мал

Монголоор

Үгийн гарал

Үгийн дуудлага

[mal]

Үндэсний бичиг

ᠮ‍ᠠ‍ᠯ

(мал)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

нэр.

амьт. Гэрийн тэжээвэр адгуус, амьтан; хүн төрөлхтний амин зуулга, аж ахуйн шаардлагаар удаан хугацаанд адуулан маллаж, ашиг шимийг нь хүртэж ирсэн таван хошуу мал
шилж.доромж. Бусдыг мал мэт үзэн доромжлох үг

Утга зохиолын жишээ

Таван хошуу мал, тал дүүрэн бүрхсэн газар. Д.Нацагдорж. Бүрэн түүвэр.,

Бод мал гэж манай ардууд бие овор нь бог малаас ялгаатайг “бод” гэдэг монгол үгийнхээ утгыг ухааран хэрэглэжээ. Б.Ринчен. Сандо амбан.,

Өвөл богино хөлийн малын бэлчээрийг их нөөцөлбөл зохино. Ж.Самбуу. Мал маллагааны арга туршлага.,

Миний амины мал хөрөнгийг яах бол? Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир.,

Мал төллөж эхлэх үеэр ирэв. “Цог” сэтгүүл.,

Бэлчээрээр мал тэвээрэх нь хурдан байдаг. Ж.Самбуу. Мал маллагааны арга туршлага.,

Мал маллагааны ажлыг сайжруулжээ. Ж.Самбуу. Өдөр тутмын санамж.,

Мал адгуус мэт дэмий юу л чалчина. В.Инжаннаши. Хөх судар.,

Миний шангийн агт морь, мал адууг чи даруй тавчлан олов хэмээн замд алдаршуул. В.Инжаннаши. Хөх судар.,

Газар гишгэх малгүй, ган хийх нохойгүй хэвтэж яаж амьдрах вэ? О.Цэндсүрэн. Халуун салхи.,

Үхсэн малнууд та нарыг хүйс тэмтэрнэ! С.Эрдэнэ. Хонгор зул.

Ойролцоо үг

Мөрөн

Нийлмэл үг

таван хошуу мал - хонь, ямаа, үхэр, адуу, тэмээ

бог мал - хонь, ямаа

бод мал - адуу, үхэр, тэмээ

богино хөлийн мал - бог мал

урт хөлийн мал - бод мал

халуун хошуутай мал - хонь, адуу

хүйтэн хошуутай мал - тэмээ, ямаа, үхэр

малын бэлчээр - мал идээшлэх газар

малын тэжээл - малд өгөхөөр бэлтгэсэн өвс хадлан, дарш зэрэг зүйлс

малын хашаа - малыг хүйтэн сэрүүнээс хамгаалан барьсан байгууламж

амины мал - хувийн мал

нийгмийн мал - нэгдэл, улсад нийгэмчилсэн мал

тэжээвэр мал - гахай, шувуу болон таван хошуу малыг хамруулсан ерөнхий нэр

мал аж ахуй - таван хошуу малыг өсгөн үржүүлэх, адуулан маллах ажлыг голлон эрхэлсэн салбар

мал аж ахуйн орон - мал аж ахуйг голлон хөгжүүлдэг улс орон

мал бааз - улсын бэлтгэлийн малыг хүлээн авах газар

мал тариалангийн ажил - мал ба тариалан хосолсон ажил

мал оторлох - малыг өвс бэлчээр сайтай алс газар хариулан маллах, таргалуулах

мал сувайрах - хээлтэгч мал төллөхгүй жил өнжих

мал төллөх - малын үр төлөө гаргах

мал тэвээрэх - ядарч, доройтсон мал тэнхэрч таргалах

мал туувар - а.малаа туун явах алсын нүүдэл; б.улсын бэлтгэлийн малыг мал баазад хүргэхээр тууварлан явах нь

мал туугч - улсын бэлтгэлийн мал тууварлан явагч

мал зүйн ухаан ш.у. - мал, амьтны биологи, аж ахуйн онцлог, үржүүлэг, тэжээллэг, маллагааны онол, ашиглах, засан сайжруулах зарчим, арга барилыг судлах ухаан

