тоос

Монголоор

Үгийн дуудлага

[to:sŏ]

Үндэсний бичиг

ᠲ᠋ᠣ᠊ᡍᠣ᠊‍ᠰ‍ᠣ
ᠲ᠋ᠣ᠊ᠣ‍ᠰ

(тогусу)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I нэр.

1. Нарийн хумхи
2. Цэцэгт ургамлын тоосовчинд бүрэлдэх зүйл

II нэр.

1. Хус модны үйс.

Нийлмэл үг

тоос болох - юман дээр тоос суух

тоос бургих - тоос бужгинаж хөдлөх

тоос бариур - хий болон агаарын урсгалаас тоосыг ялгаж авах багаж

тоос гарах - тоос бий болох

тоос гөвөх - а.юмны тоосыг нь сэгсрэх, сэвж унагаах; б.шилж. зодох, жанчих

тоос дэгдэх - тоос босох, тоос бужигнах

тоос манарах - тоос дэгдэн бужгинах

тоос сорогч - тоос соруур

тоос соруур - тоосыг агаараар сорж тоосны саванд хадгалах төхөөрөмж

тоос татах - тоос манаран түгэх

тоос хадах - тоос дээш ихэд бужигнан хөдлөх

тоос хүртэх - цэцэгт ургамлын үр тогтох

тоосон товрог болох - юм тоос мэт болон сарниж үрэгдэх

хумхийн тоос - гэрэл туяанд харагдах төдий нарийн хумхи

тоосны дусал ёгт. - сар

тоосны жолооч ёгт. - салхи

тоосны ус ёгт. - хяруу, цан

цэцгийн тоос - цэцгийн дохиурын хэсэгт бүрэлдэх үр

тоос судлал - ургамлын тоос, үрцэрийн хэлбэр, бүтэц, хөгжил, тархац, оршлын зүй тогтлыг судлах ургамал зүнй салбар

тоос хүртэх - цэцэгт ургамлын үрийн орны амсар, нүцгэн үртний үр нахианд тоосовчоос гарсан тоос халдах

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

тоос нэр. ~ сорогч, тоосны, тоосонд, тоосноос

Хоршоо үг

• тоос манан - хаа сайгүй босож манан мэт болсон их шороо
• тоос товрог - тоос шороо
• тоос тоорог - тоос шороо, хүн, амьтны хөлөөр дэгдэж боссон их шороо
• тоос тоором - тоос шороо, тоос тоорог
• тоос тортог - а.хир буртаг, бохир байдал; б.үнснээс гарах тортог
• тоос шороо - а.хир буртаг, бохир заваан; б.сул шороо

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

тоос хөдөлгөх - амьд явах

тоосонд нь багтах - үйл явдалд оролцох, хамт явах

тоосонд нь дарагдах - а.тоосонд нь хучигдах, булагдах; б.шилж. хоцрох, сүүлдэх

тоосоо өргөх - а.уралдаан тэмцээнд оролцох; б.хүчин зүтгэх

тоосоороо булах - ажил хэргийн түрүүнд манлайлан явах

тоосны үзүүрт явах - түрүүлж явах

тоосоо гөвөлцөх - зодолдох

тоосыг нь гөвөх - зодох

магнайдаа тоосгүй - хурдан морины уралдаанд түрүүлэх

тоос татуулах - маш хурдан явах~Тэрбээр хүүхдийн гэгээ татуулан хэдэн өдөр хань болж байгаад л эргүү цуглуулдаг ГАЗ-51-ийн бүхээгт нь сууж, тэртээх цэнхэр уулсын зүг сунайж одсон бүдэг замаар тоос татуулан явчихдаг сан (Н.Сүхбат, Буу). ~Нэг мордвол ийм морь унасан хүн тоос татуулаад л буучихна (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир). ~Өвгөн чинь явъя, маргааш уулзана гээд цэрэг дайчилж байсан гэр майхны зүг тоос татуулан давхив (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).

тоос хөдөлгөх - амьд явах гэсэн ёгт хэллэг~Би таны ачаар өнөөдөр хорвоо дээр тоос хөдөлгөж явна (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир). ~“…хүн гэдэг мөн л ухаан суудаггүй амьтан юм даа. Далаад жил хорвоогийн тоос хөдөлгөчихөөд л тэнэг хэвээрэ байж байх юм гэж өвгөн бодож явав (Л.Түдэв, Уулын униар). ~Эмч та нарын ачаар л би дахиад хүн болж, хорвоогийн тоосыг хөдөлгөн, нарт ертөнцийг ухаант хүний нүдээр харж байна (С.Эрдэнэ, Сарны сонат). ~Жаран хэдэн жил дэлхийн тоос хөдөлгөж их юм үзлээ (С.Эрдэнэ, Өвгөн шувуу).

тоосны үзүүрт явах - түрүүлж явах~Миний халиун даага тоосны үзүүрт л явна уу гэхээс, дарагдана ч гэж байдаггүй юм даа.

тоосонд нь багтах - үйл явдалд оролцох, хамт явах~Нэгэнт ингэж эргүүлэгтээ орж эрчилж эхэлсэн олны ажлын тоосонд нь багтан яваагаас хойш болж өгвөл тэр олон үг яриаг нь дув дуугай тэсвэрлэн номхон төлөв л явж байхаас биш яах вэ (Ц.Цэдэнжав, Хаврын урь).

тоосоо өргөх - хүчин зүтгэх~Их хутагтад өргөн мэдүүлсэн буулт нь тийнхүү төрийн хэрэгт “тоосоо өргөж” яваад Базар, Доодоо хоёр үнэнээсээ баярласан бол тэр бичгийг гардан үйлдсэн гол эзэд нь цөөн жилийн танил Базар, цөөн мөчийн танил Дагдан хоёр нь байсанд Лхамсүрэн тэр хоёроосоо дутуугүй ихээр баярлаж билээ (Д.Маам, Газар шороо).

тоосыг нь гөвөх - зодож жанчих~Аав ээж бага байхад тоосыг минь гөвдөг л байлаа. Тэглээ гээд буруудсан юм байхгүй ээ.

↑ малын тоос даах

↑ малын тоос идэх

Хэвшмэл хэлц

Толгойгоо шургуулах эсгийгүй

Тоос дэгдээх малгүй

Тоо нь бум хүрч

Тоос нь огторгуйд тулах

Тоогдож гарсан гэвшээс

Тоос болсон ном

Тоос нь газраас

Тос нь дотроос

Тос цохисон хүн гараа долоодог

Тоос цохисон хүн гараа угаадаг

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Тоос нь гадагшаа

Тос нь дотогшоо

Тайлбар: муу зүйл алга болж, сайн зүйл ирэх болтугай

Тоосгүй байлдаан

Цусгүй дайн байдаггүй

Тайлбар: дайн байлдаан хэрэггүй