тэжээвэр

Монголоор

Үгийн дуудлага

[teʤe:wer]

Үндэсний бичиг

ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠵ᠊ᠢ᠊ᠭᠡᠪᠤ᠊ᠷ᠊ᠢ

(тэжигэбүри)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I тэм.

1. Хүний тэжээж ашиглах гэрийн амьтад
2. Бэлчээрт гаргахгүй гэрийн гадна үлдээж тордох мал;
3. Эхийнхээ хөхийг хөхөөгүй малын сүүгээр тэжээсэн хүүхэд болон угжмал төл.

II нэр.

1. Тэжээх бордох ажиллагаа, арчилгаа

Нийлмэл үг

тэжээвэр мал - гаршуулан тэжээсэн мал

тэжээвэр галуу - гэрийн тэжээмэл галуу

тэжээвэр муур - гэрийн муур

тэжээвэр тугал - тэжээмэл эхгүй тугал

тэжээвэр хүүхэд - а.өргөмөл хүүхэд; б.хөхөөр биш угжаар өссөн хүүхэд

тэжээвэр бэр хуучир. - нөхрийнхөө эцэг эхтэй хүүхэд байхаасаа хамт амьдарсан бэр

тэжээвэр авах - а.мал тэжээл идэн тэнхэрч онд орохуйц болох; б.нялх хүүхдийн тэжээл зохиж мяраалах

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

тэ|жээ|вэр тэм..

Этгээд үг

БООРЦОГНЫ САВ н. тэжээвэр хүн, ажил албагүй хүн

• Хүү тань ажилд орсон уу? –Үгүй, үгүй. Ажилгүй боорцогны сав гэртээ байж л байна.
• Би хоёр жил боорцогны сав байлаа.

БУДААНЫ САВ н. тэжээвэр хүн, ажил албагүй хүн

• Ажил олдохгүй байгаа учир эцэг эхээрээ тэжээлгэсэн будааны сав болоод байна.
• Би чам шиг мэргэжилтэй байсан бол будааны сав болж гэртээ суухгүй байса н.

ТЭНЭГ *СЭТГЭЦИЙН ӨВЧИН

• '
• '

АНААШ н. тэнэг

• Чи анааш юм уу, миний хэлснийг сайн сонс.
• Би бүр анааш болчихжээ. Багшийн заасан хичээлийг ойлгосонгүй.

АНААШДАХ тбү. тэнэгтэх, үл ойлгох

• Битгий анаашдаад байл даа.
• Бид анаашдаж суухын оронд хичээлдээ хичээсэн нь дээр байх.

БАЙЦАА ТОЛГОЙ н. тэнэг, боловсролгүй

• Би ийм байцаа толгой хүнийг урьд өмнө үзээгүй юм байна.
• Дунд сургуульд сурч байхад бид чинь түүнийг байцаа толгой гэж шоглодог байса н. Гэтэл одоо дэлхийн даамын аварга болоод байдаг.

ДЕБИЛЬ н. тэнэг, ухаангүй. О.дебиль(ухаан балайрах өвчин)

• Чи яасан дебиль юм бэ? Ийм амархан юмыг ойлгохгүй байгаа юм уу?
• Би шал дебиль юм. Чиний түрүүн хэлснийг одоо л ойлголоо.

ДЕБИЛЬТЭХ тбү. тэнэгтэх, ухаангүйтэхО.дебиль(ухаан балайрах өвчин)М.-тэх

• Чи битгий дебильтээд бай.
• Ингэж дебильтэж байхын оронд энэ пийшинг хүнээр өрүүлчихье.

ДОМБО н. тэнэг, мулгуу

• Би яасан домбо юм бэ. Чиний яриаг огт ойлгосонгүй.
• Домбо царайлж суухын оронд чи хичээлээ унш.

ДОМБОРОО н. тэнэг, манагар

• Чи ямар домбороо юм бэ? Энэ цамцны товчийг ингэж биш ингэж оёх байсан юм.
• Монголчууд бид домбороо болохоороо хогоо гудамжинд хамаагүй хаядаг байх.

ДОМБОРООТОХ тбү.

• Би юундаа ингэж домбороотдог байна. Уг нь тэр хүнийг энд эрт ирээрэй гэж хэлэх байж.
• Тоогоо бодож чадахгүй, домбороотож сууна.

ДОНДОГ н. тэнэг, мангуу

• Юундаа дондог болоод байгаа юм бэ. Энэ ажил тийм ч ухаан зарах ажил биш шүү дээ.
• Над шиг дондог хүн англи хэл сурахгүй байх.

ДОНДОГДОХ тбү. тэнэгтэх

• Би дондогдоод чиний юу ярьсныг ойлгосонгүй.
• Битгий дондогдоод бай л даа. Ингээд зур.

ДӨШ ТОЛГОЙТ б.а.тэнэг(хүн)

• Манай шоронгийн дарга дөш толгойт байх аа.
• Би түүнийг дөш толгойт гэж боддог.

ДУНГИЙН ТҮРС н. эргүү мангууX.dong(дун)

• Дунгийн түрс минь ээ, миний үгийг сонч байна уу?
• Би хүний хэлсэн шинэ санааг ойлгохгүй, дунгийн түрс болоод байдаг юм.

