хүнд
Монголоор
[засварлах]Үгийн гарал
[засварлах]Үгийн дуудлага
[засварлах]- [xьndĕ]
Үндэсний бичиг
[засварлах]- ᠬᠥ᠊ᠠᠳ᠋ᠣ
- (хүндү)
Үгийн утга
[засварлах]- I тэм.
- Бодосын хүндийн хэмжээ буюу хувийн жин нь их
- Нүсэр, том, хэмжээ цар ихтэй
- шилж. Хялбар биш, хүчир, хэцүү
- шилж. Хор холбогдол их
- Хөдлөх аашлах байдал удаан назгай
- II нэр.
- Хүний сэтгэлд эзлэх байр сууриар дээгүүр, нэр хүнд, алдар
===Ойролцоо үг=== хүндэвтэр
Нийлмэл үг
[засварлах]- хөнгөний эсрэг утга - хүнд
- хүнд аж үйлдвэр - машин механизм, үйлдвэрийн хэрэгсэл, цахилгаан түлш үйлдвэрлэх, үйлдвэрүүдийн цогц
- хүнд үйлдвэр - хүнд аж үйлдвэр
- хүнд буу - үхэр буу
- хүнд төмөрлөг - төмрөөс их нягттай хар тугалга, зэс, цайр, диц, кадми, альбин, цагаан тугалга, висмут, мөнгөн ус гэх мэт өнгөт төмөрлөг
- хүнд ажил - хатуу бэрх ажил
- хүнд алба - хийж гүйцэтгэхэд хүчир, бэрх алба
- хүнд байдал - цаг үе, хэрэг явдлын хэцүү түгшүүрт байдал
- хүнд бэрхшээл - ярвигтай саад тотгор, хэцүү зүйл
- хүнд дарамт - бие махбод болоод сэтгэл санаанд хэцүү дараас болсон зүйл
- хүнд зовлон - бие сэтгэлийн хэцүү зүдгүүр, шаналгаа, гачигдал
- хүнд нөхцөл - аливаа зүйлийг хийж бүтээхэд бэрхшээлтэй, хэцүү нөхцөл байдал
- хүнд өвчин - эдгэрэхдээ удаан, аминд аюултай өвчин
- хүнд өвчтөн - өвчин тусч бие нь маш их муудсан хүн
- хүнд үүрэг - гүйцэтгэхэд хүчир бэрхтэй чухал ажил хэрэг
- хүнд хохирол - ямарваа нэгэн зүйлд учирсан их сүйдэл
- хүнд шарх - амь насанд аюултай шарх
- хөл хүнд - бие жирэмсэн
- хүнд аюул - хохирол сүйдэл ихтэй
- хүнд үе - бэрхшээлтэй цаг
- хүнд ноцтой - хэрэг явдлын хэцүү, онц түгшүүртэй байдал
- хүнд өдөр - бэрхшээл саад ихтэй өдөр
- хүнд хариуцлага - биелүүлэхэд хэцүү бэрх үүрэг
- хүнд шийтгэл - хатуу ял, зэмлэл
- хүнд эрүү - харгис, ширүүн шүүлт
- хүнд ял - ял шийтгэлийн хамгийн хатуу нь
- хүндээр амьсгаадах - арай ядан амьсгалах
- хүнд алхаа - удаан нүсэр алхаа
- хүнд биетэй хүн - махлаг том биетэй хүн
- хүнд сурталтан - ажилд хэтэрхий албархаг, хөшүүн хойрго ханддаг албан хаагч
- хүнд хөлтэй - морь малын удаан явдалтай нь
- хүнд хүн - а.тарган хүн; б.шилж. буурь суурьтай хүн
- хүнд үзэх - хүндэтгэн чухалчлах
- хүндтэй хүн - алдар цуутай хүн
- хүндээ алдах - нэр хүндээ барах
- хүндээ барах - нэр алдраа гутаах, итгэлээ алдах
Зөв бичихзүй
[засварлах]Кирил бичгийн зөв бичихзүй
[засварлах]хүнд тэм.. ~ хөнгөн хорш. (хэцүү) ~ хүчир хорш., хүндхэн, хүндэвтэр
Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй
[засварлах]ᠬᠥ᠊ᠠᠳ᠋ᠣ᠊ᠪᠳ᠋ᠣ᠊᠊ᠷ
ᠬᠥ᠊ᠠᠳ᠋ᠣ᠊ᠪᠳ᠋ᠣ᠊ᠷᠳ᠋ᠠᠬᠥᠣ
ᠬᠥ᠊ᠠᠳ᠋ᠣ᠊ᠳ᠋ᠠᠬᠥᠣ
ᠬᠥ᠊ᠠᠳ᠋ᠣ᠊ᠳ᠋ᠠᠬᠥᠭᠡ᠊᠊ᠨ
ᠬᠥ᠊ᠠᠳ᠋ᠣ᠊ᠭᠡ᠊ᠨ
- /~втэр /~втэрдүү /~дүү /~дүүхэн /~хэн
Орчуулга
[засварлах]Хоршоо үг
[засварлах]- хүнд хөнгөн - а.бодосын хувийн жин их болон бага байдал; б.ажил хэргийн хэцүү бэрх болон амар хялбар байдал
- хүнд нүсэр - а.том бөгөөд, байрнаас нь хөдөлгөхөд хүчир; б.яршиг төвөгтэй, хүчир бэрх
- хүнд бэрх - хэцүү, амаргүй
- хүнд хүчир - дааж давшгүй, бэрхшээл ихтэй
- хүнд хэцүү - хатуу бэрх
- хүнд назгай - удаан хөдөлгөөнтэй
- хүнд суртал - ажил албан дээрээ бусдыг элдвээр чирэгдүүлэх зүй бус явдал
- алдар хүнд - нэр төр, нэр хүнд
- нэр хүнд - олон түмэнд хүндлэгдэх алдар нэр
- үнэ хүнд - нэр хүнд
- үнэ хүндгүй - нэр хүндгүй, нэр муутай
Этгээд үг
[засварлах]- НУМАН ТУЛГУУРТ ОРОХ хэл. хүнд байдалд орох(чөлөөт бөхийн нуруугаараа ялагдал хүлээх мэхэнд орсон мэт болох)
- Би мөнгө төгрөгний хувьд нуман тулгуурт ороод тэр машиныг худалдаж аваагүй юм.
