шүлс

Монголоор

Үгийн дуудлага

[ʃьles]

Үндэсний бичиг

ᠰ᠊ᠢ᠊᠊ᠯᠣ᠊‍ᠰ‍ᠣ

(силүсү)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I нэр.

1. Хүн, амьтны жавжны булчирхайнаас гарах шүүрэл

II нэр.цээр.

1. Шүлхий II.

Нийлмэл үг

шүлс асгарах - а.шүлс ихээр гарах; б.шилж. юманд маш их дурлах, хорхой хүрэх

шүлс гоожих - а.амнаас шүлс урсан гарах; б.шилж. хорхойсох, шунал нь хөдлөх

шүлсний булчирхай - шүлс ялгаруулах булчирхай

шүлсэндээ цацах - шүлсэндээ хахах

шүлсээ гоожуулах/шүлсээ цувуулах - а.шүлсээ асгаруулах; б.шилж. хорхойсох, шунах

шүлсээ залгих - а.шүлсээ шимэн, дотогш оруулах; б.шилж. хорхойсох, хорхой нь хүрэх

шүлсээ савируулах/шүлсээ цувруулах - а.шүлсээ гоожуулах; б.шилж. хорхойсон шунах

шүлсээ үсчүүлэх - шүлсээ үсэргэх

шүлсээ хаях - шүлсээ шимж гадагш хаях

аалзны шүлс - аалзны тусгай булчирхайнаас гарах, тор хэрэх наалдамхай бодос

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

шүлс нэр. *~ гоожих (шилж. хорхойсох), шүлсний, шүлсэнд, шүлснээс

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

шүлс залгих - а.хорхойсох; б.атаархах

шүлс хазах - юманд тэсгэлгүй хүсэх, шунах

арааны шүлс асгармаар - маш амттай сайхан

шүлс гоожих - хорхойсох~Цэнд буучийн адуун дээр Цэнгэл зайсан ирэв. Цэмцийж улайсан нүдээр цэвэрхэн морьдыг харав. Ханалгүй шунал хөдөлж, хар шүлс гоожив (Х.Пэрлээ, Цэнд зайсан).

шүлс/шүлсээ залгих - хорхойсох~Төрхөмд чинь залж орхино шүү гээд Итгэлт хялайн ширвэхэд Должин дуугүй болж, мах амтархан идэж байгаа том нохойн дэргэд шүлсээ залгин зогсож байгаа гөлгөн нохойн арчаагүй бөгөөд атаархсан нүдээр ширтэж байснаа урт гэгч нь санаа алдав (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир). ~Нүдэнд нь үхрийн өөх алагласан дөрвөн өндөр харагдахуй шүлсээ залгив (Ш.Хишигсүрэн, Тэр). ~Долгор гарыг нь барих гэхэд булаан авч, аягүй хэдэн үг хэлчихсэн бол Товуу, “хүн халгаадаггүй амьтан байж...” гээд л орхих байв. Тэр ч байтугай өнөө шүлсээ залгисан харчуудад хэлэх ч үгтэй болж “Театрын хүүхнүүд шиг сайхан амьтан билээ. Мань мэтийг нэг нүдээр үзэх амьтан биш билээ” гэж явах байв (Ш.Дашдооров, Оосор бүчгүй хорвоо).

шүлсээ савируулах - хорхойсон шунах~Галзуу дөрвөн нохой... шунахай шүлсээ савируулж айсуй (МНТ).

↑ арааны шүлс асгарах

↑ арааны шүлс гоожих

↑ арааны шүлс цувах

↑ арааны шүлс савирах