нохой

Монголоор

Үгийн дуудлага

[noxoi]

Үндэсний бичиг

ᠨᠣ᠊‍ᠠ‍‍ᠠ‍‍ᠠ‍᠊ᠢ

(нохаи)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

амьт.

1. Саарал чонын удам, тэжээж гэршүүлсэн амьтан, ан ав хийх, мал харуулах, эд хөрөнгөө мануулах зэрэгт ашиглана
2. Чонын цээр нэр
3. зурхай Сарны зурхайн арван хоёр эрхтний арван нэгдэх нь
4. шилж. Бусармаг, зальтай, муу санаатай хүн
5. шилж. Хэцүү, төвөгтэй

Нийлмэл үг

анч нохой - ан амьтан барихдаа сурамгай нохой

гарж нохой - бие бүдүүн, үс сахлаг, толгой том, дуу өтгөн төвд нохой

гөрөөч нохой - анч нохой

мөрч нохой - мөр мөшгөхдөө сайн нохой

хоточ нохой - хот манахдаа сайн нохой

золбин нохой - эзэнгүй тэнүүчлэн явдаг нохой

зуудаг нохой - хүн урдаг, танихгүй хүн рүү асч дайрдаг нохой

хайгуулч нохой - ямар нэгэн зүйлийг үнэрээр нь хайн олохдоо чадамгай, сургуультай нохой

нохой боргох - нохой ээрэн хоргоож хуцах

нохой барих - нохой хүн, амьтныг урж хазах

нохой хорих - нохойгоо хорин барьж, зочноо гэртээ оруулах

нохойгоор бариулах - нохой тавин бариулах

нохой тавих - а.ан амьтан бариулахаар нохой тавих; б.хулгай, дээрэм зэргийг илрүүлэхээр хайгуулч нохой явуулах

нохой турхирах - нохойг зориуд нэгэн зүйл рүү чиглүүлэн бариулахаар тавих

нохой хуцах - нохой дуугарах

нохой улих - нохой урт удаанаар гиншин гингэнэж дуугарах

нохойн толгойг ширээн дээр тавивч шороон дээр - а.муу зүйлийг дээш татавч үл өөдлөх; б.алдар нэр, хайр хүндэтгэл даахгүй

нохой орох - чоно мал сүрэгт халдах

нохой жил - сарны зурхайн арван хоёр эрхтний доторх нохой эзэлсэн жил

нохой сар - сарны зурхайн арван хоёр эрхтний доторх нохой эзэлсэн сар, билгийн тооллын намрын адаг сар

нохой өдөр - сарны зурхайн арван хоёр эрхтний доторх нохой тохиох өдөр

нохой цаг - арван есөн цаг дөчин минутаас хорин нэгэн цаг дөчин минут хүртэлх хугацаа

Тэнгэрийн гурван нохой од.орон. - Гурван марал од

нохой зан - зальтай, бусармаг муу зан

нохой хүн - заль мэх ихтэй хүн

нохой үг - эгзэгтэй, хэцүү үг яриа

нохой хэрэг - ээдрээтэй, хэцүү хэрэг

нохой явдал болох - бэрхшээлтэй явдал тохиолдох

нохой далан хальс урга. - улаан өнгөтэй, улбар цагаан цэцэгтэй, голын дэргэд ургадаг нэгэн зүйл модорхог ургамал

нохой зангуу урга. - тариалангийн газар, замын хажуу газраар ургадаг, үр нь тостой бөгөөд түүгээр нь маажин хийдэг, навч ба үндэс нь шар ногоон будагтай; зангуу нь малын арьс үсэнд шигдэнэ

нохойн үзэм урга. - өндөрдүү, цагаан цэцэгтэй нэг наст өвс, бүхэл өвс нь эмэнд орно

нохойн хоншоор урга. - зэрлэг, тэргүүлэгч цэцэг

нохойн хошуу урга. - мөчир ба ишиндээ өргөстэй, голын эрэг, ойн захаар ургадаг бутархаг ургамал; үр жимс нь аминдэм ихтэй чийг бам өвчинд хэрэглэдэг

