шир
Монголоор[засварлах]
Үгийн гарал[засварлах]
Үгийн дуудлага[засварлах]
- [ʃirә]
Үндэсний бичиг[засварлах]
- ᠰ᠊ᠢ᠊᠊ᠷ᠊ᠢ
ᠰ᠊ᠢ᠊᠊ᠷ
- (сири) үхрийн ~ (сир) ~ будаг
Үгийн утга[засварлах]
- I нэр.
- Үхэр, адуу, тэмээ, тураг гөрөөс зэргийн арьс
- Ширээр хийсэн юм
- II нэр.
- Шороон будаг;
- Модон сав хэрэглэлд түрхэж өнгө гаргах маажин мэт нэгэн зүйл тусгай будаг.
- III.
- өр шир хорш. (бусдад өгөх ёстой зүйл)
- IV.
- шир шир чимээ. (дуу чимээ дуурайх үг), шир шир хийх (бороо орох, цасан дээр гишгэх зэрэгт шир шир гэсэн дуу чимээ гарах), шир шир хийн зулгаах (морь мал өвс ногоог шир шир хийсэн чимээ гарган зулгаах) шир шор хийх (салхинд модны навчис, өвсний толгой зэргийн дуугарах дуу чимээ).
Ойролцоо үг[засварлах]
Нийлмэл үг[засварлах]
- адууны шир - адууны арьс
- үхрийн шир - үхрийн арьс
- арьс ширний үйлдвэр - арьс шир боловсруулах үйлдвэр
- ширэн гутал - ширээр хийсэн гутал
- ширэн татлага - ширээр хийсэн татлага
- ширэн уут - ширээр хийсэн уут
- ширэн цүнх - ширээр хийсэн цүнх
- өр ширтэй байх - бусдад өглөгтэй байх
- өр ширтэй хүн - өглөг, өртэй хүн
Зөв бичихзүй[засварлах]
Кирил бичгийн зөв бичихзүй[засварлах]
шир нэр. өр ~эндээ баригдах III.бай. (чимээний аялга) өвс хөлд ~ ~ дуугарах
Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй[засварлах]
Орчуулга[засварлах]
Хоршоо үг[засварлах]
- арьс шир - бог, бод малын арьс
- шир саарь - адуу малын арьс шир
- өр шир - бусдад өгөх ёстой зүйл): өр ширтэй байх - бусдад өглөгтэй байх
Товчилсон үг[засварлах]
- МАШҮХ Монголын Арьс, Шир Үйлдвэрлэгчдийн Холбоо
Хэлц үг[засварлах]
Өвөрмөц хэлц[засварлах]
- ширэн нүүр гаргах - ичих зовохыг мэдэхгүй байх
- өр алдсан хятад шиг - сэтгэлээр унаж, бодлогшрон гиеүрэх
- өр ширэндээ баригдах - ихээхэн хэмжээний өрөнд орох
- ширэн нүүртэй - ичиж зовохыг мэдэхгүй зан~Юу олдсоноо түлж суугаа гэр хорооллын зутруухан өрхүүд рүү бухаж чихчихээд бултдаг нь ширэн цүнхтэй, ширэн нүүртэй түшмэдийн гэм биш зан билээ.
- ширэн нүүр гаргах - ичих зовохыг мэдэхгүй байх~Хажууд өөр хүнгүй тулдаа ширэн нүүр гаргаад дуугүй байхаас биш дээ би гэж бодон сууна (Ж.Пүрэв, Гурван зангилаа).
Хэвшмэл хэлц[засварлах]
- Нур нур хазаж нугасанд тулгах
- Шир шир хазаж шилэнд тулгах (хувалзны үг)
- Шивэр үгээр үг хийдэг
- Шир сарьсаар эд хийдэг
- Шир шир бороонд хувцас норно
- Шивэр шивэр үгэнд эе эвдэрнэ