арга

Монголоор

Үгийн дуудлага

[arǧă]

Үндэсний бичиг

ᠡ‍ᠠ‍᠊ᠷ᠊ᠭ᠎᠎ᠠ

(арг-а)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I нэр.

1. Ямар нэг юмыг хийж бүтээхэд сүвэгчилсэн ур ухаан, эв дүй, бодож олсон барил
2. Байгаль нийгмийн үзэгдлийг танин мэдэх, судлах барил

II.

1. аргын тоолол зурхай. (нарны эргэлтийг баримталж, цаг улирлыг тоолох зурхайн ёсон).

III.

1. арга билиг хорш. (эсрэгцэлдсэн хос юм, нарыг арга, сарыг билиг, халууныг арга, хүйтнийг билиг, эрийг арга, эмийг билиг гэх мэт), а, э үсэг номын эх, арга билиг ертөнцийн эх зүйр

Нийлмэл үг

арга сүвэгчлэх - ажлыг бүтээх арга эрэх

арга барах - а.хэцүү байдалд орох; б.уйтгарлах; в.итгэл түшиггүйдэж, гуньж гансрах, мухардах

арга саам хийх - ажил үйлд хойргошин, элдэв зүйлээр шалтаглан удаашруулах, хийлгүй өнгөрөөх

арга ядах - аргагүй болох, арга барагдах, мухардах

арга буюу - аргагүй

арга судлал - шинжлэх ухааны арга, шинжлэн судлах аргын тухай сургаал

арга зүй - а.ямар нэг зүйлийг хэрхэн хийх тухай онол үзлийн цогц; б.юмны ая эвийг сүвэгчлэн олох

заах арга зүй - хэрхэн зааж сургах тухай онол үзлийн цогц

судалгааны арга зүй - судалгаа шинжилгээний ажлыг хэрхэн гүйцэтгэх тухай олон үзлийн цогц

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

ар|га нэр. ~ саам хорш., аргад, о.тоо аргууд

Хоршоо үг

• арга ааль - эе зан
• арга ааш - ая ааш
• арга аврал - эе аврал
• арга аядал - арга эв
• арга аяс - эе аяс
• арга бааш - бач бааш
• арга барил - ажил хийх арга эв
• арга дав - эв дав
• арга дом - а.эм дом, засал; б.арга саам
• арга зам - аливаа үйлийг бүтээх боломж, ур ухаан, эв дүй
• арга зам - аливаа үйлийг бүтээх боломж, ур ухаан, эв дүй
• арга засал - эм дом
• арга мөр - зам мөр
• арга маяг - аливаа зүйлийг хийх барил, загвар
• арга мэх - а.арга заль; б.барилдах эрдэм чадал
• арга саам - а.үйл явдал, ажил хэргийг удаашруулах, алдагдуулах элдэв шалтаг, цаг нөхцөөх байдал; б.ажил хэргийг хийж гүйцэтгэх боломж, сүйхээ
• арга самбаа - ажил хэргийг хийж гүйцэтгэх арга ухаан, авхаалж
• арга сүв - арга чарга
• арга техник - ур чадвар
• арга ухаан - юмыг хийх эв дүй, сэтгэх чадвар
• арга хүчин - бодол ухаан
• арга хэмжээ - а.ямар нэг зүйлийг биелүүлэхийн тулд хийх үйл ажил; б.зэмлэл шийтгэл
• арга цөхрөл - а.арга мухардал; б.ажлыг биелүүлэх ухаанаа үл олох нь
• арга чадал - эрдэм ухаан, чадал ухаан
• арга чарга - арга ухаан, арга мэх
• арга шид - ид шид
• арга эв - ая зүй, эв дүй
• арга явууллага - өөрийн үзэл бодол, ашиг сонирхлын үүднээс бусдыг ятгах заль мэх, үйл ажиллагаа
• арга онол - тухайн ажлыг хийж гүйцэтгэх барил болон баримтлах сургаал, үзэл
• арга билиг - эсрэгцэлдсэн хос юм, нарыг арга, сарыг билиг, халууныг арга, хүйтнийг билиг, эрийг арга, эмийг билиг гэх мэт

Этгээд үг

АРЫН ХААЛГА н. арга мэх. О.задняя дверь (арга мэх, арын хаалга)

• Би арын хаалгаар энд ажилд орсо н.
• Одоо үед чинь арын хаалгагүй бол ажил бүтэхээ байжээ.

(АРЫН) ХААЛГАДАХ тбү. арга мэх хэрэглэх

• Арын хаалгадаад ажлаа бүтээлгэхгүй яасан юм бэ?
• Би оноогоор биш хаалгадаж байж Их сургуульд орсон юм.