ДУРАК н. тэнэг, мунгууО.дурак(тэнэг, мангуу)

• Манай зарим улс төрчид дуракийн дурак юм ярих юм.
• Үнэндээ тэд дурак улс биш.

ДҮНДҮК н. аө.эргүү мангууО.дундук(тэнэг)

• Цэвэлмаа гэдэг дүндүк багшид биднийг ховлосон байна.
• Над шиг дүндүк энэ тоог бодож чадахгүй байх аа.

ДҮНХҮҮ, ДҮНКҮҮ н. эргүү, мангуу(нутгийн аялгууны үг. Эртний Дунхуу аймгийн нэрээс үүссэн бололтой)

• Би гэж дүнкүү амьтан таны захисан зүйлийг авчрахаа таг мартчихжээ.
• Би дүнкүү болохоороо ийм юманд санаа зовдог хүн биш.

ДҮНХҮҮТЭХ тбү. эргүүтэх, мангартах

• Үнэ хямдралаар би тэр гутлыг авах уу, үгүй юү гэж дүнхүүтэж байх хооронд зарагдаад дуусчихжээ.
• Дүнхүүтэж суулгүй хичээлээ хий л дээ.

МАНТУУ ТОЛТОЙТ н. мангуу, тэнэг

• Их хурлын зарим гишүүдийг сүүлийн үед хүмүүс мантуу толгойт хэмээн хочлох болов.
• Чиний хэлдгээр би мантуу толгойт юм байх даа. Үнэхээр та нарын яриаг ойлгосонгүй.

МАХАН ТОЛГОЙ н. мулгуу хүн, тэнэг хүн

• Төрийн энэ албан хаагчийг хүмүүс махан толгой хэмээн шүүмжилж байна.
• Чи яасан махан толгой юм бэ? Үүнийг ойлгохгүй байна уу?

МОДОН ТОЛГОЙ н. тэнэг

• Тэр модон толгойд юм хэлээд хэрэггүй.
• Би яахаараа модон толгой болоод төрчихдөг байна. Монгол хэлний дүрмээ огт ойлгохгүй юм.

МЭЭКИЙ н. аө.тэнэг, дүйнгэ(“мэдрэл” хэмээх үгээс язгуур үүсгэн үг бүтээсэн)

• Би яасан мээкий юм бэ? Гэрийн даалгавраа хийхээ мартчихжээ.
• Тэр дунд сургуульд байхдаа шал мээкий амьтан байсан юм.

МЭЭКИЙДЭХ тбү. тэнэгтэх, мангартах

• Тэр үргэлж мээкийдэж байдаг болохоороо сая хүнтэй зодолдоод цагдаад байцаагдаж байгаа юм байна.
• Би мээкийдэж яваад энэ нэр хүндтэй байгуулллагад ажилд орсондоо гайхдаг юм.

ОМБО н. тэнэг

• Чи яасан омбо юм бэ? Би чамд үүнийг олон удаа тайлбарлалаа шүү дээ.
• Ер нь бүх омбо байх аа.

Т 1 н. бх.тэнэг(т үсэг болон 1-ийн тооны дуудлагаар ёжилсон)

• Тэр захиандаа намайг “Чи Т 1 юм уу” гэж бичсэн байв.
• Би Т 1 гэдгээ ойлгож байна.

УСАН ТОЛГОЙ/ТЭНЭГ н. маш тэнэг

• Тэр ёстой усан толгой байх аа.
• Над шиг усан тэнэг хүн тийм том компанид ажиллаж чадахгүй байх.

ХОЙЛОГТОХ тбү. тэнэгтэх, дүйнгэтэх. О.меланхолик(“хүний зан чанарын сул хэв шинж”)М.-тох

• Хүний хэлсэн үгийг ойлгохгүй битгий хойлогтоод бай л даа.
• Хойлогтсон ч юм алга. Жаахан эргэцүүлэн бодох хэрэгтэй байна.

ХӨЛДҮҮ б.тэнэг, ухаан муутай. О.отморозок(хөлдүү)

• Чи яасан хөлдүү хүн юм бэ? Хүний саналыг хүлээж ав л даа.
• Манай ангийн нэг хүүхэд Болдыг хөлдүү, хөлдүү гэж шоглож байв.

ХӨЛДҮҮ ТОЛГОЙ н. тэнэг, ухаан муу хүн

• Чи яасан юм ойлгодоггүй хөлдүү толгой вэ?
• Би хүний хэлсэн үгийг ойлгодоггүй хөлдүү толгой байгаа юм.

ШААРИГ ДУТУУ б.бусдаас ухаан дутуу, таарууО.шарика(мөхлөг үрэл)

• Тэр гадаад хэлний хичээлдээ хичнээн чармайвч шаариг дутуу болохоороо сайн сурч чадахгүй байна гэж өгүүлж байв.
• Би шаариг дутуу байх аа, ийм амархан зүйл ойлгохгүй хэчнээн удав.

ЯРВАА, ИРВАА н. тэнэг.Х.er bai wu(хоёр зуун тавь буюу жингийн хагас. Жиндээ хүрээгүй учир дутуу дулимаг, ухаан дутуу гэсэн утга)

• Хүмүүс шинээр ирсэн сумын даргаа ирваагэж дургүйцэж байв.
• Асуултанд нь эс хариулсанд тэр намайг “Чи яасан ярваа амьтан бэ” гэж байна.