мал эмнэлэг - малын өвчин эмгэгийг эмчлэх, сэргийлэх газар

мал эмнэлгийн ухаан ш.у. - малын өвчнийг судлах, эмчлэх, сэргийлэх тухай шинжлэх ухаан

малын эмч - мал эмнэлгийн ухаанд мэргэшсэн хүн

малын ашиг шим - малын үс ноос, мах сүү, арьс шир зэрэг

малын зах - мал худалдаалах газар

мал тооллого - малын тоо толгойг гаргах, бүртгэх үйл

мал тооллогын комисс - мал тоолох хүмүүс

хадаасны мал хуучир. - тогтоож өгсөн тооноос илүү гарган бэлтгэсэн албаны мал

мал дагавал ам тосдоно цэцэн - мал малласан хүн малынхаа ашиг шимийг хүртэн амьдрах

Яадаг муу мал яриа.

вэ? -

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

мал нэр. *~ ~ын захтай, малын, малд, малаас, Маргад-эрдэнэ====

ᠮ‍ᠠ‍ᠯ ᠤ‍᠊ᠨ
ᠮ‍ᠠ‍ᠯ ᠳ᠋ᠣ
ᠮ‍ᠠ‍ᠯ ᠊ᠢ
ᠮ‍ᠠ‍ᠯ ᠡᠴ᠊‍᠊ᠨ
ᠮ‍ᠠ‍ᠯ ᠢᠶᠡᠷ
ᠮ‍ᠠ‍ᠯ ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠢ
ᠮ‍ᠠ‍ᠯ ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊ᡍᠣ
ᠮ‍ᠠ‍ᠯ ᠢᠶᠡ‍ᠨ᠋‍

/~ын /~д /~ыг /~аас /~аар /~тай /~руу /~аа

Орчуулга

Хоршоо үг

мал маллагаа - мал адгуулах арга ажиллагаа
мал адгуус - мал амьтан
мал амьтан - тэжээвэр болон зэрлэг амьтан
мал сүрэг - эзэмшиж буй мал
хонь мал - хонь тэргүүтэй бусад мал
адуу мал - адуу голлосон бусад мал
үнээ мал - үнээ болон бусад мал
үхэр мал - а.үхэр голлосон мал; б.таван хошуу мал
мал хар - мал, хөрөнгө
мал хөрөнгө - өмч, хөрөнгө

