Jump to content

ар

Викитоль-с

Монголоор

[засварлах]

Үгийн гарал

[засварлах]

Үгийн дуудлага

[засварлах]
[arᴧ]

Үндэсний бичиг

[засварлах]
ᠡ‍ᠠ‍᠊ᠷ
ᠡ‍ᠠ‍᠊ᠷ᠎ᠠ
ᠡ‍ᠠ‍᠊ᠷᠣ


(ар) алганы ~ (ару) ~ тал

Галиглах зарчим

Үгийн утга

[засварлах]
I нэр.
  1. Юмны хойд этгээд; умар тийш харсан тал
  2. Юмны өвөр этгээдийн эсрэг тал, нүүрийн нөгөө тал
  3. Өнгөн этгээдийн эсрэг тал; торгоны ар (торгоны нөгөө тал), цаасны ар (цаасны нөгөө тал
  4. Юмны суурь өнгө
  5. Үлдсэн, хоцорсон
  6. Хойгуур
II нэр.
  1. Хээ, зураас, гадар өнгө, ширхэг
III нэр.
  1. Талбайн хэмжээ, 100 хавтгай дөрвөлжин метртэй тэнцэнэ.
IV чимээ.
  1. Араатны хэдэрлэхэд гарах дуу чимээг дууриасан үг.

Ойролцоо үг

[засварлах]

Нийлмэл үг

[засварлах]
уулын ар - уулын хойд этгээд
ар зоо - ар нуруу
ар шил - а.уулын хойд шил; б.шилэн хүзүү
толины ар - толины суурь, дүрс харагдахгүй тал
арын хаалга - а.байшингийн ард байх үүд; б.шилж. танил тал
ар зурхай - сур харвахад, сур өрөх газрын ар этгээдэд нэгэн алд хэмжиж гаргасан зураг
ар дэвсгэр - юмны суурь болсон өнгө
ар гэр - юманд удаан хугацаагаар явсан хүний гэр орон, ам бүл
ар тал - а.юмны гадаад, хойд, өнгөн бус тал; б.байлдаан болж байгаа талбараас хойших газар; в.цэргийн түшиц газар, тулалдаанаас гадуур байх байгууллага, цэргийн анги
арын алба - а.цэргийн аж ахуйг эрхлэх газар; б.гэр орны өдөр тутмын ажил
араар суух - а.хойгуур суух; б.хойргоших
ар хударгаар нь үйлдэх - хориотой, цээртэй үйлийг эзгүйчлэн амжуулах
тавих - а.нүднээс далдуур чадах, хуурч мэхлэх, дөнгөх, давах; б.эхнэр буюу нөхрөөсөө далдуур өөр хүнтэй явалдах
алганы ар - гарын гадар тал
артай цаас - ширхэгтэй цаас
ар гаргаж будах - хээ гаргаж будах
ар хахилаг амьт. - ногтрууны төрлийн цоохор цайвар зүстэй шувуу
артай мод урга. - дулаан орны холимог ой, шугуйд ургадаг мод, барилгад хэрэглэнэ, үндэс, навч, мөчир нь эмийн найрлагад орно

Зөв бичихзүй

[засварлах]

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

[засварлах]

ар нэр. ~аар суух, арын, ард, араас

Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй

[засварлах]

Орчуулга

[засварлах]

Хоршоо үг

[засварлах]

Товчилсон үг

[засварлах]
АААТУГ Ардын Армийн Ар Талыг Удирдах Газар
ААТУБ Армийн Ар Талын Удирдах Байр
ААТУГ Армийн Ар Талын Удирдах Газар
АТГ Ар Талын Газар
АТУБ Ар Талыг Удирдах Байр
АТУГ Ар Талыг Удирдах Газар
АТУЕГ Ар Талыг Удирдах Ерөнхий Газар
ЗАТО Захирагчийн Ар Талын Орлогч
ЗХАТУГ Зэвсэгт Хүчний Ар Талыг Удирдах Газар
МАААТУГ Монгол Ардын Армийн Ар Талыг Удирдах Газар
МАЦАТГ Монголын Ардын Цэргийн Ар Талын Газар

Хэлц үг

[засварлах]

Өвөрмөц хэлц

[засварлах]
араар - нь
арын хаалгадах - танил талаа ашиглан ажил үйлсээ бүтээх, хэрэг явдлаа гүйцээх
ар нуруу руу нь хүйт даах - айх, ширвээтэх~Унаатай хүн хараад хөдөлдөггүй яасан хачин мал вэ хэмээн айх, гайхах сацуу өвгөний сэтгэлд муу зүгийн эрээн бараан юм үзэгдэх шиг болоход ар нуруу нь хүйт даан зарсхийлээ (Б.Догмид, Нутаг).
ар өвөрт нь бөндөгнөх - ард нь гарч алга тосож, урд нь орж уруулаа дэвсэх, долдойлох~Ээжийнхээ ажиллаж эхлэхэд түрүүчийн байдлаар ар өвөрт нь дэмий бөндөгнөхийн оронд тус нэмэр болохыг бодов (Д.Намдаг, Ядмаа).
ар өврөөр нь суулгах - элдвээр шахамдуулан шалж зовоох~...тэр анхны жилүүдэд хараа нь суларч чих нь хатуурсан өвгөнийг ар өврөөр нь суулгаж байгаад... (М.Асар, Гуа боловсрох үед).
араа үзүүлэх - дийлэгдэж зугтаах~Хуриш бачи өгүүлрүүн
араар [нь] тавих - а.итгэж найдсан зүйлийг хөсөрдүүлэх, хоосдуулах~Оролдлого туршлага муутай намайг нэг мэдэхэд араар нь тавих байхаа. б.гэнэдүүлэх, хонжих, мэхлэх
араараа тавиулах - чадагдах, дөнгүүлэх, давагдах, гэнэдэгдэх~“...Төрийн хэрэг бол харын талын хэрэг болохоор хар талын хүмүүсийг намд олноор оруулах нь зүйтэй билээ” гээд үгээ таслахад араараа тавиулсан лам нар юм ярих гэж зэрэг, зэрэг өндөлзөв (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).
арагшаа суух - ажлаас хойш суух, хойргошихАрагшаа суух хүн шүү (Ж.Бямба, Үнэний хорвоо).

Хэвшмэл хэлц

[засварлах]
Ажил хийж эр болдог
Ар давж хүлэг болдог
Алдард гарсан юм
Ар өмнөө нэмээстэй
Аман дээрээ “аа” гэж
Ар хойноо “түй” гэх
Аман дээрээ сайн
Ар дээрээ дайн
Ар араа гарвал
Арга ухаан сурна
Ар биедээ шөрмөс чангатай
Өвөр биедээ мэх ихтэй
Ар нүцгэн
Ал зайдан
Ар өвөр нь танигдахгүй
Алаг эрээн нь мэдэгдэхгүй
Ар өврийгөө элээж
Алган дээрх будаагаа өгч өсгөсөн хойно ялгаагүй
Арван сар гэдсэндээ эс тээвч
Ангир шар уургаа эс хөхүүлэвч
Ар өврийгөө элээж
Арван дээрх будаагаа өгч өсгөсөн хойно ялгаагүй
Ас өсгий татна гээд
Ар дэгээд нь автаж
Алтан аяганд иднэ гээд
Амандаа шороо үмхэх

Аман зохиолд орсон нь

[засварлах]

Зүйр үг

[засварлах]
Ард нь гарч алга тосох
Урд нь гарч уруул унжийлгах

Тайлбар: гуйж гувших