нохойн хошуу/хөнгөн замаг урга. - цэцэг нь ганцаар буюу хэд хэдээр дэлгэрдэг, голын хөвөө, уулын хажуу, хормой, бут сөөг, ой шугуй дотор буюу зэгстэй газар ургадаг бут мод

нохойн хуух/хээрийн хэмх урга. - иш нь нарийн урт, цэцэг нь навчныхаа өвөр хажууд дэлгэрдэг, уулын хажуу, гуу сувгийн хөвөөгөөр зэллэн ургадаг нэг наст өвс, жимс нь эмэнд орно

нохой хуш урга. - хоёр хоёроороо багцлан ургадаг, мөнх ногоон тураг мод, барилгад хэрэглэнэ, давирхай, шилмүүс, жимснээс нь анхилам үнэртэй тос гарган авдаг, үрийг нь хүнсэнд хэрэглэхээс гадна тос шахаж авч, бас эмд орно

нохой шивээ өвс/нохой бөөдий урга. - маш уян бөх сайн үндэстэй, өндөрдүү, уулын хажуу, элсэрхэг газар, голын хөвөөгөөр ургадаг, тэжээлийн нэг наст өвс, сахал үндсээр нь шүхэр зэргийг хийнэ

нохойн сойр/нохойн шээрэнгэ урга. - ногоовтор мөчиртэй, навч цэцэг нь эмд ордог, уулын хажуу, ар, ээвэр газар, бут сөөгний дунд ургадаг багавтар бут мод

нохойн хэл урга. - цайвар цэцэгтэй, уруул цэцгийн овгийн олон наст өвс

нохойн шийр урга. - говь цөл газар ургадаг, шүүслэг гонзгой навчтай

нохойн ялаа амьт. - нохойн биед төрсөн ялаа

нохой бөөс амьт. - цус сорж амьдардаг, дэвхэрч үсчдэг жижигхэн шимэгч шавж

нохой галуу амьт. - халуу мэргэн гэдэг шувууны улаан хошуутай, алаг хүзүүтэй нь

нохой мич амьт. - нэгэн зүйл мич

нохой зээх амьт. - суусрынхан овгийн сүүгээр бойжигч нэг зүйл махин амьтан, бие лагс, далан таваас зуун таван сантиметр урт, бараавтар хүрэн зүстэй, өтгөн ширүүн үстэй, биеийн хажуугаар ташуу цайвар зурвастай, Евро-Ази, Хойд Америкийн шилмүүст ойд тархан амьдарна

нохой шогшир/нохой шогшуур амьт. - нүд улаан, жигүүр урт, модны батганыг барьж иддэг нэгэн зүйл шувуу

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

но|хой амьт.. ~ зодоон, нохойны, нохойд, нохой­ноос, нохойгоор, о.тоо ноход

Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй

ᠨᠣ᠊‍ᠠ‍‍ᠠ‍‍ᠠ‍᠊ᠢ  ᠶᠢ‍᠊ᠨ
ᠨᠣ᠊‍ᠠ‍‍ᠠ‍‍ᠠ‍᠊ᠢ ᠳ᠋ᠣ
ᠨᠣ᠊‍ᠠ‍‍ᠠ‍‍ᠠ‍᠊ᠢ ᠊ᠢ᠊᠊ᠢ
ᠨᠣ᠊‍ᠠ‍‍ᠠ‍‍ᠠ‍᠊ᠢ ᠡᠴ᠊‍᠊ᠨ
ᠨᠣ᠊‍ᠠ‍‍ᠠ‍‍ᠠ‍᠊ᠢ ᠪᠡ᠊ᠷ
ᠨᠣ᠊‍ᠠ‍‍ᠠ‍‍ᠠ‍᠊ᠢ ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠢ
ᠨᠣ᠊‍ᠠ‍‍ᠠ‍‍ᠠ‍᠊ᠢ ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊ᡍᠣ
ᠨᠣ᠊‍ᠠ‍‍ᠠ‍‍ᠠ‍᠊ᠢ ᠪᠡ᠊‍᠊ᠨ