Товчилсон үг

БМААЭШХ Бэлчээрийн Мал Аж Ахуйн Эрдэм Шинжилгээний Хүрээлэн

ГББМААЭШХ Говийн Бүсийн Бэлчээрийн Мал Аж Ахуйн Эрдэм Шинжилгээний Хүрээлэн

МАА Мал Аж Ахуй

МААГ Мал Аж Ахуйн Газар

МААМС Мал Аж Ахуйн Машинт Станц

МААМС Мал Аж Ахуйн Механикжуулсан Станц

МААМС Мал Аж Ахуйн Мэргэжлийн Сургууль

МААСЭШХ Мал Аж Ахуйн Сургалт, Эрдэм Шинжилгээний Хүрээлэн

МААФ Мал Аж Ахуйн Ферм

МААХ Мал Аж Ахуйн Хүрээлэн

МААЭШ Мал Аж Ахуйн Эрдэм Шинжилгээ

МААЭШХ Мал Аж Ахуйн Эрдэм Шинжилгээний Хүрээлэн

МААЯ Мал Аж Ахуйн Яам

МБК Мал Бэлтгэлийн Комисс

МБК Мал Бэлтгэлийн Контор

МБЦ Мал Бордох Цэг

ММЭХ Монголын Мал Эмнэлгийн Холбоо

МСГХХМН Мал Сүргийг Гэмт Халдлагаас Хамгаалах Монголын Нийгэмлэг

МСГХХН Мал Сүргийг Гэмт Халдлагаас Хамгаалах Нийгэмлэг

МТ Мал Тууварчид

МТБ Мал Төллүүлэх Бааз

МТЯ Мал Тариалангийн Яам

МУГ Мал Угаах Газар

МЭ Мал Эмнэлэг

МЭАЦС Мал Эмнэлэг, Ариун Цэврийн Станц

МЭБТС Мал Эмнэлэг, Биотехнологийн Сургууль

МЭГ Мал Эмнэлгийн Газар

МЭМААХХ Монголын Эрчимжсэн Мал Аж Ахуйг Хөгжүүлэх Холбоо

МЭҮА Мал Эмнэлэг, Үржлийн Алба

МЭФ Мал Эмнэлгийн Факультет

МЭХ Мал Эмнэлгийн Хүрээлэн

МЭЭСБУЛ Мал Эмнэлгийн Эмийн Сорилт, Баталгаажуулалтын Улсын Лаборатори

МЭЭШХ Мал Эмнэлгийн Эрдэм Шинжилгээний Хүрээлэн

УМЭАЦТЛ Улсын Мал Эмнэлэг, Ариун Цэврийн Төв Лаборатори

УМЭГ Улсын Мал Эмнэлгийн Газар

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

мал болох - хэт их согтох

мал гаргах - нядлах

мал хүүлэх - бусдын малыг залилж завших

мал ятгах - малыг бэлчээрт нь тогтоох

мал малын захтай - таван хошуу малын аль алин нь цөөнгүй байдаг сүрэгтэй

газар гишгэх малгүй, ган хийх нохойгүй - ядуу зүдүү амьдрах

малд нүдтэй - мал зүсэлж танихдаа сайн, гярхай

мал болох - (хар яриа) ухаан балартлаа согтох~Манай энд нутагшаад хэчнээн сайхан гэж санана. Уйдаж байвал хоёулаа сэрүүн унуулаад урд тал уруу явж айрагдъя л даа. Чи манай эндхийн таанын айраг хоёр хул уугаад л мал болно гэв (Б.Лувсанцэрэн, Алдрын дуулиан).

мал малын захтай - таван хошуу малын аль алин нь цөөнгүй байдаг сүрэгтэй~Юугаар дутуу гэхэв, мал малын захтай сайхан л амьдарч байна.

малын тоос идэх - мал маллаж амьдрах, мал хариулах арчлах зэргийн ажил хийх~...малын тоос идсэн хөдөө газрын хөгшин залуу хүмүүс энэ цагаан сар хэчнээн баяр хөөртэй шинэлсэн бэ (Д.Бөх, Гүйлсэн хуар).

малын тоос даах - мал хариулсан~Барга нутагт жаран долоодугаарх хавар намраа угтаж яваа энэ өвгөн бол нэг насаараа малын тоос даасан баялаг туршлагатай хашир малчин юм сан (Борнууд Дорж, Малжлалын үйлдвэрлэлийн шинэ замаар).