ГАНЦААРЧИЛСАН/ХУВИЙН ТОГЛОЛТ ХИЙХ хэл. хувийн арга, мэхийг хэрэглэх

• Улс төрийн энэ ажилтныг ганцаарчилсан тоглолт хийхдээ тун сүрхий хүн гэж нөхөд нь үздэг.
• Чи ганцаарчилсан тоглолтоор албан тушаал дэвшиж чадахгүй байх. Багийн тоглолт чухал шүү дээ.

ЖҮЖИГ н. арга мэх

• Их хурлын чуулган ажлаа сайн хийж байна гэдэг нь үнэндээ жүжиг бололтой.
• Сонин хэвлэлд гарч буй энэ шуугианыг сонгуульд бэлтгэсэн жүжиг гэж хүмүүс үзэж эхлэв.

ЖҮЖИГЛЭХ тбү. арга мэх гаргах

• Хулгайч хулгай хийгээгүй гэж жүжиглэж байв.
• Чи битгий жүжиглээд бай.

ЖҮЖИГ ТОГЛОХ тбү. арга мэх гаргах, хэрэглэх

• Сонгууль ойртох тутам улс төрчид амлалт амлан жүжиг тоглож эхлэв.
• Энэ жүжиг тоглосон яриа байв.

НАЙРАА н. арга мэх

• Залуу хүн: –Та тэгээд надтай ямар нэг найраа байхгүй юм уу? Ах хүн: –Юу найраа майраа. Тийм зүйл энэ удаад байхгүй.
• Энгийн хүмүүс улс төрчдийг хамгийн их найраа хийдэг хүмүүс гэж үздэг.

НАЙРААНЫ ГАР н. арга мэх ихтэй хүн

• Чи ч үнэхээр найрааны гар байна шүү. Би урьд нь тэр хүнийг аргалах гээд чадаагүй юм.
• Тэгээд тэр залуу чинь охидыг умруулдаг найрааны гар юм биз дээ.

НАЙРАХ тү. арга мэх хэрэглэх

• Чи охин найрахдаа сайн байна шүү.
• Одоо үед найрахгүй л бол ажил бүтэхгүй болжээ гэж олон хүн ярих болов.

СУДАС АТГАХ/БАРИХ хэл. арга эвийг олох (судас барьж оношлох)

• Тэр залуу хүний судас атгахдаа сайн юм.
• Энэ дарга ажилтан, албан хаагчдынхаа судсыг барихдаа мэргэжсэн нэгэн байв.

ТАРХИ БАРИХ хэл. арга эвийг олох, хүнийг өөрийнхөө санаснаар болгох

• Намайг хүний тархи барихдаа сайн гэж хүмүүс ярилцаж байсныг би өөрөө сонссон юм.
• Чи хүний тархи барихдаа сүрхий залуу байна шүү.

Этгээд үг

(АРГА) ЗАМАА ЗАСАХ хэл. арга үйлийг бэлтгэх

• Тэр дарга болох замаа зассаар байгаа.
• Хүн чинь замаа засаж байж л урагш явна шүү дээ.

НҮХЭЭ МАЛТАХ тбү. арга үйлийг олох

• Би ажилд орох нүхээ малтахаар архи, пивоны үйлдвэрт дадлагад гарч байгаа юм.
• Энд ажилд оръё гэж бодож л байгаа бол эртнээс нүхээ малтах хэрэгтэй.

НҮХЭЭ УХАХ тбү. арга үйлийг хайх

• Энэ хүн аль эртнээс энэ албан тушаалд суух нүхээ ухаж байжээ.
• Би хоёр жилийн өмнөөс нүхээ ухсан байсан юм.

ТАРХИЙГ БАРИХ хэл. хүний арга үйл, арга эвийг олох

• Бусдын тархийг барьж байж л амжилтанд хүрнэ шүү дээ.
• Чи миний тархийг бариад яах вэ, бусад хүмүүстэй энэ талаар сайн ярь.

Этгээд үг

БУДААНЫ ХҮҮХЭД н. арга чадал мөхөс хүн

• Би будааны хүүхдүүдээс ийм зүйл асуухгүй.
• Ах нь тэр үед будааны хүүхэд байсан учир чамд тус болж чадаагүй юм.

САЧИЙ б.арга чадал

• Чиний сачий байвал намайг ховлож ажлаас минь халуул л даа.
• Сачий минь хүрдэг болоосой. Их сургуулийн оюутан болмоор байна.

ХОНШООР н. арга чадал

• Хоншоор чинь байвал энэ машиныг худалдаж авч болно шүү дээ.
• Их хурлын даргатай уулзах хоншоор хэнд ч алга байв.

ХОНШООРГҮЙ н. арга чадалгүй

• Чи яасан хоншооргүй юм бэ? Сум мориороо хүргээд өгчихгүй.
• Ядарч явахад хүнд тус болдоггүй хоншооргүй хүн юм аа, чи.

ХОНШООР ДУТАХ тбү. арга чадал мөхөсдөх

• Их хурлын даргад дэвшсэн боловч хоншоор нь дутаад чадаагүй ажээ.
• Би өмч хувьчлалын үеэр хоншоор дутаад энэ дэлгүүрийг худалдаж авч чадаагүй юм.