ᠨᠣ᠊‍ᠠ‍‍ᠠ‍‍ᠠ‍᠊ᠢ ᠨᠣ᠊ᡍᠣ᠊ᠣ᠊᠊‍᠊ᠨ

/~н /~д /~г /~оос /~оор /~той /~руу /~оо ᡁс

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

нохой шиншихгүй - хэнд ч хэрэггүй зүйл

нохой гаслам халуун - зуны аагим халуун

нохойн хороо - эмх замбараагүй, хог новш ихтэй газар

нохой байтал багалзуурынхаа хэрээр яс залгих - а.хэтэрхий их ховдоглох; б.их санаархах

нохой гахайдаа хүрэх - хоорондоо хэрэлдэн муу муухайгаа дуудалцах

нохойн дуу ойртох - а.айлд ойртон ирэх; б.ажил төрөл дуусах дөхөх, бүтэх

нохойн замаар орох - а.буруу хэрэг үйлдэх, буруудах; б.ямар нэгэн зүйл олдохгүй байх, алга болох

нохойн идэш болох - нууж, харамлаж байсан зүйл нь бусдад ашиглагдах

нохой амаар нийлэх - ханын амыг хоёр хоёр болон гурван үдээртэй уулзраар буруу нийлүүлэх

нохой алсан царайлах - уурлах, царай барайх~Юундаа нохой алсан царайлаад байгаа юм. Би ямар нэгэн буруу юм хийгээгүй биздээ.

нохой амаар нийлэх - ханын амыг хоёр хоёр болон гурван үдээртэй уулзвараар буруу нийлүүлэх~Хорь хүрчихээд хэдэн унины толгой өлгөж, хана нохой амаар нийлүүлж байх ч гэж.

нохой амь - үнэ цэнгүй амь нас~Миний хэлсэн бүхнийг хийвэл нохой амийг чинь аваръя (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).

нохой амьтай - үхдэггүй, амь бөхтэй~Япончууд Самбууг нохой амьтай, бөх бат долоон голтой гэдгийг тоогоогүйдээ үхсэнд тооцож хайхарсангүй (Ж.Дашзэгвэ, Орхоны овилго).

нохой гаслам - маш, их, хурц~Тэр өдрийн нарны халуун нохой гаслам, цэргүүд цангаж түй гэх шүлс гарахаа болилоо (Ж.Пүрэв, Гурван зангилаа).

нохой гахайдаа хүрэх - (бүд.) зад хэрэлдэх, муу муухайгаа дуудалцан хэрэлдэх~Энэ хоёрын хэн хэн нь гал залуу улс тачигнатал хэрэлдэж, нохой гахайдаа хүрэв (С.Бадраа, Амьдрал).

нохой гурав харагдтал уух - архи хэтэртэл уух~Тэрбээр хэд хоног нохой гурав харагдтал уух байх. Өглөө бүр шартаж сэрээд, өмнө нь ямар сайхан амьдралтай байснаа өөрийн эрхгүй бодно.

нохой долоо - чамлах, голох, үл тоох~Чиний үгэнд итгэх хэдэн хүн байх бол. Нохой долоо. Юу олж шалих вэ дээ.

нохой заль - хоёрын хооронд өөдгүй муу зан~Тэгээд тэр чинь амин дээрээ тулахаар бас сүрхий нохой зальтай (П.Лувсанцэрэн, Ус шиг цэнхэр).

нохой зан - хулжин, лаймарч, хэнд ч хэрэггүй өөдгүй зан~Муулсан хүнд бол тулга тойрсон нохой зантай гэх үү дээ (Т.Бум-Эрдэнэ, Хувь заяаны хэлхээ).

