баян

Монголоор

Үгийн дуудлага

[bajan]

Үндэсний бичиг

ᠪᠡᠶᠡ᠊ᠨ

(байан)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

тэм.

1. Элбэг дэлбэг, чинээлэг
2. шилж. Сүүл, эцэс

Нийлмэл үг

баян хүн - хөрөнгөтэй хүн, чинээлэг хүн

хур баян - үе улиран хуримтлуулж хадгалсан эд хогшилтой хүн

баян чинээлэг - хөрөнгөлөг, элбэг хангалуун

баян ходоод - а.дааганы уралдаанд хамгийн сүүлд ирсэн даага; б.шилж. ажил хөдөлмөр, уралдаан тэмцээнд сүүл барьсан, эцэст орсон

баян түрүү - малын алганаг орчмын мах

баян сав - баян хот

баян хуур хөгжим. - а.нэг зүйл авсаар бадралт баг бишгүүр; б.гурван эгнээ даралт бүхий хөгжмийн зэмсэг

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

баян тэм.. ~ чинээлэг хорш., баяны, баянд, баянаас, о.тоо баячууд, баячуул

Хоршоо үг

• баян тарган - элбэг ангалуун, дутагдах гачигдах зүйлгүй

Этгээд үг

БАЯКА б.аө.баян хүн М.(бая/н)О.-ка (“баян” хэмээх үгийн “бая-” язгуурт орос хэлний багасгасан утгатай “ка” дагавар залгасан).

• Гэнэт баяка болох юмса н. –Тийм ээ. Сайхан мөрөөдөл байна.
• Тэр хүн үнэхээр баяка хү н.

БАЯКАДАХ тбү. аө.баярхах М.бая/нО.-каМ.-дах

• Чи архи уухаараа баякадах дуртай болчих юм.
• Чи баякадаад яаж байгаа юм бэ?

БУРЗАЙХ тбү. баяжих, мөнгөтэй болох

• Тэр сүүлийн хоёр жилд бурзайчихсан гэлээ.
• Тэр ч буруу замаар бурзайсан нөхөр бололтой.

МОНЦОЙХ тбү. баяжих

• Энэ арилжаа наймаанаас тэр монцойхын ихээр монцойжээ.
• Тэр хоёр жилийн өмнө монцойчихсон байса н.

МӨНГӨНИЙ МАШИН н. мөнгөтэй баян хүн

• Би ямар чиний мөнгөний машин юм уу?
• Би түүнд мөнгөний машин юм шиг санагддаг бололтой.

МӨНГӨНИЙ УУТ/ХҮҮДИЙ н. мөнгөтэй баян хүнО.мешок с деньгами, денежный мешок (баян, мөнгөний уут)

• Би ямар мөнгөний уут юм уу, чи үргэлж хүнээс мөнгө гуйж байх юм.
• Чи л бидний дундаа мөнгөний уут шүү дээ.

СААЛИЙН ҮНЭЭ н. үр өгөөжөөр баян үйлдвэрО.дойная корова (саалийн үнээ, үр өгөөжөөр баян)

• Эрдэнэт үйлдвэр бол монгол улсын хувьд саалийн үнээ юм.
• Манай улс Эрдэнэт шиг хэд хэдэн саалийн үнээтэй болох хэрэгтэй байна. баян хүн

ТҮНТИЙХбаяжих

• Чи ахаасаа мөнгө зээлээч. Ах чинь их түнтийж байгаа сураг байгаа шүү дээ.
• Хэзээдээ тэр түнтийчихдэг байна. Уг нь надтай адил гуяа чирсэн нөхөр байсан шүү дээ.

ЦУЛАЙХ тбү. баяжих

• Тэр залуу барилга бариулах ажил хийж нэлээд цулайсан ажээ.
• Би хэзээ цулайх юм бол доо.

