Jump to content

чөмөг

Викитоль-с

Монголоор

[засварлах]

Үгийн гарал

[засварлах]

Үгийн дуудлага

[засварлах]
[ʧцmцg]

Үндэсний бичиг

[засварлах]
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡᠡ᠋
(чимүгэ)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

[засварлах]
нэр.
  1. Булуут ясны хөндий доторх тосорхог нялцгай хэм
  2. Чөмөг бүхий булуут яс
  3. Тарга, тэвээрэг
  4. Хатуу зүйлийн доторх аливаа нялцгай, зөөлөн зүйл

Ойролцоо үг

[засварлах]

Нийлмэл үг

[засварлах]
чөмөг таших - булуут ясыг хага цохин доторх чөмгийг авах
чөмөг царцах - а.чөмөг өтгөрөх; б.шилж. маш их даарах
атгаал чөмөг - бугалаг чөмөг
богтос чөмөг - малын бугалаг чөмөгний дараах яс
бугалаг чөмөг - далны дараах яс
дунд чөмөг - сүүжний хонхорхойд булуугаараа үелэх яс
шагайт чөмөг - дунд чөмөгний дараах яс
чөмөг алдах - мал, гөрөөсний эцэж турах
чөмөг суух - мал, гөрөөсний тарга тэвээрэг авах, таргалах
чихрийн чөмөг - чихрийн доторх нялцгай, амтлаг, зөөлөн зүйл

Зөв бичихзүй

[засварлах]

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

[засварлах]

чө|мөг нэр. шилж. чихрийн ~ (чихрийн доторх амтлаг зүйл) (булуут яс) богтос ~ (тарга тэвээрэг) *~ алдах (эцэж турах), чөмгийн, чөмөгт, чөмгөөс

Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй

[засварлах]

ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡ᠊ᠨ ᠊ᠣ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡ᠊ᠨ ᠳ᠋ᠣ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡᠡ᠋ ᠊ᠢ᠊᠊ᠢ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡ᠊ᠨ ᠡᠴ᠊‍᠊ᠨ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡᠡ᠋ ᠪᠡ᠊ᠷ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡᠡ᠋ ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠢ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡᠡ᠋ ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊ᡍᠣ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡᠡ᠋ ᠪᠡ᠊ᠨ

/~ий /~д /~ийг /~өөс /~өөр /~тэй /~ рүү /~өө

Орчуулга

[засварлах]

Товчилсон үг

[засварлах]

Хэлц үг

[засварлах]

Өвөрмөц хэлц

[засварлах]
хурга таргалавч чөмөг нь бор - а.гадна тал нь сайхан ч чанар нь муу; б.тарга хүчгүй, тос нүнжиггүй
чөмөг алдах - мал, гөрөөсний эцэж турах~Энэ хавар зутруу байна. Хэдэн мал минь чөмөг алдсан, яаж нэг өвсний бараа харна даа.
чөмөг суух - мал, гөрөөсний тарга тэвээрэг авах, таргалах~Хэдэн мал минь шар үсээ хаяад, чөмөг сууж эхэлж л байна.
чөмөг таших - хяхах, мөлжих, хожих~Нэг нь нөгөөгөө мэхлэх, хүчтэй нь хүчгүйгээ идэх, бусдын чөмгийг ташиж байгаад ч олз олох эрмэлзэл бол энэхэн хорвоогийн жам ажээ (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).
чөмөг царцах - маш их даарах~Чөмөг царцах шахам хүйтэнд 70 мянгын төлөө настнууд амь наана, там цаана дугаарлаж буйг хараад танд юу бодогдож байна?
чөмөггүй болох - маш туранхай яданги болох~Хэмэлхийд нь чөмөггүй болоод ирэв (Жангар).
чөмгөө дунтартал - чинэдээ тултал, туйлдаж ядартал~Улс төрчид сонгуулиар дээшээ гарахын тулд чөмгөө дундартал явж, ард түмнийхээ төлөө зүтгэнэ гэж хэлэх их дуртай.
чөмөг хатаж, шөрмөс сунах - туйлын ядарч зүдрэх~Дэлгэр эр эм хоёулаа малын эзэнд жилийн дөрвөн улиралд чөмгөө хаттал шөрмөсөө сунатал зарагдаад үст дээл, өрөм тосыг байтугай, хуруудын булан, хэмхдэг ааруул ч хэдхэн атгах арай гэж олдог (А.Одсэр, Ноорхой нутгийн дуулал).

Хэвшмэл хэлц

[засварлах]
Цэг цэгтээ
Чөмөг амтандаа
Чихэр идэхдээ ой гутаах
Чөмөг идэхдээ дур гутах

Аман зохиолд орсон нь

[засварлах]