нохой морины хүч өргөх - гавьяа зүтгэл гаргах, үнэнхүү зүтгэх, дэмжих~Цунамид нэрвэгдээд байгаа япончуудад нохой морины хүч өргөхөөр 12 аврагчийг илгээхээр болоод байна.

нохой ногтлох - юм эрж хэрэн хэсэх~Энэ өвгөнд нохой ногтлохоос өөр хийх юм байх биш.

нохой ноорог - тамтаггүй урагдсан байдал~Бас л арчаагүй хүмүүс юм аа. Гэрийнхээ бүрээсний онгорхой цоорхойг оёчиход яана аа. Нохой ноорог л гэсэн үг.

нохой нүүртэй - хүйтэн царайтай~МНТ-ы 78-р зүйлд “Хасар нохой мэт хаданд довтлох”, 188-р зүйлд “Эм хүмүүн нохой нүүртэй”, 194-р зүйлд “Нохой хэрэл хэрж явж”, 209-р зүйлд “Хубилай, Зэлмэ, Зэв, Сүбээдэй та дөрвөн ноход” гэх мэтээр хүний дүр төрх, зан араншинг нохойтой зүйрлэн өгүүлсэн дүр, дүрслэлийн өгүүлэмж цөөнгүй тохиож байна.

нохой нь хүртэл хуцах - цөм андахгүй, бүгдээрээ таних~Захын хүнээс Идэрбаяр гэж таних уу гэж асуу! Нохой нь хүртэл хуцна.

нохой сүүлээ, сүүл сангарцгаа - бусдыг зарах, дээрэлхэх~Нохой сүүлээ, сүүл сангарцгаа гэдэг шиг л юм. Нөхөртөө загнуулсны төлөө өөдсөн чинээ амьтанд уураа гаргаж яанаа.

нохой хорихгүй - (хар яриа) яаж ч чадахгүй, дийлэхгүй гэсэн утга~Тэд нар ч зүгээр зүгээр, эдгэнэ эдгэрүүлнэ гэхээс өөрөөр нохой хорихгүй, харин авахдаа хэнээс ч илүү (Д.Намдаг, Амь ба амьдралын үнэ).

нохой хуцсаны төдий санахгүй - ер тоохгүй~Миний хэлэхийг юман чинээ тоохгүй. Нохой хуцсаны төдий санахгүй л гэсэн үг.

нохой шиншихгүй - хэнд ч хэрэггүй зүйл~Өөхөнд боовч нохой шиншихгүй.

нохойд амаа долоолгох - их л согтох~Архи сайн даадаг шүү. Лав л нохойд амаа долоолгохгүй.

нохойд шахуулсан муурын нүдээр ширтэх - айх, хөөгдөж шахагдах~Хонгор Бадарчаас зайлан зогсож, нохойд шахуулсан муурын нүдээр ширтэн биеэ хураав (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).

нохойн баас - аливаа юмыг дорд үзэх~Юу гэнээ муу нохойн баас чинь. Чам шиг муу юм ахынхаа өөдөөс арзаганаад байхгүй шүү (Т.Бум-Эрдэнэ, Хувь заяаны хэлхээ).

нохойн битүү туурай - ховор нандин юм~Ногоон хурганы арьс нэг, нохойн битүү туурай нэг, үнэгний эвэр нэг, үхрийн соёо нэгтэй өгчихвөл морио чиний гар дээр тавилаа гэсэнд данжаад маасайн инээв.

нохойн гуя - а.хэрэггүй үнэ цэнгүй зүйл~Улсын баатар, хөдөлмөрийн баатар цол ч нохойн гуяны хэмжээнд очлоо. б.муу хүний шадар хамсаа

нохойн гуяар даллах - (бүд.) хүнийг амар хялбараар биедээ татах~Би нохойн гуяар даллаад хоёр гурваар нь олоод ирнэ.

