нь оногдвол
- Ухаан нь оногддог
- Уг нь бухын
- Ухаан нь тугалын
- Угалз оёход өнгийн утас хэрэгтэй
- Ухаан зарахад элдвийн арвис хэрэгтэй
- Угийн муугийн үс нь урт
- Ухаан муугийн хумс нь урт
- Уй гашуу
- Ухаан бардаг
- Унагаж идэхээс ууц сайхан
- Ухаан сургахаас аав сайхан
- Сэмж идэхээс сээр сайхан
- Сэдэж зөвлөхөөс ээж сайхан
- Унасан морь нь эцгийн
- Ухаан бодол нь өөрийн
- Уруул хөдөлбөл учир гарна
- Ухаан алдвал хүчир гарна
- Урхи хөл тойрно
- Ухаан тал тойрно
- Ус их боловч өвлийн цагт мөс
- Ухаан сайн боловч өтлөхийн үед мунаг
- Ус нь их байвч хөлдвөл мөс
- Ухаан нь их боловч өтөлбөл мунхаг
- Усан доторх галууг
- Хэрээ юунд хэрэглэх вэ
- Ухаант мэргэдийн гайхамшгийг
- Ухаан муут юунд хэрэглэх вэ
- Уул ихтэй орон үүл татна
- Ухаан сайтай хүн нөхөр татна
- Уулгамч нь уул шиг
- Ухаан бодол нь манан шиг
- Уур ихтийн ухаан цухал
- Ухаан сайтын сэтгэл уужим
- Уургаар морь барих
- Улаан гарын хүч
- Уран сайн явах
- Ухаан билгийн хүч
- Уух идэх тасарвал
- Ухаан билиг алдардаг
- Уушги мэнгэртэх тамхиных
- Ухаан балартах архиных
- Ухаан багат
- Урт хэлтэй
- Ухаан байвал тэнгэрийн царай харахгүй
- Учраа олбол хүний царай харахгүй
- Ухаан далай боловч өртөмшихдөө чавдаг
- Усан налуу боловч өвөлшихдөө цэвдэг
- Ухаан далай номоос эштэй
- Усан далай булгаас эхтэй
- Ухаан их боловч насажвал доройтдог
- Ус их боловч өвөлшвөл хөлддөг
- Ухаан их боловч өтлөхдөө балардаг
- Ус их боловч хүйтрэхдээ хөлддөг
- Ухаан их боловч нас их болохоор доройтдог
- Ус их боловч өвөл болохоор хөлддөг
- Ухаан мөнхийн хөгжил
- Уур мунхагийн ундарга
- Ухаан муут дуугүйдээ сүртэй
- Ухаан муут үхтэл зовно
- Унаа муут хүртэл зовно
- Ухаан муут эрдэм сурвал галзуурах
- Дотор муут архи уувал бөөлжих
- Ухаан муутай бол олны шившиг
- Онгоц муутай бол усны шившиг
- Ухаан муутай
- Уймар зантай
- Ухаан муутай хүн биеэ гурав зарна
- Ухаан муутай хүн унтамхай
- Ухаан муутай хүн үхтлээ
- Унаа муутай хүн хүртлээ
- Ухаан муутай хүн ярин байж танигдана
- Явдал муутай морь унан байж танигдана
- Ухаан орж
- Ургаа таних
- Ухаан сайтай хүн өөдөө хардаг
- Ухаан муутай хүн уургаа хардаг
- Ухаан сайтай хүн
- Өөрийн биеийг аваад бас бусдыг тэтгэнэ
- Ухаан муутай хүнд учирлан хэлэвч
- Улам хойноо уршиг татна
- Ухаан сайтын арга хурдан
- Угсаа сайтын унаа хурдан
- Ухаан сайтын үзэг хурдан
- Удам сайтын унаа хурдан
- Ухаан санаа нь биед үгүй
- Ухаантай нэг нь ухаараад сална
- Ухаан муутай нэг нь солиороод сална
- Ухаан эрдэм суралгүй явбал
- Удахдаа мал шиг болдог
- Ухаан мэргэний ундарга
- Уур мунхагийн ундарга
- Ухаан жолоогүй
- Учир начиргүй
- Ухаант мэргэдийн гайхамшгийг
- Ухаан муут юунд хэрэглэх вэ
- Ухаант хүн хавар мэт
- Ухаан муут намар мэт
- Уцаар ихтийн хараах нь хэцүү
- Ухаан муутын аашлах нь хэцүү
- Учир зүйг мэдвэл мэргэн
- Ухаан сургаал бүрдвэл цэцэн
- Учирсан бүхэнтэй ханилаад
- Удалгүй уйдаж салаад
- Урьдынхаа муу хэлэгч
- Ухаан муутны ханилах зан
- Үзэм бурам амттай боловч
- Идэхгүй бол мэдэхгүй
- Ухаан санаа сайн боловч
- Үзэхгүй бол мэдэхгүй
- Үхрэн хөхүүрийг усаар дүүргэх хялбар
- Өчүүхэн тариаг усаар хангах хялбар
- Ухаан богино хүнийг баясгах хялбар
- Хонь цөөтийн хормой богино
- Ухаан муутын хошуу богино
- Цаг богино
- Ухаан урт
- Эрдэм сургуульд хөгшингүй
- Ухаан сургуульд ёзооргүй
Аман зохиолд орсон нь
[засварлах]Зүйр үг
[засварлах]- Ухаан барагдахад үг барагдах
Тайлбар: а.ном байнга уншиж мэдлэгээ тэлж байх хэрэгтэй; б.үг яриагаар нь хүний мэдлэгийн царыг мэдэж болдог
- Ухаан нь ууцандаа
- Санаа нь сүүжиндээ
Тайлбар: унхиагүй, доожоогүй, ухаан муутай
Сургаал үг
[засварлах]- Ухаан сайт удмыг тэтгэ
- Ухаан муут удмыг зарцал
Тайлбар: ухаантай хүнийг дэмжиж, тэтгэж яв