хэт

Монголоор

Үгийн дуудлага

[xetĕ]

Үндэсний бичиг

ᠭᠡᠳ᠋᠊ᠨ
ᠭᠡᠳ᠋ᠣ

(хэтэ) ~ цахиур (хэтү) ~ алсдаа

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I нэр.

1. Ган суулгасан саран сүхний хэлбэртэй төмөр дээр уул, цахиур агуулах зориулалт бүхий ширэн сав хадаж, сэнж оосор гаргасан, гал ноцоох хэрэглэл ба үүгээр гал асаах гаанс ноцоох зэрэгт ашиглана

II тэм.

1. Хэтэрхий, дэндүү, давуу

III нэр.

1. Алс ирээдүй; хэтдээ (алсдаа, яваандаа, хожим), хэтийн бодол/хэтийн санаа (алс ирээдүйг санагалзан бодох санаа бодол), хэтийн зам (холын зам), хэтийн хараа (алсын бодол санаа), алс хэт хорш. (хожим хойно, ирээдүйд), хэтээ мэдэхгүй ноён явахаар, хэмжээгээ мэдэх боол явсан нь дээр зүйр
2. Уг, уул, язгуур

Нийлмэл үг

хэт цахих - хэт хавирах

хэт цохих - хэт цахих

хэт хавирах - уулыг цахиурт наалдуулан барьж, хэтийг хавиран гал гаргаж ноцоох

хэтний гэр - хэтний улавч

хэтний дэл - саран сүхний хэлбэр бүхий гантай төмөр

хэтний тээг - хэтний оосрын үзүүрт дүүжилж, хэтийг бүсэнд хавчуулахад тээглүүлдэг хэрэгсэл

хэтний улавч - хэтний улыг бэхлэн хадсан бөгөөд уул өвс болон цахиурыг агуулах бяцхан сав

хэтний уул - а.хэт цахиж гар гаргахад хэрэглэдэг уул өвс; б.хэтний цахих хэсгийн саран сүх мэт хэлбэртэй гант төмөр

хэтний хараа - хэтний ул төмрийг улавчинд хавчуулан хажлага болгон хадах төмөр, мөнгө зэрэг

хэт завших - хэтэрхий мөлжих, тонох

хэт исэл хими. - бодосын исэлдэх хамгийн дээд хэмжээ

устөрөгчийн хэт исэл - устөрөгчийн хамгийн их исэлдсэн хэмжээ

хэт муу - дэндүү муу

хэт өндөр хүчдэл цахил. - хорин хоёр түмэн вольтоос дээших хүчдэл

хэт үнэлэх - сайн талыг нь хэтэрхий дөвийлгөх

хэт яарах - дэндүү яарах, ихэд шуурхайлах

хэт нутаг - уг нутаг

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

хэт нэр. ~ хутга хорш., хэтний, хэтэнд, хэтнээс

Хоршоо үг

• хэт бэл - гал ноцоох хэрэглүүр
• хэт хутга - гал ноцоож асаах хэрэгсэл болон юм огтлох ирт зэвсэг
• хэт цахиур - гал гаргах хэрэглэл
• алс хэт - хожим хойно, ирээдүйд

Товчилсон үг

ХБД Хэт Богино Долгион

ХЯТ Хэт Ягаан Туяа

Хэлц үг

Хэвшмэл хэлц

Хэлэмгий үг хүүдэгт буй

Хэт хутга ташаанд буй

Хэт нутаг хаана вэ

Хэрэг зориг хэнд вэ

Унаган нутаг хаана вэ

Учир зориг хэнд вэ

Хэт хутга ишиндээ муу

Хэдэр зан биедээ муу

Хэрүүлч хүн гэртээ муу

Хэт хутгаа солилцож

Хэв ёсоо ололцох

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Хээрийн хүн хээгүй

Хэтний галд утаагүй

Тайлбар: хээр хөдөө явж байхад эрээлхэж нэрэлхэх хэрэггүй

Хэт хутгаа солилцож хэв ёсоо ололцох

Тайлбар: ёс төр гүйцэтгэх

Хэтээ мэдэхгүй ноён явахаар

Хэмжээгээ мэдэх боол явсан нь дээр

Тайлбар: хүн алсын бодолтой, өөрийн хир чинээг мэдэж байх хэрэгтэй