мэнд

Монголоор

Үгийн дуудлага

[mendĕ]

Үндэсний бичиг

ᠮ‍ᠠ‍‍ᠠ‍ᠳ᠋ᠣ
ᠮ‍ᠠ‍‍ᠠ‍ᢉᠳ᠋᠊ᠨ

(мэндү)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I тэм.

1. Энх тунх, амар амгалан байдал
2. Уулзсан хүний амрыг асуух ёс

II.

Нийлмэл үг

мэнд давах - мэнд өнгөрөх

мэнд өнгөрөх - ямар нэгэн саад тотгорт өртөгдөхгүй өнгөрөх

онд мэнд орох - өнгөрөгч оныг амар тайван гарз хохиролгүй туулж өнгөрөөх

эрүүл мэндийн байдал - хүний биеийн байдал

эрүүл мэндийн дэвтэр - биеийн байдлыг тодорхойлсон бичиг

эсэн мэнд буух - өндөр зүйл ба онгоцноос эрүүл саруул буух

мэнд амар байна уу? мэнд амар мэнд байна уу? - сайн байна уу?

мэнд мэдэх - бие, ажлын сайныг лавлан асуух

мэндийг уламжлах - бус­дын амрыг асуусныг дамжуулах

мэнд хүргэх - хүнээр эсвэл захидал зэргээр дамжуулан амар мэндийг асуух

мэнд усаа мэдэлцэх - амар мэндээ асуулцах

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

мэнд нэр. эрүүл ~ хорш. (мэндчилгээ) амар ~ байна уу?, мэндийн, мэндэд, мэндээс, мэндтэй

Хоршоо үг

• эрүүл мэнд - бие махбодын хэвийн үйл ажиллагаа
• мэнд амар - а.тайван амгалан; б.мэндлэх үг
• амьд мэнд - өвчин зовлонгүй
• эсэн мэнд - эрүүл саруул
• энх мэнд - өвчин зовлонгүй байх
• санд мэнд - ихэд яарч тэв­дэх байдал

Товчилсон үг

МӨСЭМХМТ Мэргэжлийн Өвчин Судлал, Эрүүл Мэнд, Хөдөлмөр Магадлалын Төв

ЭМНХЯ Эрүүл Мэнд, Нийгмийн Хамгааллын Яам

ЭМНХЯ Эрүүл Мэнд, Нийгэм Хангамжийн Яам

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

мэндийн босго - сүүлд орох, хоцрох

мэндийн зөрөөгүй - хүн орж ирэхэд шууд зөрж гарах, даруй түргэн гарч явах, үг дуугүй зөрөх~Эднийх ноолуураар л жаахан сэхсэн болохоос маниустай адил даа. Томроод мэндийн зөрөөгүй өнгөрнө гээч (Д.Цэнджав, Сумын төв дээр).

мэнд сууж, мэлхийд хазагдахгүй байх/суух - муу юманд өртөхгүй, өгтөхгүй, мэнд сайн амьдрах~Атиртал хүлэгдээд алагдах хонь шиг хэвтэж байх нь захирагчийг Шагдар үзээд хөөрхий хөөрхий! гэж үнсэж авмаар аашилж “амьд явбал алтан аяганд будаа иднэ гэж, мэнд сууж, мэлхийд хазагдаагүй байсан би чамайг ингэнэ гэж зүүдэнд ч орсонгүй билээ” гэж (Т.Өргөн, Шагдар солиот).

Хэвшмэл хэлц

Амар гэгч анхны ёс

Мэнд гэгч мөнхийн ёс

Амьд явбал алтан аяганаас ус ууна

Мэнд явбал мөнгөн аяганаас ус ууна

Амьд явбал алтан аяганд иднэ

Мэнд явбал мөнгөн аяганд иднэ

Май гэх бэлгээс

Мэнд гэх үг дээр

Май гээд өгөх юмгүй боловч

Мэнд гэсэн үгээ хэлж бай

Мэдэж авбал сургаал

Мэнд явбал жаргал

Мэдэж авбал эрхэм

Мэнд явбал жаргал

Мэнд сууж

Мэлхийд хазагдахгүй байх

Мэнд нь хоймроо

Мэдэл нь зүүнтээгээ

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Хонь нь ч мэнд

Чоно нь ч цатгалан

Тайлбар: амар тайван байдалтай

Уужим далайд онгоц хэрэгтэй

Уулзсан хүнд мэнд хэрэгтэй

Тайлбар: эв найртай байх хэрэгтэй

Мэнд сууж

Мэлхийд хазагдахгүй байх

Тайлбар: муу зүйлд өртөхгүй, амар тайван амьдрах