шижир

Монголоор

Үгийн дуудлага

[ʃiʤir]

Үндэсний бичиг

ᠰ᠊ᠢ᠊᠊ᠵ᠊ᠢ᠊᠊ᠷ

(сижир)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

нэр.

1. Лан
2. Хамгийн цэвэр, эрхэм сайн зүйл
3. шилж. Алтан шаргал өнгө

Нийлмэл үг

зуун шижир - зуун лан

шижир алт - хамгийн цэвэр, хольц багатай алт

шижир мөнгө - цэвэр сайн мөнгө

шижир туяа - алтан шаргал өнгөтэй гэрэл

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

ши|жир тэм..

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

Далан - далан/долоон булчирхай, наян найлзуураа тоочиххамаг байдгаа хэлэх, аль байдгаа нуулгүй хэлэх

далан долоон үг дэлгэх - (үл тааш.) дэмий олон юм чалчих~Гэрт ээж, эгч тэр хүүгээ дуудаж, хүүе Даваа, чи юугаа чалчаад далан долоон үг дэлгээд суучихав... (Ш.Гаадамба, Билгийн булаг).

далан нөхөөс - энд тэндгүй уранхай цоорхой болсон, маш хуучирсан зүйл~Чухам нэг сартай шөнө дэн хэрэггүй, салхитай өдөр шүхэр хэрэггүй гэмээр болсон ноорхой хар гэрийн үүдэнд далан нөхөөстэй хөдсөн дээл өмссөн долоо найман настай бяцхан хүү бяруун турсага нөмөрч суугаад мэгшин уйлж байлаа (А.Одсэр, Халуун элгэнд нь).

далан/салан задгай - онгор цонгор, эмх замбараагүй~Өчнөөн их ажил болж авсан юмыг үнээнд ч гэсэн түүж өгөхөд буян болууштай... Гэтэл цатгалан цамаан гэх юм уу далан задгай хүмүүс зөндөө байх юм (С.Эрдэнэ, Өвгөн хүн чулуу хоёр).

далан таваар буух/бууж өгөх - (хошин) ялагдаж дийлэгдсэнээ бүрэн хүлээх, хүлцэл өчих~хүнээс үнэтэй капитал байдаггүй юм мэд. Бадрах, далан таваар бууж өгье. Зориг арга хоёр чинь зөв байна (Л.Ванган, Урагшлах замд). ~Тэр золиг нээрээ хувилж мэдэх юм гэж болгоомжлон ёстой л далан таваар буун өгч, хамаг бурууг өгөхдөө... (Н.Банзрагч, Зам).

далан худалч - маш худалч, их худал хэлдэг зантай хүн~Юу-у? Сэргийлэхэд ий? (ха-ха-ха) Яасан их далан худалч вэ чи! Хэзээ ямар сэргийлэхэд очиж байсан юм бэ (Ш.Гаадамба, Хамар хашааны хүн).

далан хэлний шувуухай - чалчаа эмэгтэйчүүд~Энэ хүүхнүүд чинь уулзалдахаараа далан хэлний шувуухай болцгоох юм.

далан хэлтэй - олон үг яримтгай~Эмч хүснэгттэй цаас гаргаж, нэр ус, нас хүйс гээд л бичиж гарав. Тэр хоорондоо бас илүү дутуу юм сонирхож, олон үг дэлгэнэ. Ер нь далан хэлтэй хүн бололтой (Ч.Чимид, Хавар намар).

Хэвшмэл хэлц

Сайн хүний зан солигддоггүй

Шижир алтны өнгө хувирдаггүй

Шижир алт галаас айхгүй

Үнэн ёс зусраас айхгүй

Шижир алт галаас айхгүй

Шударга ёс зусраас айхгүй

Шижир алтыг

Шар гуулиар хэрэглэх

Шимт ногоо эрдэнэ

Шижир түүнээс хямд

Шинжигч боловч сэвтэй

Шижир боловч шаартай