урт

Монголоор

Үгийн гарал

Үгийн дуудлага

[urtă]

Үндэсний бичиг

ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠳ᠋ᠣ

(урту)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

тэм.

Зураас шугам, хавтгай биетийн хоёр захын хамгийн хол байх чигийн дагуу хэмжээ
Уртын хэмжээ үлэмж
шилж. Удаан
шилж. Алс, хол
шилж. Муу юманд гаргуун

Ойролцоо үг

Нийлмэл үг

уртын хэмжээ - эхнээсээ адаг хүртэлх хэмжээ

урт сүүлт зурам амьт. - зурамны төрлийн зүйл, Монгол орны ойт хээр, уулархаг нутагт тархмал, бор шаргал, улаан буурал хондлойтой үслэг амьтан

урт сүүлт цагаан хуй шаазгай амьт. - сүүл хуй шаазгайн сүүлээс урт нэгэн зүйл шаазгай

урт сандал - хэдэн хүн зэрэгцэн суух сандал

уртын ноос - зун хөөрч унасан буюу хяргаж авсан ноос

урт хөлийн мал - бод мал

уртын харайлт спорт. - холын зайд харайх спортын нэгэн төрөл

уртын эсгий - а.уртын ноосоор хийсэн эсгий; б.удаан хугцаагаар чирэх эхний ээлжийн эсгий

урт хорхой цээр. - могой

урт намар - цаг хугацааны хувьд удаан болж өнгөрөх намар

урт наслах - олон жил амьдрах

урт бодол - удаан бодох бодол

урт эгшиг - сунжруулан удаан хэлэх эгшиг

уртын аян - удаан хугацааны аян

уртын дуу - удаан аялгуулан дуулах ардын дуу

урт дурын хүн хуучир. - эрх чөлөөт хүн, сайн дурын хүн

урт хүч хуучир. - ацаг авч нэг жилээс доошгүй удаан хугацаагаар ажил гүйцэтгэх хүн

урт аянд явах - а.нас барах, үхэх; б.шог унтах

уртын жин - холын жин

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

урт тэм.. уртаашаа нэг метр (уртын хэмжээ) ~ банз, уртхан, уртавтар

Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй

ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠳ᠋ᠣ᠊ᠪᠳ᠋ᠣ᠊᠊ᠷ
ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠳ᠋ᠣ᠊ᠪᠳ᠋ᠣ᠊ᠷᠳ᠋‍ᠠ‍ᡍᠣ
ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠳ᠋ᠣ᠊ᠳ᠋‍ᠠ‍ᡍᠣ
ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠳ᠋ᠣ᠊ᠳ᠋‍ᠠ‍ᡍᠣ᠊‍ᠠ‍‍ᠠ‍‍ᠠ‍᠊‍᠊ᠨ
ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠳ᠋ᠣ᠊‍ᠠ‍‍ᠠ‍‍ᠠ‍᠊ᠨ

/~втар /~втардуу /~дуу /~дуухан /~хан

Орчуулга

Хоршоо үг

урт богино - юмны хоёр зах хол, ойр байх чигийн дагуу хэмжээ
урт уужим - удаан бөгөөд налгар
урт удаан - цаг хугацааны хувьд сунгуу, урт байдал

Товчилсон үг

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

урт гартай - хулгайч, юм хумсалдаг

урт хошуут - ховч, хов хүргэгч

урт хэлтэй - үг яриа ихтэй, ховч, хэлэмгий, заргач

урт чихтэй - хов жив, элдэв яриаг тун сонсомтгой

хуруу хумс урттай - хулгайч

урт аянд явах - а.нас барах, үхэх~Одоо надад энэ хорвоод хоргодох зүйл гэж үгүй. Уртын аянд явахдаа санаа амар болсон. б.унтах

урт гартай - (үл тааш.) а.хулгайлдаг, хумсалдаг зантай~Дорлигийнд урт гартай чөтгөр орж, сангийн мөнгө авсан тухай элдвийн яриа цуурхал дэгджээ (М.Цэдэндорж, Ёстой чөтгөрийн тухай өгүүллэг). б.хэмжээ, эрх мэдэл

урт хошуулах - ховчдох, хов жив зөөх~Урт хошуулах хэрэг юунд байсан юм. Мань мэтэд хамаагүй юманд, ах дүүсийг муудалцуулаад...

