үнэг

Монголоор

Үгийн дуудлага

[ьneg]

Үндэсний бичиг

ᠡᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠨ᠋‍ᠠᠭᠡᠡ᠋

(үнэгэ)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I нэр.

1. амьт. Үс сайхан, зүс улаавтар, нохойн намын, хөхөөр өсөх нэгэн зүйл араатан
2. Үнэг шиг
3. Үнэгний арьсаар хийсэн

Нийлмэл үг

үнэг хайчлах - төрөөд удаагүй байгаа хүүхдэд эсгий үнэг хайчилж дом хийх

мэхт үнэг - Ардын аман зохиолд үнэгийг арга мэх ихтэй амьтан хэмээн өгүүлдэг

үнэгч нохой - үнэг барьдаг нохой, үнэг агнахдаа чадмаг нохой

үнэгэн заль - үнэг мэт заль, үнэг шиг зальтай

үнэгэн зоо - морины шинжийн нэр; толгой бяцхан, шувуун хошуутай, хүзүү урт, үүрсэх дуу их, бие нарийн хавирга матаастай, үнэгэн чихтэй, нүд бүлтгэр, хазгай амтай, дөрвөн хөл чанга, үргэлж толгойгоороо дохилж бөхийн шогшиж явах, жижиг гишгэдэлтэй, шүдний үзүүр дөрвөлжин, нарийн судастай гэх мэт

үнэгэн харц - зальтай харц

үнэгэн лоовууз - үнэгний арьсаар хийсэн нэгэн төрлийн малгай

үнэгэн харанхуй - шөнийн харанхуй

үнэгэн шогшоо - а.морины нэг зүйл явдал; б.бүжгийн нэгэн зүйл хөдөлгөөн

үнэгэн сүүл урга. - нуга, чийгтэй газраар ургадаг үет ургамлын язгуурын олон наст ургамал, Монгол орны Хангай нутгаар ургана

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

ү|нэг амьт.. үнэгэнд, үнэгнээс, о.тоо үнэгнүүд

Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй

ᠡᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠨ᠋‍ᠠᠭᠡ᠊ᠨ ᠊ᠣ
ᠡᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠨ᠋‍ᠠᠭᠡ᠊ᠨ ᠳ᠋ᠣ
ᠡᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠨ᠋‍ᠠᠭᠡᠡ᠋ ᠊ᠢ᠊᠊ᠢ
ᠡᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠨ᠋‍ᠠᠭᠡ᠊ᠨ ᠡᠴ᠊‍᠊ᠨ
ᠡᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠨ᠋‍ᠠᠭᠡᠡ᠋ ᠪᠡ᠊ᠷ
ᠡᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠨ᠋‍ᠠᠭᠡᠡ᠋ ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠢ
ᠡᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠨ᠋‍ᠠᠭᠡᠡ᠋ ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊ᡍᠣ
ᠡᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠨ᠋‍ᠠᠭᠡᠡ᠋ ᠪᠡ᠊‍᠊ᠨ
ᠡᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠨ᠋‍ᠠᠭᠡᠡ᠋ ᠨᠣ᠊ᠬᠥᠣ᠊᠊ᠨ

/~ий /~д /~ийг /~ээс /~ээр /~тэй /~ рүү /~ээ /~үүд

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

үнэг гүйцэх - ихэд өлсөх

үнэг шинших юмгүй - хов хоосон, ядуу

үнэг шиг мартамхай - амархан мартдаг зантай

үнэгний нүд залгих - унтахаа болих

үнэгний сүүлээр даллах - хуурах, мэхлэх, залилах

үнэгний сүүлээр гуядах - залилах, мэхлэх

үнэг гүйцмээр болох - маш их өлсөх~Өлсөнө гэдэг үнэг гүйцмээр боллоо хэмээн бүсээ гээхээс наахнуур ядарч зутарснаа гайхав (Б.Догмид, Үйлийн үр).

үнэг гүйцэх - (хошин) ихэд өлсөх~Өлсөх гэдэг үнэг гүйцэх боллоо. Хоол өг гэж нэг цэрэг олны дундаас урагшлан гарлаа (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир). ~Жолооч залуу хээгүй бололтой Должидын тогоо тавихыг хараад

үнэг шинших юмгүй, үхэр шинших сэвгүй - хов хоосон, ядуу~Урд шөнийн Шар махчингаас үнэг шинших яс, үхэр шинших сэвгүй боллоо (Б.Ринчен, Заан залуудай).