- Би нуман тулгуурт ороогүй бол өөр ажилд шилжихгүй байсан юм.
Товчилсон үг
[засварлах]- ОХГХТХ Онц Хүнд Гэмт Хэрэгтэй Тэмцэх Хэлтэс
- ОХЗБГХТХ Онц Хүнд, Зохион Байгуулалттай Гэмт Хэрэгтэй Тэмцэх Хэлтэс
- ХҮЯ Хүнд Үйлдвэрийн Яам
Хэлц үг
[засварлах]Өвөрмөц хэлц
[засварлах]- хүнд гэж битгий цөхөр, хөдөлгөх аргыг бод, хөнгөн гэж битгий басамжил, өөрийнхөө чинээг тэнс зүйр. - бэрхшээлээс битгий шантар, өөрийн чадал чинээнд юмыг тохируулан хийж бай
- хүндээ хөнгөнөөс өгөх - намбагүйтэх, хөнгөмсөг аашлах
- хүнд бөгстэй - ажил хөдөлмөрт хойрго
- хүнд бөгстэй - ажил хөдөлмөрт хойрго~Хөтөч тун аажуу хөдөлгөөнтэй, хүнд бөгстэй, хайхрамжгүй, дандаа нойрмог юм шиг байдаг байв (“Утга зохиол урлаг” сонин).
- хүнд хөлтэй - аажуу, удаан назгай~“Заавал эргэж ирнээ” гэсэн түүний үг тэртээ цаана сонсогдож биеэр бодол мөрөөдлийнхөө агаарт жингүйдэн хэвттэл нэгэн хүнд хөлтэй амьтны ширэг шаржигнуулан алхах сонсдож ухасхийн өндийв (Н.Сүхбат, Мухар цэцэрлэгийн зун).
- хүндээ хөнгөнөөс өгөх - намбагүйтэх, хөнгөмсөг аашлах~Цорж минь та таалан болгоож байгаа бол тэр ч таны санаагаар болно. Ер нь нэг муу үрээ унаад алс холын хязгаарт зорино гэдэг тань хүндээ хөнгөнөөс өгч байгаа хэрэг юм биш биз (Ж.Пүрэв, Гурван зангилаа). ~Сампил түүн рүү харж мушийгаад, –Хүндээ хөнгөнөөс битгий өгч бай! гэж чамд мөн олон хэлсэн дээ. Чи ч засрахгүй байсаар тамын оронд тарчлах туучий даа гэж суув (Г.Дамба, Диваажингийн босго өндөр).
