цээж

Монголоор

Цээж

Үгийн дуудлага

[ʦe:ʤĭ]

Үндэсний бичиг

(чэгэжи)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I нэр.

1. биезүй. Хүн, амьтны бэлхүүс, хүзүү хоёрын хоорондох хэсэг
2. Хувцас хунарын бэлхүүсээс дээших хэсэг
3. шилж. Үзсэн сонссоноо мартахгүй тогтоох чадвар
4. шилж. Ухаан санаа, оюун ухаан
5. шилж. Аливаа юмны дээд талын хэсэг

II.

1. цээж гэр (тооно, унь хоёроос бүрдсэн, түр зуурын хэрэгцээний оромж, ханагүй гэр).

II нэр.мал эмнэл.

1. Намар, өвөл, хаврын эхээр хонь малын уушги цээжийг барьж тусдаг, нэг зүйл өвчин, мэнгэр.

Нийлмэл үг

цээжин бие - бүсэлхийнээс дээших хэсэг

өргөн цээжтэй - цээжний хэмжээ өргөн

цээж дүүрэн амьсгалах - а.цээжээ дүүртэл амьсгалах; б.уужуу амьсгалах

цээж дүүрэх/цээж тэлэх - өвчүүний дотоодод ихэд өвдөх, цээжээр хатгуулах, дүүрч амьсгал бүтэх өвчин

цээжний хөндий - өрцнөөс дээших хөндий, хэнхдэг

цээжний хэнгэрцэг - өвчүү, хавирга, сээрний яснаас бүрдсэн шоовон хэлбэртэй ясан хайрцаг

дээл цээжээрээ элбэгдэх - дээлийн бэлхүүсээс дээших хэсэг элбэгдэх, томдох

цээж бичиг/цээж бичлэг - сурагч багшийн уншиж хэлсэнийг цээжээр бичих бичгийн ажил

цээж ихтэй - а. хүн амьтны цээж, эх биеэс хэтэрхий их; б.үзсэн сонссоноо мартдаггүй хүн; цээжтэй

цээж сайтай - хүний оюун ухаан хурц, сэргэлэн, юмыг мартдаггүй

цээжээр бичих - бодсон санасан, тогтоосон зүйлээ бичих

цээжээр бодох - тоо бодлогыг бичилгүйгээр бодох

цээжээр ярих - бичиг, ном харалгүйгээр ярих

цээж муутай - а.цээжиндээ гэмтэй, өвчтэй; б.юм тогтоохдоо муу

цээж сайтай - юм тогтоохдоо сайн, оюун ухаан сайтай

цээж саруул - ухаан санаа, ухаан бодол уужуу

цээж дүүрэн - сэтгэл санаа баясгалантай

цээж дүүрэн баяртай алхлах - сэтгэл санаа, баяр баяслаар дүүрэн алхах

уурганы цээж - уурганы дээд хэсэг

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

цээж нэр. *аавын ~ гаргах (хаахгар зан гаргах) шилж. (тогтоох чадвар) ~ээр бичих, цээжний, цээжинд, цээжнээс

Хоршоо үг

• цээж зүрх - сэтгэл санаа, зориг зүрх

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

цээж авах - морины цээжинд гэм суулган, хөлийг нь доголуулах

цээж онгойх - ухаан санаа уужрах

цээж түрэх/цээж тэлэх - а.цээжээ урагш болгох; б.омгорхог зан ааш гаргах, ханхалзах

цээж тэнийх - сэтгэлийн зовлон, дарамт арилах

цээж уужрах - а.цээж дүүрэхээ болих; б.сэтгэл санаа тайвшрах

цээжийн бөх - ухаантай, мэргэн цэцэн

цээжээ уудлах - санасан бодсоноо нуулгүй, бүгдийг ярих, хэлэх

цээжнийхээ махыг барж идэх - сэтгэл туйлын их зовох

аавын цээж - а.хаахгар, их зантай, давлиун хөвгүүн; б.яриа. бага оврын ачааны авто машин

аавын цээж гаргах - нас бага хүүхэд, хаахгар, давлиун зан гаргах

хөндий цээж - юу ч мэдэхгүй мөртлөө, мэдэмхийрдэг, бардам сагсуу

цээжин дотор түймэр шатавч утааг нь хамраараа гаргах - биеэ барих, хичнээн уур хүрч байвч түүнээ мэдэгдэхгүй байх

цээжний хөндий рүү юм хаях - идэх, эрүү толгой зодолдуулах

цээжээ хавтаслах - ном эрдэмтэй болох, ном зохиол их уншиж мэдлэгтэй болох

Хэвшмэл хэлц

Нүд байгаад сохор

Цээж байгаад битүү

Хараа муудвал нуухтана

Хамар муудвал нустана

Чих муудвал шуугина

Цээж муудвал бөгтийнө

Цөцгий юу боловч үздэг

Цээж юу боловч хадгалдаг

Цээж дүүрэн цэнгэл

Сэтгэл дүүрэн зол

Цээж нь цухал хүний сэтгэл нь богино

Цэцэн мэргэн хүний сэтгэл нь өндөр

Цээж нь ширээнд

Ууц нь шороонд

Чадал нь муу боловч

Цээж нь эрхэм

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Эр хүний цээжинд

Эмээлтэй хазаартай морь багтана

Тайлбар: эр хүний ухаан бодол уужуу