чөмөг

Монголоор

Үгийн дуудлага

[ʧцmцg]

Үндэсний бичиг

ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡᠡ᠋

(чимүгэ)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

нэр.

1. Булуут ясны хөндий доторх тосорхог нялцгай хэм
2. Чөмөг бүхий булуут яс
3. Тарга, тэвээрэг
4. Хатуу зүйлийн доторх аливаа нялцгай, зөөлөн зүйл

Нийлмэл үг

чөмөг таших - булуут ясыг хага цохин доторх чөмгийг авах

чөмөг царцах - а.чөмөг өтгөрөх; б.шилж. маш их даарах

атгаал чөмөг - бугалаг чөмөг

богтос чөмөг - малын бугалаг чөмөгний дараах яс

бугалаг чөмөг - далны дараах яс

дунд чөмөг - сүүжний хонхорхойд булуугаараа үелэх яс

шагайт чөмөг - дунд чөмөгний дараах яс

чөмөг алдах - мал, гөрөөсний эцэж турах

чөмөг суух - мал, гөрөөсний тарга тэвээрэг авах, таргалах

чихрийн чөмөг - чихрийн доторх нялцгай, амтлаг, зөөлөн зүйл

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

чө|мөг нэр. шилж. чихрийн ~ (чихрийн доторх амтлаг зүйл) (булуут яс) богтос ~ (тарга тэвээрэг) *~ алдах (эцэж турах), чөмгийн, чөмөгт, чөмгөөс

Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй

ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡ᠊ᠨ ᠊ᠣ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡ᠊ᠨ ᠳ᠋ᠣ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡᠡ᠋ ᠊ᠢ᠊᠊ᠢ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡ᠊ᠨ ᠡᠴ᠊‍᠊ᠨ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡᠡ᠋ ᠪᠡ᠊ᠷ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡᠡ᠋ ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠢ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡᠡ᠋ ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊ᡍᠣ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠮᠣ᠊ᠭᠡᠡ᠋ ᠪᠡ᠊ᠨ

/~ий /~д /~ийг /~өөс /~өөр /~тэй /~ рүү /~өө

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

хурга таргалавч чөмөг нь бор - а.гадна тал нь сайхан ч чанар нь муу; б.тарга хүчгүй, тос нүнжиггүй

чөмөг алдах - мал, гөрөөсний эцэж турах~Энэ хавар зутруу байна. Хэдэн мал минь чөмөг алдсан, яаж нэг өвсний бараа харна даа.

чөмөг суух - мал, гөрөөсний тарга тэвээрэг авах, таргалах~Хэдэн мал минь шар үсээ хаяад, чөмөг сууж эхэлж л байна.

чөмөг таших - хяхах, мөлжих, хожих~Нэг нь нөгөөгөө мэхлэх, хүчтэй нь хүчгүйгээ идэх, бусдын чөмгийг ташиж байгаад ч олз олох эрмэлзэл бол энэхэн хорвоогийн жам ажээ (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).

чөмөг царцах - маш их даарах~Чөмөг царцах шахам хүйтэнд 70 мянгын төлөө настнууд амь наана, там цаана дугаарлаж буйг хараад танд юу бодогдож байна?

чөмөггүй болох - маш туранхай яданги болох~Хэмэлхийд нь чөмөггүй болоод ирэв (Жангар).

чөмгөө дунтартал - чинэдээ тултал, туйлдаж ядартал~Улс төрчид сонгуулиар дээшээ гарахын тулд чөмгөө дундартал явж, ард түмнийхээ төлөө зүтгэнэ гэж хэлэх их дуртай.

чөмөг хатаж, шөрмөс сунах - туйлын ядарч зүдрэх~Дэлгэр эр эм хоёулаа малын эзэнд жилийн дөрвөн улиралд чөмгөө хаттал шөрмөсөө сунатал зарагдаад үст дээл, өрөм тосыг байтугай, хуруудын булан, хэмхдэг ааруул ч хэдхэн атгах арай гэж олдог (А.Одсэр, Ноорхой нутгийн дуулал).

Хэвшмэл хэлц

Цэг цэгтээ

Чөмөг амтандаа

Чихэр идэхдээ ой гутаах

Чөмөг идэхдээ дур гутах