үнэгний нүд залгих - унтахаа болих~Атрынхны үнэгний нүд залгисан хүн гэж нэрлэсэн хүн нь Хүдэр мөн (Б.Бааст, Дарьсүрэн). ~Лавдмаа ер нь яасан унтдаггүй хүн бэ. Үнэгний нүд залгичихсан юм шиг орондоо тонгочоод л... Энэ лав муу санаатай байх аа (С.Пүрэв, Хадланчийн шөнө).

үнэгний сүүлээр гуядах/даллах - залилах, мэхлэх~Болохгүй бол үнэгний сүүлээр гуядаад авна даа гэж залжин инээв. ~Үнэгний сүүлээр даллаад, дараа нь хулхин дээр нь цэцэг ургуулна даа.

үнэгний сүүлээр илэх - аргадах, арга эвийг нь олох~Энэ хүүхэнд үнэгний сүүлээр илэх эв зүй, арга заль бий дэг.

үнэгэн заль - сайхан үг хэлж мэхлэх зан, бачлах үг, ааш, арга зэргийн хуурмаг зан~Хүмүүсийг хуурах нэг муухан үнэгэн заль зохиогоод мултарчих дайны юм бодсон бололтой.

үнэгэн сүүл үмхүүлэх - заль мэх, бачлагдах, мэхлэгдэх~Тэд надад үнэгэн сүүл үмхүүлж, хамаг юмаа алдсанаа би сая л ухаарлаа.

үнэгэн сүүлэнд нь хууртах - бачлагдах, мэхлэгдэх~Гомдол хорслынх нь гол үзүүр зөвхөн Баадайд чиглэжээ. Түүнийг ямар ч үед дэмжин тэтгэгч “Найдвартай түшиг” гэж үзэж явсан залуу минь айхавтар хянан алдаж, үнэгэн сүүлэнд нь хууртан шороо үмхэх шиг боллоо (Б.Нямаа, Саальчин).

Хэвшмэл хэлц

Баавгай шиг харцтай

Үнэг шиг овтой

Булга шиг бултамхай

Үнэг шиг мэхлэмтгий

Бухын доорхыг харж

Үнэг турж үхнэ

Дун хэдий цагаан боловч дотор нь хар

Үнэг хэдий улаан боловч чих нь хар

Үг ил сайн

Үнэг улаан сайн

Үл бүтэгч үгээрээ хуурна

Үнэг сүүлээрээ хуурна

Үнэг алагдах үсэндээ

Үхэр алагдах махандаа

Үнэг барсын сүрийг шүтнэ

Үнэг бухын доорхыг харсаар турж үхнэ

Үнэг ойрдоо

Зөнөг холдоо

Үнэг сүүлээ хайрладаг

Өвгөн сахлаа гамнадаг

Үнэг сүүлээ шарвах

Үхэр уруулаа долоох

Үнэг сүүлээрээ гэрч татах

Өвгөн сахлаараа гэрч барих

Үнэг сүүлээрээ

Өлөгчин шарвалзахаараа

Үнэг сүүлээрээ хуурдаг

Үйл лайгаар ирдэг

Үнэг үсэндээ үхнэ

Хүн үгэндээ үхнэ

Үнэг үсээ унагавч чихээ гээдэггүй

Үнэн өнгөндөө хатуу ч цэнгээ алддаггүй

Үнэг цадвал улина

Арслан цадвал унтана

Үнэг яараагүй байхад

Уул яарав гэх шиг

Үнэг яарахад

Хад яарахгүй

Үнэн гэсэн юм худал

Үнэг гэсэн юм чоно байдаг

Үнэнийг нь хэлбэл

Үнэг ч сүүлээ шарвана

Үхсэн нохой

Үнэг барьдаггүй

Үхэр шиг идэж

Үнэг шиг явах

Үхэр шиг номхон байхад

Үнэг шиг хулжин бас байна

Хэрээ адил хэрүүлч

Үнэг адил хулжин

Чоно мэт баяд

Үнэг мэт байд нүүртэй

Чоно мэт ноёд

Үнэг мэт түшмэл

Шаазгай шахтнавал хов хэлдэг

Үнэг шарвабал нохой хууртдаг

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Үнэг үсэндээ хүн үгэндээ үхнэ

Тайлбар: үгээ цэнэж байх, үгээ бодолтой хэлж байх хэрэгтэй

Цэцэн үг

Үнэг сүүлээрээ хууравч үйл лай төөргөөрөө ирдэг

Тайлбар: хийсэн үйлээс бултах газаргүй

Арслан үнэгний чуулганд үзэсгэлэнгүй

Тайлбар: зэрэг зиндаа нийлэхгүй байх