шүүх нотлох баримт

Хадмал үг

[англ. forensic evidence]

Тайлбар

“Шүүх” гэсэн тодотголтой ямар ч үг, өнөөдөр гэмт хэрэгтэй холбоотой аль эсхүл хууль эрх зүйтэй холбоотой ямар нэгэн хэрэг маргааныг тодорхойлоход хэрэглэгддэг болсон. Гэрчийн мэдүүлэг, цуу яриа аль эсхүл ямар нэгэн таамаглалаас гадна, гэмт хэрэгтэй холбоотой цаашид нотлох баримт болох боломжтой бүх эд зүйлийг шүүх нотлох баримт гэж үзэж болно. Ийнхүү нэр томьёог ерөнхийдөө “шүүх шинжилгээ” буюу “шинжлэн магадлахуй ухаан” гэдэг үгтэй холбож авч үздэг бөгөөд гэмт хэргийн лаборатори дотор шинжилгээ хийж байдаг шүүх нотлох баримттай адилтгадаг. “Эд материалын нотлох баримт” гэдэг нэр томьёо нь шүүх нотлох баримт гэдэг үгтэй ижил утгатай ба түүнийг голдуу гэмт хэргийн газраас олж авдаг. Гэмт хэргийн газраас олдсон аль эсхүл хохирогчийн биеэс олдсон эд зүйлийг шинжилж, улмаар яг юу болж, хэн гэмт хэргийг үйлдэж, хэрхэн үйлдэж, мөн яагаад үйлдсэн болохыг тодорхойлдог.

Онолын хувьд тайлбар хийвэл гэмт хэргийн газарт, хохирогчид болон нотлох баримттай холбоотой эд зүйлд нарийн шинжилгээ хийснээр тухайн хэргийг илрүүлэх учиг буюу сэжүүрийг олж авдаг. Гэхдээ, мөрдөн байцаалтыг аль болох төгс гүйцэтгэж, дүн шинжилгээг нарийн гаргаж авснаар гэмт хэргийг шууд илрүүлж чадна гэсэн баталгаа байдаггүй. Учир нь зарим нэг гэмт хэргийг шууд илрүүлдэг бол, зарим нэг гэмт хэргийг шинэ арга техник аль эсхүл нотлох баримт олдох хүртэл илрүүлж чаддаггүй байна (шинэ арга техник аль эсхүл нотлох баримтыг хэдэн жилийн дараа олох жишээний). Түүнчлэн, зарим нэг хэргийг хэзээ ч илрүүлж чаддаггүй.