нойр

Монголоор

Үгийн дуудлага

[noir]

Үндэсний бичиг

ᠨᠣ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠷ

(нойир)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I нэр.

1. Тархи болон хүний ухамсарт үйл ажиллагаа хагас сааталд орох физиологийн үйл

II.

Нийлмэл үг

нойр алдах - нойргүйдэх

нойр авах - унтах

нойронд дарагдах - өөрийн эрхгүй унтах, бөх унтах

дуг нойрон дундаа - бөх сайн унтаж байх үед

нойр дийлэх - тархи болон хүний ухамсарт үйл ажиллагаа өөрийн эрхгүй сааталд орж унтах

нойр хүргэх - гаднын ямар нэгэн нөлөөллөөс болж бие хүндрэн нозоорч унтмаар болох

нойр хүрэх - өөрийн эрхгүй унтмаар болох

нойр сэргэх - нойр хүрэхээ болих

нойр тэвчих - унтахгүй байхыг хичээх

нойр хулих - түр зуур сэрж, түр зуур унтах; унтаа сэрүүн хоёрын дунд байх

нойр хулжих - нойр сэргэж унтаж чадахгүй болох

нойр дутуу - сайн унтаж амарч чадаагүй нь

нойр гүйцэд - сайн унтаж амарч чадсан нь

нойр муутай - а.ханатлаа унтаж чадаагүй, дутуу унтсан нь; б.нойр нь хүрэхдээ муу

нойр сайтай - а.сайхан унтдаг; б.нойр нь хүрэхдээ сайн, тайван унтаж амарч чаддаг

нойр багатай - унтамхай биш, бага унтдаг

нойр ихтэй - унтамхай, их унтдаг

нойр ханах - ханатлаа унтаж амарсан байх

нойр даах - нойргүй байхыг тэвчих

нойр завхрах - нойр хулжих

нойр даах - нойргүй байхыг тэвчих

нойронд сэргэг - хурдан сэрдэг

нойр булчирхай анагаах. - ходоо­дыг доороос нь эмжиж байрласан бул­чирхайлаг эрхтэн

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

нойр нэр. *~ны тулам (унтаахай), нойрны, нойронд, нойрноос

Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй

ᠨᠣ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠷ ᠤ‍᠊ᠨ
ᠨᠣ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠷ ᠲ᠋ᠣ
ᠨᠣ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠷ ᠊ᠢ
ᠨᠣ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠷ ᠡᠴ᠊‍᠊ᠨ
ᠨᠣ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠷ ᠢᠶᠡᠷ
ᠨᠣ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠷ ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠢ
ᠨᠣ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠷ ᠢᠶᠡ‍ᠨ᠋‍

/~ын /~т /~ыг /~оос /~оор /~той /~оо

Хоршоо үг

• зүүд нойр - унтаж байх үеийн сэтгэхүйн үйлдэл
• шүлэг нойр - бөх унтаж, сайхан зүүд зүүдлэх нь

Хэлц үг

мөнх нойрсох - нас барах, үхэхийн хүндэтгэл

Өвөрмөц хэлц

нойрны тулам - унтамхай, нойр ихтэй

нойр хоолоо мартах - юмыг бүтээх гэж ихэд махран зүтгэх, ажиллах

нойр хоолоо хасах - ямар нэгэн зүйлийг хийж бүтээхийн төлөө идэх унтахаа умартан зүтгэх

нойр хоолгүй - махруу, яаруу~Фронтын галын шугаманд тулалдаан улам ширүүсч цус ихээр урсахад санитар сумангийн цэргүүд нойр хоолгүй цааш нааш давхилдана (С.Эрдэнэ, Фронтын санитар). ~Та гурвын төлөө нойр хоолгүй яваад байхад давраад байвал... (Б.Шүүдэрцэцэг, 180 хэм). ~Бид түүнийг аврах гэж хэд хоног нойр хоолгүй зүтгээд дийлсэнгүй (С.Эрдэнэ, Сарны сонат).

нойр хоолоо умартах/мартах - ихэд махран зүтгэх, ажиллах~Данжуур аль нэг ажилд томилоход дуртайяа зөвшөөрдгийн дээр тэр л ажлыг гүйцэтгэхийн төлөө бараг нойр хоолоо мартан зүтгэдэг хүн байжээ (С.Дашдооров, Говийн өндөр).

нойр хоолоо хасах - ямар нэгэн зүйлийг хийж бүтээхийн төлөө идэх унтахаа умартан зүтгэх~Уран бүтээлчид бидний бүтэн жилийн турш хөлсөө урсгаж, нойр хоолоо хасаж байж хийсэн бүтээлийг шимтэн үзсэн эрхэм үзэгч та бүхэндээ баярлалаа.

нойрны эм - уйтгартай~Урьд нь сонгодог хөгжмийг нойрны эм гэж боддог байсан би Сэргэлэнг дагаад нэг л мэдэхэд Бетховенийг сонсох дуртай, нэг ёсны улаан фен нь болчихлоо (Б.Шүүдэрцэцэг, Царай муут).

нойрны тулам - унтамхай, нойр ихтэй~Сүхээ ах өчигдөр өдрөөс хойш унтаад л байна. Эмээ нойрны тулам минь бос гэж зөндөө л дуудсан даг.

нойроо ганзагалах - нойр ихтэй~Морин дээрээ тогтож ядан нойроо ганзагалсан хоёр хүн манай уяан дээр буулаа.

нойрыг нь нохой авах - нойр хулжих гэснийг ёгтолсон утга~Хонь угаах сүрчүүр машин санаатай юм шиг унь дээр нь эмчлээд, хамаг ажлыг саатаажээ. Энэ нь Балжир гуайд бага бус даралт болж, санаа сэтгэлийг нь шаналгаад ... нойрыг нь нохой авчихжээ (Батмөнх, Хайдав ба түүний хүүхэн).

↑ тахианы нойртой

Хэвшмэл хэлц

Найр зугаа

Нойр алах

Ногоо жалгыг дагана

Нойр залхууг дагана

Ноёд гэвэл нойр муу

Нойр нь сэрвэл уур муу

Нойр алдахгүй

Морь эцээхгүй явж авах

Нойр ахадвал өвчин болно

Даарь ахадвал ёр болно

Нойр ноёноос айхгүй

Нойр хэмээгч биеийг тэжээх боловч

Унтаж хэтэрвэл өвчин болно

Жаргал хэмээгч хүний эрэлт боловч

Жаргаж хэтэрвэл зовлон ирнэ

Нярай тугал барсаас айхгүй

Нойр нойтноос айхгүй

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Нойр ахадвал өв­чин болно

Дайр ахадвал яр болно

Тайлбар: аливаа зүйл хэмжээнээсээ хэтрэх

Нойрноос морио

Чөмөгнөөс хутгаа

Тайлбар: бага зүйлээс болж их зүйлээ алдах

Нойртой хоноё гэвэл нохойгоо торд

Ноён болъё гэвэл зарцаа сайн торд

тайлбар: доодостоо халамжтай байвал дээшилнэ гэсэн санаа

Цэцэн үг

Нойронд сэргэг

Номонд мэргэн

Тайлбар: цовоо сэргэлэн, ухаантай