↑ газар гишгэх малгүй, ган хийх нохойгүй

↑ газар тамгалах малгүй

↑ сэтэртэй мал шиг

↑ тулах модгүй, тоолох малгүй

↑ хужирссан мал шиг

Хэвшмэл хэлц

Ан хийсэн хүн баяжихгүй

Мал адуулсан хүн бадарлахгүй

Маани тоолоход эрих хэрэгтэй

Мал хариулахад шилбүүр хэрэгтэй

Мал асарвал аманд тустай

Хүүхэд асарвал аминд тустай

Мал болгон халзан уу

Лам болгон эрдэмтэй юү

Мал буян нь үгүй боловч

Махан хэл нь тасраагүй

Мал бэлчээрээр

Хүн хичээлээр

Мал гэвэл ганц нүдтэй

Хоол гэвэл хоёр нүдтэй

Мал гэвэл магнайгаа барина

Мах гэвэл хутгаа билүүднэ

Хонь гэвэл хойшоо сууна

Хоол гэвэл шүлсээ гоожуулна

Мал гэхэд малгайгаа нуух

Мах гэхэд магнайгаа илэх

Мал гэхээр дорогшоо харна

Мах гэхээр дээшээ харна

Мал гэхээр махисхийнэ

Мах гэхээр ангасхийнэ

Мал гэхээр яс нь хавтайна

Мах гэхээр магнай нь тэнийнэ

Мал зуу хоновол дасна

Хүн зуу хоновол уйдна

Мал зуу хоновол ижил болно

Хүн зуу хоновол эвээ алдана

Мал идээгээр хүнээс дутахаас биш

Махан хэлээр дутахгүй

Мал малын дээж

Махлаг хүрэн хайнаг

Сүрэг сүргийн дээж

Сүүтэй хүрэн хайнаг

Мал маныг тэжээнэ

Малыг бид тэжээнэ

Мал махаар

Хүн заслаараа

Мал махаараа

Малгай залаагаар

Мал махаараа

Хүн хэрээрээ

Мал муугаа мөргөнө

Хүн муугаа дарлана

Мал муугаа сэжнэ

Малгай толгойгоо дарна

Мал мянга хүрвэл дуу тасрахгүй

Хүн мянга хүрвэл хэрэг тасрахгүй

Мал нутгийнхаа чулууг гурав эргүүлж мөлждөг

Мал олдвол тос цувах

Хүн олдвол дух шалбалах

Мал өсгөе гэвэл бэлчээрээ

Мах идье гэвэл хутгаа

Мал өсгөхөд наашгүй

Мах тосоход цаашгүй

Мал өсгөхөд тус хийхгүй бол

Мах идэхээр хутгаа бүү хурцал

Мал өсөхөд хөлс тосгүй

Мах богтлоход хувь дутахгүй

Мал тарга муутай гэдэг

Маллагаа муугийн тэмдэг

Мал төөрөм манан

Хүн төөрөм хүдэн

Мал тэжээвэл ам тосодно

Хүн тэжээвэл толгой цусадна

Мал тэжээвэл хошуу тосоддог

Хүн тэжээвэл хүч нэмдэг

Мал удмаа дуурайдаг

Малгай толгойгоо дуурайдаг

Мал унаа мөнгө зоосоор дутахаас биш

Махан хэл яс арьсаар дутахгүй

Мал хөлөөрөө

Хүн хэлээрээ

Мал хүн хоёрын амь холбоотой

Малгай толгой хоёрын дүй холбоотой

Мал эзнээ дуурайна

Малгай толгойгоо дуурайна

Мал эзнээ

Малгай толгойгоо

Мал эзнээрээ болдог

Малгай хэвээрээ болдог

Мал ядангаа

Хүн ядуугаа

Манартлаа идэж

Мал болтлоо согтох

Мах ховордоход богтос түрүү

Мал ховордоход тахиа түрүү

Мөнгө гэхлээр зэс болдог

Мал гэхлээр тураг болдог

Мөнгө дуусахлаараа тайлаг болдог

Мал дуусахлаараа ишиг болдог

Нар дагавал даарахгүй

Мал дагавал өлсөхгүй

Төл нь уяатай

Мал холддоггүй

Хүн асарвал толгой цусадна

Мал тэжээвэл хошуу тосодно

Хүн биеэ мэдвэл сая хүн

Мал бэлчээрээ мэдвэл сая мал

Хүн жигшигдвэл хараагдана

Мал жигшигдвэл мөргөгдөнө

Хүн зуу хоновол ад болдог

Мал зуу хоновол ижил болдог

Хүн зуу хоновол өшил болдог

Мал зуу хоновол дасал болдог

Хүн ижилсэх тутам уйддаг

Мал ижилсэх тутам ойртдог

Хүн муугаа дарладаг

Мал муугаа хажигладаг

Хүн муугаа дарлана

Мал муугаа сэжнэ

Хүн нэртэй

Мал зүстэй

Хүн төрвөл будаатай

Мал төрвөл буттай

Хүн тэжээвэл толгой цусадна

Мал тэжээвэл хошуу тосолно

Хүн удвал хажигшина

Мал удвал янагшина

Хүн хэрээрээ

Мал махаараа

Хүн хоолоор

Мал өвсөөр

Хүн хувцсаар

Мал таргаар

Хүн хувцсаар

Мал хүзүүгээр

Хүн хэлээрээ

Мал хөлөөрөө

Хүү асарсан нь толгой цустай

Мал асарсан нь ам тостой

Эд хамгаалахаараа

Мал таргалахаараа

Эд хямгаар

Мал таргаар

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Мал гэвэл хойшоо

Мах гэвэл урагшаа

Тайлбар: а.ажилд хойрго, залхуу хүн; б.зүгээр сууж бэлэн юм идэх гэсэн хүн

Мал эзнээ дууриадаг

Малгай толгойгоо дууриадаг

Тайлбар:. алив бүхэн орчноо даган өөрчлөгддөг

Мал муугаа сэжнэ

Малгай толгойгоо дарна

Тайлбар: дээрэлхүү зан гаргах