эртний сэрэмжлүүлгийн системүүд

Хадмал үг

[англ. early warning systems]

Тайлбар

Нийт цагдаагийн алба хаагчид дунд ёс зүйн зөрчилтэй холбоотой хэргийн 90 гаруй хувийг алба хаагчдын 10 хувь л үйлддэг болох нь нэгэнт тодорхой болсон. Сэтгүүлчдийн хийсэн судалгаагаар, цагдаагийн хэлтсийн ёс зүйн зөрчлийн тал гаруй хувийг нийт алба хаагчдын 2 хувь л үйлддэг болох нь тогтоогдссон. Түүнчлэн, 1970-аад он гэхэд л Херман Голдштейн цагдаагийн алба хаагчид дунд асуудал үүсгэж байгаа ажилчдын талаар дурдаж байсан боловч, тухайн асуудлыг хэн ч тоогоогүй бөгөөд тэдгээрийн зан байдлыг өөрчлөхийн тулд арга хэмжээ аваагүй. Харин 1981 онд АНУ-ын Иргэний Эрхийн Комисс бүх цагдаагийн хэлтсүүдэд асуудал үүсгэж буй алба хаагчдыг тодруулах үүднээс эртний сэрэмжүүлгийн системүүд ашиглаж эхлэхийг санал болгосон. Гэвч, эртний сэрэмжүүлгийн систем гэж чухам юуг хэлж байгаа юм бэ? Мөн яаж ажилладаг юм бол?

Эртний сэрэмжүүлгийн систем нь асуудал үүсгэж буй алба хаагчдыг тодруулах зориулалттай мэдээлэлд тулгуурласан цагдаагийн менежментийн хэрэгсэл юм. Алба хаагчид дунд ямар нэгэн асуудал гарсан тохиолдолд тус системийг ашиглан тэдгээрийн алдаатай үйлдлүүдийг засах тодорхой арга замуудыг зааж өгдөг. Асуудал үүсгэж буй алба хаагчийг хэлтсийн хэмжээнд аль эртнээс тодруулж, хариу арга хэмжээ авснаар тус хэлтэс нь тэдний үйл ажиллагааг хохироож аль эсхүл ямар нэгэн албан ёсны сахилгын арга хэмжээ авахаас сэргийлж өгдөг. Эртний сэрэмжүүлгийн системийн гол санаа нь цагдаагийн хэлтэст сэрэмжүүлэг өгч, зөрчилтэй байгаа алба хаагчдад өөрсдийн алдаагаа засахад тусалснаар ажил олгогч (цагдаагийн агентлаг) тал болон үйлчлүүлэгчдийн (иргэд) аль аль нь өөрт ашигтай байдлыг бий болгох юм.

Ерөнхийдөө бол эртний сэрэмжүүлгийн систем нь 3 үе шаттай. Тэдгээр нь зөрчилтэй алба хаагчийг тодруулах, хариу арга хэмжээ авах болон хариу арга хэмжээний дараа хяналт тавих юм. Зөрчилтэй алба хаагчдыг тодруулахдаа ард иргэдийн гомдол, алба хаагчдын галт зэвсгийн зүй зохисгүй хэрэглээ, хэт их хүч ашиглалт, иргэний хэрэгт нэр холбогдох явдал, буруутай баривчилгаа хийх явдал, автомашинаар гэмт этгээдийг мөшгөх явдал болон автомашинд хохирол учруулсан байдлыг шалгуур болгодог. Асуудалтай байгаа алба хаагчийг тодруулсны дараагаар түүнийг сургалтад хамруулж, улмаар дахин алдаа гаргахгүй байлгах үүднээс янз бүрийн урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авдаг. Үүний дараагаар түүнд хяналт тавьдаг. Зөрчилтэй алба хаагчдад голдуу түүний шууд захирах дарга хяналт тавьдаг. Зарим нэг газарт албан ёсоор хяналт тавих дотоод үйл ажиллагааны журам болон зохицуулалт байдаг бол, зарим нэг газарт албан бусаар алба хаагчийн ажлын гүйцэтгэлд хяналт тавьж ажилладаг байна.