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

нударган баян - а.ядуусыг дарлан мөлжих баян этгээд; б.үе дамжсан хөрөнгөтөн

баян хангай цээр. - чоно

Хэвшмэл хэлц

Бааран хүнийг нохой хазахгүй

Баян хүнийг ноён хөөхгүй

Баатар хүн нэг суманд

Баян хүн нэг зудад

Баатар хүн нэрээрээ

Баян хүн эдээрээ

Баатар хүн тэнэг бол балмад

Баян хүн харамч бол бирд

Баатар хүн цустай

Баян хүн тостой

Баатар ч гэсэн буурах өдөр байдаг

Баян ч гэсэн доройтох цаг байдаг

Барлаг хүний гар

Баян хүний мэдэлд

Башир хүнтэй бүү нөхөрлө

Баян хүнд бүү зусард

Баян айл баасаа хатаана

Ядуу айл аргалаа хатаана

Баян байхад нь бал

Буурсан хойно нь хор

Баян баянд мод баян

Баатар баатарт гар баатар

Баян би гэж бүү бардамна

Баатар би гэж бүү омогш

Баян болж явбал бардам сэтгэл хичээлтэй

Баахан болж явбал гуниг сэтгэлд хичээлтэй

Баян боловч нэгэн зудыг даахгүй

Баатар боловч нэгэн сумыг даахгүй

Баян болох арвилснаас

Эрдэмтэн болох номоос

Баян буянтай явахад

Хайрлаж гамнах нь бэрх

Хоосон хувхай явахад

Олж долоох нь бэрх

Баян гэгч мөнх биш

Зарц гэгч заяа биш

Баян гэгч үргэлж биш

Баатар гэгч мөнх биш

Баян гэж бүү бардамна

Баатар гэж хэтэр

Баян гэж бүү сагсай

Баатар гэж бүү огсой

Баян нь ядууг хайрлахгүй

Ядуу нь баяныг хайрлахгүй

Баян нь ядууравч байр нь гурван жил

Байшин нь нуравч буурь нь гурван жил

Баян нэг баатай

Баатар нэг шантай

Барлаг хүн шоотой

Баян нэг шуурганд

Баатар нэг суманд

Баян хангайн хишиг

Бардам эрийн олз

Баян хоосон хоёр

Баруун зүүн хоёр шиг

Баян хүн баасаа хатааж иднэ

Баян хүн бачтай

Хоосон хүн хочтой

Баян хүн буяныг судал

Баатар хүн шударгыг судал

Баян хүн гурван дүрт нүүртэй

Баян хүн малаа

Ядуу хүн гуяа

Баян хүн малаа зарна

Зүдүү хүн гуяа зарна

Баян хүн малын боол

Хоосон хүн хүний боол

Баян хүн наян гэмтэй

Бадарчин хүн насандаа гэмтэй

Баян хүн ноён хүний дүү

Үгээгүй хүн үхсэн хүний дүү

Баян хүн ноён

Ноён хүн баян

Баян хүн ноёноос айхгүй

Бадарчин хүн нохойноос айхгүй

Баян хүн нэгэн зудыг даахгүй

Баатар хүн нэгэн сумыг даахгүй

Баян хүн омогтой

Баатар хүн домогтой

Баян хүн таван хаанд нүүртэй

Баян хүн торго өмсвөл гурван жил дурсгалтай

Ядуу хүн торго өмсвөл гурван жил хочтой

Баян хүн үгүйрэвч гурван жил бардмаа алдахгүй

Үгээгүй хүн баяживч гурван жил гуйхаа алдахгүй

Баян хүн харамгүй нь эрдэм

Ядуу хүн шуналгүй нь эрдэм

Баян хүн хөл ачина

Ядуу хүн хөл сажина

Баян хүн хуншгүй

Бааран нохой идэшгүй

Баян хүн шиг балхалзаж

Байдсан гүү шиг шалхалзах

Баян хүнд арван зовлон

Бадарчин хүнд нэг зовлон

Баян хүнд аян гэм

Баатар хүнд үхдэл гэм

Баян хүнд бялдууч олон

Бадарчин хүнд басагч олон

Баян хүнд бялдууч янаг

Бааран хүнд нохой янаг

Баян хүнд наян гэм

Бадарч хүнд үхтэл гэм