нохойн дуу ойртох/сонстох - хийж байгаа зүйл дуусах дөхөх~Ажлынхаа талыг нугалчихлаа шүү дээ. Нохойн дуу ойртож л байна.

нохойн замаар орох - (хар яриа) а.буруу хэрэг үйлдэх, буруудах~Над энэ ба хойд насаа даатгана гэдэг ч нохойн замаар орсонтой адил болж байгаа хэрэг шүү дээ гэж Хасбаатар Пагамжавт бас дахин учирлаж билээ (Ж.Пүрэв, Гурван зангилаа). б.алга болох

нохойн идэш болох - нууж, харамлаж байсан зүйл нь бусдад ашиглагдах~Ард олноосоо харамлаад байсан таван толгой, оюун толгойн баялаг нь нохойн идэш болох вий дээ.

нохойн наадам - (хар яриа) хийхэд амархан зүйл, хийж ядах юмгүй ажил~Бөөр, зүрх мэтийн эд эрхтнийг шилжүүлэн суулгах бол ердөө нохойн наадам. Тэр бүү хэл эсийн аргаар хүн бүтээж болох нь ч тодорхой болсон.

нохойн толгойг ширээн дээр тавивч шороон дээр - муу зүйлийг дээш татавч үл өөдлөх~Увайгүй юманд юм хум өгөөд ч нэмэргүй. Угааж арчлаад ч өмсөж чадахгүй. Нохойн толгойг ширээн дээр тавивч шороон дээр гэдэгтэй адил шүү гэх үү дээ.

нохойн үхдэл - үхлийн муу үхэл~Уг нь дээр үед мэргэн түргэн хүнд үзүүлсэн чинь нохойн үхдэлээр үхнэ гэж хэлж байсан юм гэдэг шүү.

нохойн хороо - эмх замбараагүй, хог новш ихтэй газар~Ундуй сундуй нохойн хороо шиг мухар өрөөнд суухаар чинь сэтгэл тавгүйтээд тухтай ч хоол унд хийж идэж чаддаггүй юм байна лээ.

нохойн хүзүүнд мах зүүх - найдаж болохгүй хүнд итгэл хүлээлгэх~Өө чи мөн болдог хүндээ захиж дээ. Одоо буцаад очиход чинь аль хэдийн зохицуулчихсан сууж байгаа. Нохойн хүзүүнд мах зүүчихжээ гэж бод.

нохой явган, гахай нүцгэн болох - үгүйрч хоосрох~Тэр айлын тэжээгч нь нас барснаас хойш бэлэвсэн эмгэн хөөрхий, ёстой нохой явган, гахай нүцгэн гэгч л болсон доо.

