чөмөг
Appearance
Монголоор
[засварлах]Үгийн гарал
[засварлах]Үгийн дуудлага
[засварлах]- [ʧцmцg]
Үндэсний бичиг
[засварлах]- ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡᠡ᠋
- (чимүгэ)
Үгийн утга
[засварлах]- нэр.
- Булуут ясны хөндий доторх тосорхог нялцгай хэм
- Чөмөг бүхий булуут яс
- Тарга, тэвээрэг
- Хатуу зүйлийн доторх аливаа нялцгай, зөөлөн зүйл
Ойролцоо үг
[засварлах]Нийлмэл үг
[засварлах]- чөмөг таших - булуут ясыг хага цохин доторх чөмгийг авах
- чөмөг царцах - а.чөмөг өтгөрөх; б.шилж. маш их даарах
- атгаал чөмөг - бугалаг чөмөг
- богтос чөмөг - малын бугалаг чөмөгний дараах яс
- бугалаг чөмөг - далны дараах яс
- дунд чөмөг - сүүжний хонхорхойд булуугаараа үелэх яс
- шагайт чөмөг - дунд чөмөгний дараах яс
- чөмөг алдах - мал, гөрөөсний эцэж турах
- чөмөг суух - мал, гөрөөсний тарга тэвээрэг авах, таргалах
- чихрийн чөмөг - чихрийн доторх нялцгай, амтлаг, зөөлөн зүйл
Зөв бичихзүй
[засварлах]Кирил бичгийн зөв бичихзүй
[засварлах]чө|мөг нэр. шилж. чихрийн ~ (чихрийн доторх амтлаг зүйл) (булуут яс) богтос ~ (тарга тэвээрэг) *~ алдах (эцэж турах), чөмгийн, чөмөгт, чөмгөөс
Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй
[засварлах]ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡ᠊ᠨ ᠊ᠣ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡ᠊ᠨ ᠳ᠋ᠣ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡᠡ᠋ ᠊ᠢ᠊᠊ᠢ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡ᠊ᠨ ᠡᠴ᠊᠊ᠨ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡᠡ᠋ ᠪᠡ᠊ᠷ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡᠡ᠋ ᠲ᠋ᠠ᠊ᠢ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡᠡ᠋ ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊ᡍᠣ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡᠡ᠋ ᠪᠡ᠊ᠨ
- /~ий /~д /~ийг /~өөс /~өөр /~тэй /~ рүү /~өө
Орчуулга
[засварлах]Товчилсон үг
[засварлах]Хэлц үг
[засварлах]Өвөрмөц хэлц
[засварлах]- хурга таргалавч чөмөг нь бор - а.гадна тал нь сайхан ч чанар нь муу; б.тарга хүчгүй, тос нүнжиггүй
- чөмөг алдах - мал, гөрөөсний эцэж турах~Энэ хавар зутруу байна. Хэдэн мал минь чөмөг алдсан, яаж нэг өвсний бараа харна даа.
- чөмөг суух - мал, гөрөөсний тарга тэвээрэг авах, таргалах~Хэдэн мал минь шар үсээ хаяад, чөмөг сууж эхэлж л байна.
- чөмөг таших - хяхах, мөлжих, хожих~Нэг нь нөгөөгөө мэхлэх, хүчтэй нь хүчгүйгээ идэх, бусдын чөмгийг ташиж байгаад ч олз олох эрмэлзэл бол энэхэн хорвоогийн жам ажээ (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).
- чөмөг царцах - маш их даарах~Чөмөг царцах шахам хүйтэнд 70 мянгын төлөө настнууд амь наана, там цаана дугаарлаж буйг хараад танд юу бодогдож байна?
- чөмөггүй болох - маш туранхай яданги болох~Хэмэлхийд нь чөмөггүй болоод ирэв (Жангар).
- чөмгөө дунтартал - чинэдээ тултал, туйлдаж ядартал~Улс төрчид сонгуулиар дээшээ гарахын тулд чөмгөө дундартал явж, ард түмнийхээ төлөө зүтгэнэ гэж хэлэх их дуртай.
- чөмөг хатаж, шөрмөс сунах - туйлын ядарч зүдрэх~Дэлгэр эр эм хоёулаа малын эзэнд жилийн дөрвөн улиралд чөмгөө хаттал шөрмөсөө сунатал зарагдаад үст дээл, өрөм тосыг байтугай, хуруудын булан, хэмхдэг ааруул ч хэдхэн атгах арай гэж олдог (А.Одсэр, Ноорхой нутгийн дуулал).
Хэвшмэл хэлц
[засварлах]- Цэг цэгтээ
- Чөмөг амтандаа
- Чихэр идэхдээ ой гутаах
- Чөмөг идэхдээ дур гутах