Баян хүнд ноён гэм

Бадарчин хүнд үхдэл гэм

Баян хүнд ураг олдох

Баатар хүнд хань олдох

Баян хүний амыг бүү хар

Бусдад туслахыг бүү март

Баян хүний балд болж

Үгээгүй хүн чихрээ алдана

Баян хүний бахдал болдог

Хоосон хүний хохидол болдог

Баян хүний бахдалын сар

Хоосон хүний хохирлын сар

Баян хүний бач олон

Хоосон хүний зовлон олон

Баян хүний гараас юм авах

Барсын амнаас мах авахтай адил

Баян хүний гарыг харахаар

Барзгар хадны нүүрийг хар

Баян хүний гэрт бялдууч арвин цуглана

Бааран хүний гэрт нохой арвин цуглана

Баян хүний ерөөл

Барлагийн чихэнд хараал

Баян хүний жаргал эд

Баатар хүний жаргал зэвсэг

Баян хүний зовлонтой газар тэнс

Баатар хүний аюултай газар тэнс

Баян хүний морь холын аян даахгүй

Бяцхан хүүхэд ноён засгийг барьж чадахгүй

Баян хүний нэг цагийн хоол

Бадарчин хүний нэг жилийн хүнс

Баян хүний өгөх нь худал

Бадарчин хүний тарни нь худал

Баян хүний сэтгэл нь өлөн чоно адил

Баатар хүний сэтгэл нь хүрэл чулуу адил

Баян хүний сэтгэл хөлгүй ус

Баатар хүний сэтгэл ургаа хад

Баян хүний унага даага элмэг

Бадарчин хүний үг хэлмэг

Баян хүний хөрөнгө өвөр дотроо

Баян хүний эет хүн нь олон

Бадарч хүний аяга шаазан нь олон

Баян хүнийг батгана хазавч баатай

Ядуу хүнийг үхэвч мэдэхгүй

Баян хүнтэй заргалдах бэрх

Баатар хүнтэй барилдах бэрх

Баян эрхэмд итгэгсэд ядуурч буурна

Эрх хүчинд итгэгсэд дарагдаж доройтно

Баян явахад бүгдээрээ садан

Барагдаад ирэхээр бүгдээрээ дайсан

Бурхан болох санаанаас

Баян болох заяанаас

Мэргэн хүн үг нь цөөн

Баян хүн бардам нь бага (их)

Ноён байгаад ариун эс явбал

Буурсан хойноо гэмшинэ

Баян байгаад эс эдэлбэл

Үгүйрсэн хойноо гэмшинэ

Ноён байгаад буурагч нэг хөөрхий

Баян байгаад хоосрогч нэг хөөрхий

Ноён үгүйрвэл дээрэм болно

Баян үгүйрвэл хулгай болно

Ноён хүн бөгсөө ганзагалж явна

Баян хүн толгойгоо ганзагалж явна

Олон олонд санаа олон

Баян баянд мод баян

Тарган морь сайнд тоотой

Баян бол цэцэнд тоотой

Үгүй хүний хүүхэд шуугидаг

Баян хүний хурга нь шуугидаг

Үгээгүй хүний нохой

Баян хүнийг үзэвч эзнээ үл хаях

Харц хүний хүү

Хаан хүнийг үзэвч үл хаях

Хоосон хүн тэжээхийг

Баян хүн хүсэхийг

Хоосон хүн хочтой

Баян хүн бачтай

Хоосон хүний зовлон хорь гуч

Баян хүний бардах байн байн

Хоосон хүний зовлон хорь гуч

Баян хүний бардах байн байн

Цатгалан нь өлсгөлөнгийнхөө зовлонг мэдэхгүй

Баян нь ядуугийнхаа зовлонг мэдэхгүй

Чоно нь хонио

Баян нь ядуугаа

Ядуу хүнд саад олон

Баян хүнд яршиг олон

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Баян хүн нэг шуурганд

Баатар хүн нэг суманд

Тайлбар: хоосон ядуу байхын хүнд хэцүүг зүйрлэсэн хэллэг

Цэцэн үг

Баян айл баасаа хатаана

Ядуу хүн аргалаа хатаана

Тайлбар: хүн баяжих тутам харамч болдог