орон нутгийн цагдаагийн үйл ажиллагаан дахь ёс зүй болон үнэт зүйл

Хадмал үг

[англ. ethics and values in the context of community policing]

Тайлбар

хууль.

1980-аад оны сүүл үе болон 1990-ээд оны эхээр цагдаагийн хэлтсүүд гэмт хэрэгтэй тэмцэхийн тулд төрөл бүрийн орон нутгийн цагдаагийн үйл ажиллагааны хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэх хэрэгтэй гэдэг нь тодорхой болсон юм. Учир нь дийлэнх цагдаагийн хэлтсүүд нөөц бололцооны хувьд маш дутмаг байсан бөгөөд орон нутгийн ард иргэдтэйгээ хамтарч ажиллахаас илүүтэйгээр “бид” болон “тэд” гэсэн сэтгэхүйтэй болж, тэдний бараг эсрэг ажиллаж байв. Иймээс цагдаагийн хэлтсүүд өөрсдийнхөө орон нутагт гарч байгаа гэмт хэргүүдтэй дан ганцаараа тэмцэж, тухайн орон нутагт байгаа эвлэл, нэгдэл, холбоонууд, хувь хүмүүс болон мужийн, аймгийн болон холбооны агентлагуудын тусламж, оролцоо болон хамтын ажиллагаагүйгээр тус үүрэг даалгаврыг гүйцэтгэх боломжгүй гэдгээ улам бодитоор харж, ухамсарлах болсон юм. Түүнчлэн, ийм төрлийн үйл ажиллагаа явуулж, хөтөлбөрт оролцохын тулд хагас цэрэгжсэн, захиргааны олон шат дараалалтай үйлчилгээний алба өөрсдийнхөө байгууллагын соёл болон зан байдлыг зайлшгүй өөрчлөх шаардлагатай болох нь тодорхой болжээ. Учир нь тийм төрлийн бүтэц, зохион байгуулалт нь орон нутгийн шинжтэй асуудлыг практик шийдлийн хувьд хамтран боловсруулж, улмаар даван гарах чадварт шууд хязгаарлалт бий болгож, цагдаагийн хэлтэс болон орон нутаг хоёрыг тусгаарлаж байсан юм. Орон нутгийн цагдаагийн үйл ажиллагааг үйлчилгээний загвар болгон хүлээн авч, ашиглахын тулд орон нутгийн хэмжээнд ашиг сонирхлын чухал бүрэлдэхүүнүүд болж байгаа түлхүүр элементүүдтэй идэвхтэй харилцаж, хамтын ажиллагаа бий болгох шаардлагатай. Уламжлалт цагдаагийн үйл ажиллагаа нь голдуу ямар нэгэн зүйлд хариу үйлдэл үзүүлж, бусдыг захирч, тэдгээрийг удирдахыг чухалчилдаг бол; орон нутгийн цагдаагийн үйл ажиллагаа нь гэмт хэргийг үүсгэж, мөн нийгмийн асуудлуудыг бий болгож байгаа хүчин зүйлсэд гол анхаарлаа хандуулж, алба хаагчдыг өөрсдийн санаачилгаар тэдгээр үндсэн хүчин зүйлсэд чухал ач холбогдол үзүүлэн идэвхтэй ажиллахыг гол зорилтот үр дагавар гэж үздэг. Удирдлага, менежментийн хэлбэрийн хувьд авч үзвэл “удирдан захирах эрхийг бусадтай хуваалцах арга барилыг” гол хэрэгцээ гэж үзэх хэрэгтэй бөгөөд энэ нь байгууллагын загварын хамгийн оновчтой загвар юм. Түүнчлэн, орон нутгийн цагдаагийн үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг бодитоор хэрэгжүүлэхэд алба хаагчдын ёс зүй болон ухамсар маш чухал. Дийлэнх цагдаагийн хэлтсүүд сахилгын арга хэмжээ авах, мөн гомдол хүсэлт хүлээн авах маш өргөн цар хүрээний процессуудтай. Гэтэл, орон нутгийн цагдаагийн үйл ажиллагаа нь аль болох удирдан захирах эрхийг хуваалцахыг онцолдог. Иймээс ажилчид болон удирдлагууд нэг нэгэнтэйгээ аливаа асуудлыг албан бус байдлаар хамгийн түрүүнд ярилцаж, шийдвэрлэхийг зорих ёстой. Цагдаагийн хэлтсүүд ерөнхийдөө бол аливаа асуудлыг өөрөөр шийдвэрлэн зохицуулах (ӨШЗ) дотоод зохицуулалтыг бий болгох хэрэгтэй. Учир нь ийм төрлийн зохицуулалт нь алба хаагчид болон удирдлагын хоорондын харилцааг улам бэхжүүлж, ажил үйлчилгээг хийх өөр нэг сонгодог бус арга юм. Уг арга нь дотоод зөрчилдөөнийг маш ухаалгаар шийдвэрлэх шинэ арга барил юм. ӨШЗ санаачилга нь хамгийн эхэнд талуудын хооронд сайхан яриа хэлэлцээр хийхийг чухалчилдаг. Орон нутгийн цагдаагийн үйл ажиллагаа гэдэг бол цагдаагийн хэлтсүүдэд хэрэгжүүлэх гэж тэмүүлж байх ёстой ёс зүйн бодит биелэл юм. Өндөр ёс суртахууны зарчимтай манлайлагчдыг бйи болгож, цагдаагийн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх нь тухайн орон нутагт үйлчилгээ үзүүлж буй байгууллагуудтай нээлттэй ярилцаж, цагдаагийн үйл ажиллагаатай холбоотой асуудлуудыг тодруулж, мөн шийдэх арга замыг тодорхойлохыг хэлнэ. Энэ нь орон нутгийн хэрэгцээ шаардлагыг хамгийн түрүүнд тавьж, алба хаагчдыг өөрсдийн санаачилгаар шийдвэр гаргах чадвартай болгохыг хэлэх юм. Зөвхөн хувь хүмүүсийг үнэлж, ажлын газар дээрх орчныг үнэхээр ёс зүйтэй газар болгож байж, ирэх хэдэн жилүүдэд тулгарах төрөл бүрийн сорилтууд болон асуудлуудыг даван гарч, үйлчлүүлэгчид болон бусад оролцогчдын хүсэлтийг биелүүлнэ.Өнөөдрийн нөхцөл байдалд цагдаагийн хэлтсүүд орон нутгийн итгэлцлийг хүлээж үйлчилгээ үзүүлнэ гэдэг бол маш чухал ойлголт. Өнөө цаг үед ард иргэд, хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл болон засгийн газар байнга цагдаа нарын үйл ажиллагааг хянаж байгаа энэ цагт цагдаагийн хэлтсүүд өөрсдийнхөө алба хаагчдын зан байдал болон ёс зүйн төлөвшилд анхаардаг гэдгийг заавал харуулах шаардлагатай.