ХОНШООР ЗААХ тбү. арга чадлыг үзүүлэх, харуулах

• Тэр залуу үнэхээр хоншоор заасан эр байв.
• Тэр хоншоор зааж энэ компаниа байгуулсан байна.

ХОНШООРТОЙ н. арга чадалтай

• Очир ёстой хоншоортой эр байсан шүү. Ядарч явахад санхүүгийн талаар тун их тусалж билээ.
• Би ахыгаа хоншоортой эр гэж боддог.

Товчилсон үг

ААХ Авах Арга Хэмжээ

ААХ Аюулгүйн Арга Хэмжээ

ААХД Аюулгүйн Арга Хэмжээний Дүрэм

АССАЗТ Авто Сургууль, Сургалт Арга Зүйн Төв

ЗАЭШЗ Заах Арга, Эрдэм Шинжилгээний Зөвлөл

СААЗ Судалгааны Ажлын Арга Зүй

САЗ Сургалт, Арга Зүй

САЗТ Сургалт, Арга Зүйн Төв

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

аргаа барах - яахаа ийхээ мэдэхээ болж, арга тасрах~Бид энэ тоог бодож дийлэхээ больж, аргаа барахдаа л чамайг дуудлаа шүү дээ.

арга тасрах - яахаа мэдэхээ больж мухардах~Хүлээж бай, арга тасрах яагаа ч үгүй байгаа шүү.

Хэвшмэл хэлц

А

Э үсэг номын эх

Арга билиг ертөнцийн эх

Авсан өгснөөр болдоггүй

Арга зүйгээр болдог

Авьяас байвал

Арга олддог

Аж төрөхийн хэргийг

Арга зүйгээр гүйцэтгэдэг

Ажилд дургүй хүн

Арга саам хаймтгай

Айлчаар ирэгсэдэд бүү уурла

Арга сурагчдад бүү хорс

Алаар ирэгсдэд бүү уурла

Арга сургагчдад сая хорс

Амар боловч сэрэмжийг нь

Арга байвч хүчийг нь

Амар цагт амраглан ханилаад

Арга мухардахад зайлагч тэнэг

Амь мянган лан

Арга түмэн лан

Ар араа гарвал

Арга ухаан сурна

Арга алдахгүй бол

Барсыг айлгана

Арга алтаас эрхэм

Арга аяс нь бичгээр болдог

Ажлын гавьяа нь хөдөлмөрөөр болдог

Арга байвал арсланг барина

Зориг байвал барсыг барина

Арга байвал арслангийн бөгсөнд гараа хийнэ

Арга байвал сармагчны амнаас чавга булаана

Арга барагдвал

Амиа тавих

Арга билгийг эс ухвал

Алгандаа бичсэнийг тогтооход бэрх

Арга нь барагдаж

Чарга нь газартах

Арга нь барагдсан хүн

Авгайнхаа толгойг маажих

Арга нь барагдсан хүн

Алгаараа наадах

Арга сайтай хүн айлд хононо

Ам муутай хүн хээр хононо

Арга ухаангүй анчин

Аргалын овоо үзэхгүй

Арга чадал хоёр

Ажил дээр олддог

Арга эр мэт

Билэг эм мэт

Арга ядахдаа

Аландаа залбирна

Арга ядсан амьтныг асар

Ариун номд чадахаараа хичээ

Аргал түүхийн өмнө

Араг савраа урьтуул

Ажил хийхийн өмнө

Арга ухаанаа урьтуул

Архи савнаасаа бусдыг дийлнэ

Арга ухаан муйхрыг дийлнэ

Арын араа гарвал

Арга мэх сурах

Зориг байвал арга байдаг

Арга байвал юм олдог

Зориг мянган лан

Арга түмэн лан

Хөмсөг атирмагц

Арга ухаан гардаг

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Арга байвал арслан барина

Зориг байвал барс барина

Тайлбар: ур ухаан, хүч хөдөлмөрөө зөв хослуулбал ажил үйл амжилтад хүрнэ

Ажлыг аргаар

Хэцүүг эвээр

Тайлбар: аливаа юмыг арга эвээр бүтээдэг

Арга эв байвал сармагчны амнаас чавга булаана

Тайлбар: ухаан сүвэгчилбэл юуг ч бүтээж болно

А

Э үсг номын х

Арга билиг ертөнцийн эх

Тайлбар: юм бүхэн эерэг, сөрөг хоёр талтай бөгөөд тэдгээрийн эсрэгцэл хийгээд шүтэлцээнд оршдог

Цэцэн үг

Арсланг аргаар барьдаг

Хүчээр барьдаггүй

Тайлбар: хүчтэй юмыг арга эвээр дийлнэ

Аргаа барахаар алгаа маажина

Тайлбар: юу хийхээ мэдэхгүй арга мухардах