↑ муу нохойн гэдсэнд шар тос тогтохгүй

↑ нойрыг нь нохой авах

↑ харамласныг нь хар нохой

↑ хүнд хэлүүлж, нохойд хуцагдах

↑ чонын зүрх нохойн элэгтэн

↑ шүдгүй нохой булуу хураана

↑ эсгий хийх газар нохой хэрэггүй

Хэвшмэл хэлц

Арслан бөөлжсөнөө идэхгүй

Нохой бөөлжсөнөө иднэ

Архи гахай идэшгүй гашуун

Нохой долоошгүй нойтон

Барсыг зурсан нь

Нохой зурчих

Ван нь вангийн жинстэйгээс биш

Нохой нь вангийн жинстэй юү

Гахай унтахдаа

Нохой идэхдээ

Морь ч эзэндээ ээлтэй газар бий

Нохой ч өрхдөө элэгсэх сэтгэл бий

Муу явдалтай

Нохой гүйдэлтэй

Новш зантай

Нохой явдалтай

Ноёд дотроо муудалцвал төрөө алдахын тэмдэг

Нохой дотроо хазалдвал нэгийгээ барихын ёр

Ноёд сайтай албат бардам

Нохой сайтай хот бардам

Ноёд хэрэлдсэн газар заргатай

Нохой хэрэлдсэн газар улайтай

Ноён албатаа голдоггүй

Нохой гөлгөө голдоггүй

Ноён андгайд орвол төрөө алдахын тэмдэг

Нохой лууван идвэл тариа алдахын тэмдэг

Ноён гоцгоо

Гоцог нь нохойгоо

Нохой нь сүүлээ

Сүүл нь сангарцгаа

Ноён гэж долдгонох хэрэггүй

Нохой гэж доромжлох хэрэггүй

Ноён ёсгүй бол золиг

Нохой сүүлгүй бол улиг

Ноён зантай

Нохой суудалтай

Ноён ноёндоо элэгтэй

Нохой гөлгөндөө хайртай

Ноён нүүртэй хүн эм олохгүй

Нохой нүүртэй хүн эм олно

Ноён нь нохойгоо зарна

Нохой нь муураа зарна

Ноён нь нохойгоо зарна

Нохой нь сүүлээ зарна

Сүүл нь сүүдрээ зарна

Сүүдэр нь сүнсээ зарна

Ноён суувал албатаа мэд

Нохой тэжээвэл хоолоо мэд

Ноён суувал үг нь гарна

Нохой суувал цавь нь гарна

Ноён суудлаараа

Нохой шогшлогоороо

Ноён тэжээхээр

Нохой тэжээ

Ноён урваач

Нохой шарваач

Ноён хэрэгт үйхээрээ

Нохой архирч хуцахаараа

Ноён хэрэлдсэн газар заргатай

Нохой хэрэлдсэн газар улайтай

Ноён хээл идээд баяждаг

Нохой яс идээд таргалдаг

Ноён ялаа идэж ханадаггүй

Нохой сур идэхээ болихгүй

Ном сайтын санаа тайван

Нохой сайтын хот тайван

Нохой алжуу бол баас олж идэхгүй

Хүн алжуу бол будаа олж идэхгүй

Нохой аль дайралдсанаа зууна

Ноён аль шударгаа дарлана

Нохой амаа долоогоод цаддаггүй

Ноён хээл идээд тавладаггүй

Нохой баас идэхээ болихгүй

Ноён хээл идэхээ болихгүй

Нохой баасанд цадахгүй

Ноён хээлэнд цадахгүй

Нохой байтлаа багалзуурынхаа хэрээр яс залгидаг

Нохой бачимдвал хэрэм харайна

Нохой биеэ зарвал сүүлээ зардаг

Залхуу биеэ зарвал хоёр зардаг

Нохой боловч сүүлтэй сайхан

Ноён боловч ёстой сайхан

Нохой галзууравч

Эзнээ танина

Нохой гахай хоёрт

Сайхан үнэр хэрэггүй

Нохой зоолчиховч цар долоохоо байхгүй

Ноён баяжчихавч хээл идэхээ байхгүй

Нохой зоригтой хүнд хуцдаг

Зориг муут хүнийг ноцдог

Нохой мэт яс булаацалдаж

Нугас мэт замаг булаацалдах

Нохой нохойдоо арслан

Ноён ахлагчдаа хаан гэдэг