урт хошуут - ховч, хов хүргэгч~Тэр ч байтугай Базаржавыг “Чи дандаа хов хүргэж ирэх яасан урт хошуутай хүүхэд вэ” гэж аяглав (С.Дашдооров, Говийн өндөр).

урт хэлтэй - үг яриа ихтэй, ховч, хэлэмгий, заргач~Бас захирагч Сүрэнд зодуулснаа эцэгтээ бүү хэлээрэй. Эцэг чинь хэрүүлч, урт хэлтэй хүн юм (Д.Цэвэгмид, Хоньчин Найдан).

урт чих/чих урт - ховонд дуртай, хов ярих дуртай~Бадарчны чих урт гэж та юу эс андах вэ гэж инээмсэглэв (Ж.Пүрэв, Гурван зангилаа).

урт чихтэй - элдвийн юм сонсохдоо сайн бөгөөд хүнээс урьтаж сонсдог, үгэнд уртай хүн, мэдрэмжтэй, мэдээлэл сайтай~Нярав ламбугай, зүгээргүй урт чихтэй юм шив дээ. Үүр байгуулахыг хэдийн дуулаад орхижээ (Б.Ринчен, Үүрийн туяа). ~Юндэн хямд үнэтэй мах олж, ашиг гаргах таатай нүх олсон юмсанжээ. –Урт чихтэй эд юм даа чи чинь гэж Жамбал хэлээд Юндэнг ширтэв (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).

урт шар хүн - хавар~Охидын хувцас нимгэрээд өдөр уртсаад урт шар хүн хүрээд ирчихжээ.

↑ хуруу хумс урттай

Хэвшмэл хэлц

Бүдүүн хүзүүтэйгээс бух

Урт настайгаас буга

Илүү үг бие ороох

Урт хувцас шилбэ ороох

Олон үг бие орооно

Урт хормой хөл орооно

Олон үг толгой ороодог

Урт хошуу хоолой ороодог

Олон үгэнд эндүү гардаг

Урт утсанд уналтаа гардаг

Уран хэлээрээ урьж

Урт гараараа даллах

Урт бодож

Уужим сэтгэх

Урт зам моринд зүдэг

Олон үг аманд зүдэг

Урт зам хөөвөл унасан морь ядарна

Учиргүй олон хэлбэл уруул ам ядарна

Урт замд гутлаа бэхэл

Хол аянд хөлсөө гамна

Урт мод огтлох хүнд хурц хөрөө хэрэгтэй

Улс олонтой харилцах хүнд сэрэмжит нөхөр хэрэгтэй

Урт мөрөн нугалаа олон

Ухаантай хүн арга олон

Урт настай

Удаан жаргалтай явах

Урт хошуу хүзүү орооно

Урт хормой хөл орооно

Ухаан багат

Урт хэлтэй

Ухааныхаа сайныг

Урт замд мэдэх

Цагаан өнгө хиртэхэд амархан

Урт юм тасрахад амархан

Эрт үүсэлтэй

Урт өнгөрөлтэй

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Урт бодож уужим сэтгэ

Тайлбар: юманд хянуур няхуур хандах

Урт чихтэй хурц нүдтэй

Тайлбар: сонор соргог; хурц сэргэлэн зантай

Хошуу урт бол хүзүү орооно

Хормой урт бол хөл орооно

Тайлбар: илүү үгэнд дурлах хэрэггүй, болох болохгүйг яривал хэрэгт унах гэмтэй