дэр
Монголоор[засварлах]
Үгийн гарал[засварлах]
Үгийн дуудлага[засварлах]
- [der]
Үндэсний бичиг[засварлах]
- ᠲ᠋ᠠ᠊ᠷ
ᠲ᠋ᠠ᠊ᠷᠠ
- (дэр-э)
Үгийн утга[засварлах]
- I нэр.
- Унтах, хэвтэх үед толгой дороо зөөллөн тавих зүйл, жинтүү
- Юмны доогуур тавьсан ивүүр, тулгуур
- II.
- дэр дэр чимээ. (нимгэн даргар хатуу зүйл харшилдан дуугарах дуу чимээ), дэр дар хийх (дэргэр хатуу юмны тарчигнан дуугарах).
- III.
- шар дэр урга. (нэгэн зүйл мугваа).
Ойролцоо үг[засварлах]
Нийлмэл үг[засварлах]
- дэрний уут - дэрний углаа
- өдөн дэр - шувууны өдөөр хийсэн жинтүү
- өндөр дэр - давхар дэр
- дэр авах - дайн тулаанд нэг ч болов дайсныг хороогоод үхэх
- дэр чулуу - дэр хийсэн чулуу
- дэр өвс - жагмаа
- дэр төмөр - дэр болгосон төмөр
- замын дэр мод - төмөр замын ивүүр мод
Зөв бичихзүй[засварлах]
Кирил бичгийн зөв бичихзүй[засварлах]
дэр нэр. ор ~ хорш., дэрний, дэрэнд, дэрнээс
Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй[засварлах]
Орчуулга[засварлах]
Хоршоо үг[засварлах]
- дэр дэвсгэр - унтах, хэвтэхэд толгой доор ивэх болон бие доор тавих зүйл
- ор дэвсгэр - унтаж хэвтэх үед хучиж дэвсэх хэрэглэл
- ор дэр - унтаж хэвтэх үедээ дэвсэж хучих хөнжил гудас болон дэрлэх зүйл
Товчилсон үг[засварлах]
Хэлц үг[засварлах]
Өвөрмөц хэлц[засварлах]
- дэр нэгдэх/дэр нэгтгэх - гэр бүл болох
- дэр авах - (хуучир.) үхэхдээ нэг ч болсон дайсныг алаад үхэх~Бэхлэлтэд цугларсан татаарыг арай хэмээн эзлэн авч, цүүнд хэмжиж хядахад татаар хүн тутам дэр авч үхье хэмээлдэн хутга ханцуйлж байсан тул манай цэргүүд ихэд хохирчээ (Лувсанданзан, Алтан товч).
- дэр маажих - татаж чангаах, оролдох~Замын хүн манайд хоносон чинь шөнөжин охины минь дэр маажаад, тэсэлгүй би босоод хөөгөөд гаргачихсан.
- дэр нийлүүлэх/нэгдэх/нэгтгэх - эр эм хоёр бололцох~Их Хамар юүнгэн лүгээ хаан чилээндээ түдэж дэр нэгтгэсэнгүй (Мандухай цэцэн хатан). ~Арван найман насандаа нутгийн Долгор гэдэг бүсгүйтэй дэр нийлүүлэн гэр барьж амьдрав (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).
- дэр нийлэх - гэрлэх~Тэгээд нутгийнхаа нэг бүсгүйтэй дэр нийлсэн (О.Цэндсүрэн, Халуун салхи).
- дэр нэгтэй болгох - гэрлүүлэх~Энэ Ломбо ер нь болох зохих, төлөв томоотой хүн шүү. Хоёр хүүхдээ дэр нэгтэй болгочих гэж аав нь бодож байна гэв (Л.Түдэв, Нүүдэл).
- ↑ хээрээр гэр хийж, хэцээр дэр хийж амьдрах
Хэвшмэл хэлц[засварлах]
- Дэр богино бол хүзүүнд муу
- Дэвсгэр нимгэн бол сүүжинд муу
- Дэр дээр хэлэлцсэн үг
- Төр дээр хэлэлцсэнийг эвдэнэ
- Төр дээрх нууц
- Дэр дээр задардаг
Аман зохиолд орсон нь[засварлах]
Зүйр үг[засварлах]
- Хээрээр гэр хийж
- Хэцээр дэр хийх
Тайлбар: хээр хөдөө амьдрах, уул хадаар орогнох