Нохой нь сүүлээ

Сүүл нь сангарцгаа

Нохой нэг бүдэрвэл

Зуу ч бүдэрдэг

Нохой өмөөрсөн хүн

Айлтай таарахгүй

Нохой өөртөө хүрэхлээр үсэрдэг

Ноён уураа хүрэхлээр үсчдэг

Нохой сайтай хот бардам

Ноён сайтай гоцог бардам

Нохой сайтын хот тайван

Ном сайтын санаа тайван

Нохой сандарвал хэрэм харайна

Гахай сандарвал хэрэм түлхэнэ

Нохой сандарвал хэрэм харайна

Хүн сандарвал хууль харайна

Нохой сандарвал хэрэм харайна

Чоно сандарвал чацга алдана

Нохой сүүдрээ үзээд хуцна

Нохойн дуугаар нохой хуцна

Нохой сүүлтэй нь сайхан

Ноён ёстой нь сайхан

Нохой сүүлтэй

Нойтон голтой

Нохой сүүлээ зарна

Сүүл сансараа зарна

Нохой толгойдоо аюултай

Морь хөлдөө аюултай

Нохой тулвал хэрэмд үсэрнэ

Хүн ичвэл хүн ална

Нохой туудаггүй

Ном түлдэггүй

Нохой үүдээ манадаг

Ноён ардаа мөлждөг

Нохой хамартаа хүрэхлээр усч

Хүн аминдаа хүрэхлээр аргач

Нохой хотоо манадаг

Ноён ардаа мөлждөг

Нохой хотоо манадаг

Ноён олноо мөлждөг

Нохой хөгшнөө хуурна

Нохой хүний нөхөр

Ноён хүний дайсан

Нохой хүнийг зуухаас биш

Хүн нохойг зуухгүй

Нохой хүрээндээ ноён

Номгүй лам ширээндээ ноён

Нохой хуцаач

Тэмээ алхаач

Нохой хуцахаараа хуцна

Тэмээ явахаараа явна

Нохой хуцахаараа

Ноён хэрэгтүүлэхээрээ

Нохой хуцдагаараа хуцаг

Тэмээ явдгаараа яваг

Нохой хэлээ гаргавал халууны тэмдэг

Илжиг хөлөө өргөвөл хүйтний тэмдэг

Нохой хэлээ гаргах цагт хийгээгүйг

Тахиа хөлөө өргөх цагт хийх

Нохой хэний хоолыг иднэ

Түүний хотыг сахидаг

Нохой цадахдаа булдаг

Ноён атаандаа булаадаг

Нохой цадвал оцойно

Отог цадвал ортойно

Нохой цар долоогоод таргалахгүй

Ноён хээл идээд баяжихгүй

Нохой цохих гарын гарз

Ноёнтой хэрэлдэх хонгоны гарз

Нохой ч бол сүүлтэй нь сайхан

Гуйлгачин ч бол ёстой нь сайхан

Нохой ч гэсэн багалзуурынхаа хэрээр яс залгина

Хүн ч гэсэн чадлынхаа хэрээр ажил хийнэ

Нохой чихээ хагалуулсан хүндээ амраг

Хүн хал үзүүлсэн хүндээ амраг

Нохой чоно нь ялгарахгүй

Ном дэлгэж явах

Нохой шархаа долоож эдгээдэг

Ноён ял идэж ханадаггүй

Нохой эзэндээ

Шувуу биендээ

Нохой явган

Гахай нүцгэн

Нохой яс булаалдан хэрэлддэг

Ноёд хээл булаалдан хэрэлддэг

Нохой яс идээд таргалахгүй

Ноёд ялаа идээд баяжихгүй

Нохой яс хэмлэдэг

Ноён олноо мөлждөг

Нохой ясан дээр цугладаг

Ноёд хэрэг дээр цугладаг

Нохойн дуугаар

Нохой хуцна

Таван сарын цасыг

Нохой хөөгөөд гүйцэхгүй

Тахиа хөлөө өргөхөд хийхээр

Нохой хэлээ гаргахад хий

Тэмээ явахаараа явна

Нохой хуцахаараа хуцна

Хад сайтын үнэг бардам

Хадам сайтын хүргэн бардам

Нохой сайтын хот бардам

Ноён сайтын албат бардам

Хонь үргэх чоно дайрах

Нохой хуцах хүн дайрах

Хүн авахгүй

Нохой шиншихгүй үг

Хүн алжуу бол будаа олж идэхгүй