Хэвшмэл хэлц
[засварлах]- Дээлд заамтай
- Хүнд ахтай
- Модонд үндэс байдаг
- Хүнд угсаа байдаг
- Ойр гэж бүү суу
- Хүнд гэж бүү ай
- Тэнгэрт цагтай
- Хүнд зүйтэй
- Ходойтой юу үл хийх вэ
- Хүнд юу үл бодох вэ
- Гэдэс юу үл идэх вэ
- Гэртээ юу үл хэлэлцэх вэ
- Хөршдөө найдсан хүнсгүй
- Хүнд найдсан мөнгөгүй
- Хөшүүн зан биед хортой
- Хүнд ачаа хөсөгт хортой
- Хүзүүнээс зүүсэн бурханаа гээхээс биш
- Хүнд өгсөн юмаа гээхгүй
- Хүнд ах байдаг
- Хувцсанд зах байдаг
- Хүнд ахтай
- Дээлд захтай
- Хүнд ачаа хөсөгт хортой
- Хүнд суртал амьдралд хортой
- Хүнд ачаанд хүлгийн тар мэдэгдэнэ
- Хүчир зовиурт хүний чанар танигдана
- Хүнд ачаанд хүлгийн чадлыг танина
- Хүчир явдалд хүний зоригийг мэднэ
- Хүнд байдаг юм надад бий
- Хүний хийдгийг би хийнэ
- Хүнд биеэ бүү хөнгөрөөгтүн
- Хүчир их засгаа бүү султгагтун
- Хүнд биеэ хөнгөнөөр таалах
- Хүлэг морио илжгээр солих
- Хүнд битгий нүх малт
- Өөрөө унахыг мэд
- Хүнд бол арван таван
- Гэртээ бол тасархай есөн
- Хүнд бүү хэлэгд
- Нохойд бүү хуцагд
- Хүнд гэж бүү цөхөр
- Хөдөлгөх аргыг бод
- Хөнгөн гэж битгий басамжил
- Өөрийнхөө чинээг тэнс
- Хүнд ёсонд
- Хүлэг уурганд
- Хүнд итгэгч хоёр нүд сохор
- Хүүхдэд итгэгч нэг нүд сохор
- Хүнд их биеэ бүү хөнгөрөгтүн
- Хүчир их засгаа бүү султгагтун
- Хүнд мянган өдрийн сайн үгүй
- Цэцэгт зуун өдрийн өнгө үгүй
- Хүнд нөхөр хэрэгтэй
- Сүрэгт эзэн хэрэгтэй
- Хүнд нүүртэй
- Модонд хальстай
- Хүнд нэг авьяастай
- Хүлэгт нэг явдалтай
- Хүнд нэг бодол
- Нуманд нэг гичир
- Хүнд нэг бодол
- Юманд нэг учир
- Хүнд нэг санаа байдаг
- Зунд нэг ялаа байдаг
- Хүнд нэг ухаан
- Үхэрт нэг гиваан
- Хүнд нэртэй
- Модонд сүүдэртэй
- Хүнд өгөхөөр
- Хүрд бул
- Хүнд сэтгэл байдаг
- Цахиурт гал байдаг
- Хүнд тус хийвэл
- Өөрт тус ирнэ
- Хүнд тус хийвэл
- Хөдөө чинээхэн жаргал
- Хүнд тусалснаа март
- Хүнээр туслуулснаа бүү март
- Хүнд тусгүй
- Бурханд буянгүй
- Хүнд тусгүй
- Хүүрэнд мааньгүй
- Хүнд тушаалтан ижил тийшээ нүдэрхүү
- Хөгшин чоно бэлтрэг тийшээ нүдэрхүү
- Хүнд үнэнч хэрэгтэй
- Худалд үнэ байхгүй
- Хүнд хүнээ барж
- Хүндэд хүндээ бараагүй
- Хүнд хоол хэрэгтэй
- Хүлэгт өвс хэрэгтэй
- Хүнд хэлүүлсэн
- Хүлэгт булгиулсан хоёр ижил
- Хүнд хэлэх үгээ мэдэхгүй
- Хөндийд явах замаа мэдэхгүй
- Хүнд цээж дотроосоо элдэг
- Хөдсөн дээл гаднаасаа элдэг
- Хүнд эх түрүү байдаг
- Хувцсанд заам зах байдаг
- Хүнд эх түрүү гэж байдаг
- Дээлэнд заам зах гэж байдаг
- Хүний мах
- Хүнд наалддаггүй
- Хүнийг оносон хүн жалганд орж
- Хүнд оногдсон хүн хүмүүжиж өсдөг
- Хүнийг оносон хүн мөхөлд
- Хүнд оногдсон хүн тээлд
- Хүнийг оносон хүн хүүрлэж дуусдаг
- Хүнд оногдсон хүн жигүүрлэж дэгждэг
- Хүнийг оносон хүн хүүрт орно
- Хүнд оногдсон хүн хүмүүжин хөгжинө
- Цаазанд хөнгөлөх
- хүндрүүлэх өршөөл бий
- Хүнд эндэгдэх
- алдагдах явдал бий
Аман зохиолд орсон нь
[засварлах]Зүйр үг
[засварлах]- хүнд гэж битгий цөхөр
- Хөдөлгөх аргыг бод
- Хөнгөн гэж битгий басамжил
- Өөрийнхөө чинээг тэнс
Тайлбар: бэрхшээлээс битгий шантар, өөрийн чадал чинээнд юмыг тохируулан хийж бай
- Хүнд ачаа хөсөгт хортой
- Хүнд суртал амьдралд хортой
Тайлбар: аливаа дарамт саад ажил хөдөлмөрт бэрхшээл учруулдаг
- Хүнд тушаалтан ижил тийшээ нүдэрхүү
- Хөгшин чоно бэлтрэг тийшээ нүдэрхүү
Тайлбар: хүн өөрт хамаатай зүйлдээ голлон анхаарал хандуулдаг