Нохой алжуу бол баас (хоол) олж идэхгүй

Хүн биеэ зардаг

Нохой сүүлээ зардаг

Хүн ганцаараа гэмтэхгүй

Нохой гуриандаа гэмтэхгүй

Хүн гачигдвал хууль харайна

Нохой гачигдвал хэрэм харайна

Хүн ёс дагана

Нохой яс дагана

Хүн ёстой нь дээр

Нохой сүүлтэй нь дээр

Хүн ирэхгүй бол

Нохой хорихгүй

Хүн өнчирч үхдэггүй

Нохой гуриатаж үхдэггүй

Хүн сонсохгүй

Нохой шиншлэхгүй үг

Хүн хүнээ барвал нохой

Нохой сүүлээ барвал боохой

Хүн хүнээ барвал нохой

Нохой сүүлээ барвал самж

Хүн хүнээ барвал нохой

Нохой сүүлээ барвал сүг

Хүн хэлэхээрээ хэл

Нохой хуцахаараа хуц

Хүний муу сандруу

Нохой муу хандуу (хананд)

Хүний үг идээ болж

Нохой хярзан шор болох

Хүүхэд аав ээжээрээ түрүү барина

Нохой эзнээрээ түрүү барина

Чоно мянганы газар явавч мах идэж явна

Нохой мянганы газар явавч яс (баас) идэж явна

Чонын гөлгийг хэчнээн асравч

Нохой болдоггүй

Эр муу бол эмдээ халтай

Эмээл муу бол моринд халтай

Ноён муу бол ардад халтай

Нохой муу бол үүдэнд халтай

Эр хэдий хэцүү боловч хууль доор

Нохой хэдий хэцүү боловч гинж доор

Яв боловч дохихыг мэднэ

Нохой боловч тохирохыг мэднэ

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Нохой хуцахаараа хуцаг

Тэмээ явахаараа явна

Тайлбар: а.аливаа зүйл гадны нөлөөллийг үл хайхран өөрийн жам ёс, зүй тогтлоор явах; б.түр зуурын саадыг үл хайхран өөрийн зорьсон зорилгодоо хүрэхээр явах

Нохойн хүзүүнд мах зүүж

Чонын нүхэнд хонь хадгалах

Тайлбар: итгэж болохгүй зүйлд итгэх, найдваргүй байдал

Газар гишгэх малгүй

Ганхийх нохойгүй

Тайлбар: ядуу зүдүү амьдрах

Нойртой хоноё гэвэл нохойгоо торд

Ноён больё гэвэл зарцаа сайн торд

Тайлбар: доодостоо халамжтай байвал дээшлэнэ

Цэцэн үг

Нохой нүцгэн

Гахай явган

Тайлбар: өмсөх хувцас, унах унаагүй хоосон ядуу

Муу нохойн гэдсэнд шар тос тогтохгүй

Тайлбар: муу зүйлд сайн юм үл тохирох

Нохойгүй газар гахай хуцах

Тайлбар: а.эрдэм чад­вартай хүн байхгүйд мэдэмхийрэх; б.ямар нэгэн зүйлийг хийж чадах хүнгүй үед чадахгүй хүн орлон аргацаах

Нохойн аманд орсон яс бүтэн гардаггүй

Тайлбар: муу этгээдийн гарт орвол сайнаа үзэхгүй

Нохойн баас гурван жил болбол эмэнд орно

Тайлбар: хэдий муу муухай боловч нөхцөл байдлаас шалтгаалж эрхэм болж хувирах

Нохойн баасыг хэдий хутгавал төдий үнэр гарна

Тайлбар: муу зүйлийг хөндөх тутам уг чанар нь улам илрэх

Нохойн сүүлээс ном авах

Тайлбар: хүнийг гололгүй эрдмийг нь сурах

Нохой сүүлээ

Сүүл хонгорцгоо

Тайлбар: дээрээс өгсөн ажил хэргийг өөрөө гүйцэтгэлгүй доод тушаалын хэн нэгэнд даалгах, цааш цааш нь дамжуулах

Нохой хамартаа хүрэхээр усч

Тайлбар: аминдаа тулахаар аргыг нь олох

Нохой мянган газар явавч баас идэхээ байхгүй

Тайлбар: хаа ч явсан сурсан зангаа орхихгүй