чулуу
Харагдац
Монголоор
[засварлах]Үгийн гарал
[засварлах]Үгийн дуудлага
[засварлах]- [ʧulu:]
Үндэсний бичиг
[засварлах]- ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠯᠠᡍᠣ
- (чилагу)
Үгийн утга
[засварлах]- I нэр.
- эрдэс. Байгалийн үлэмж их нягтарсан, Олон улсын Хөрс судлалын нийгэмлэгийн ангиллаар 2 мм-ээс дээш голчтой хатуу эрдэс чулуулаг
- Дээр дурьдсан зүйлийн тусгай хэсэг
- Булш, хөшөө дурсгалд зориулан босгосон чулуулаг
- шилж. Хатуу сэтгэлтэй, айдаггүй
- Хүн, амьтны биед үүссэн хатуулаг зүйл
- II.
- чулуун дэгдээ амьт. (далайд орших, хавтгай биетэй, өрөөсөн талдаа нүдтэй нэгэн зүйл загас).
Ойролцоо үг
[засварлах]Нийлмэл үг
[засварлах]- адуун чулуу - нэгэн хэсэг талбай эзэлсэн, тархайвтар байдалтай, томоохон чулуу
- тэмээн чулуу - хааяа энд тэнд, ганц нэгээр онцгой байгаа дэндгэр том чулуу
- үхэр чулуу - хааяа энд тэнд байгаа нэлээд том чулуу
- хонин чулуу - хэсэгхэн газар бөөндүүхэн байгаа, гол төлөв цагаан цайвар өнгөтэй жижгэвтэр чулуу
- аргамжааны чулуу - морь аргамжих чулууны хэсэг
- голын чулуу - голын жижигхэн чулуу
- замын чулуу - замын жижигхэн чулуу
- улаан чулуу - улаан өнгөтэй чулууны хэсэг
- үнэт чулуу эрдэнэс. - эрдэнийн чулуу
- хайр чулуу - мөлгөр биш, ир ирмэг ихтэй, жижиг чулуу
- эрдэнийн чулуу эрдэнэ. - үнэт чулуу
- чулуу тавих - чулуугаар мэргэлэх зан үйл хийх
- чулуун арслан - голдуу орд харшийн үүдэнд харуул хамгаалалтын бэлгэ тэмдэг болгон байрлуулдаг, чулуугаар хийсэн арслангийн дүрт баримал
- чулуун бар - чулуугаар хийсэн бар
- чулуун барч - чулуун дээр бар сийлэх хүн
- чулуун барын хэвлэл хуучир. - хэвлэх цаасыг хавтгай чулуун хэвэн дээр тавьж дарах аргаар дардас гаргадаг хэвлэлийн эртний арга
- чулуун давс - чулуу мэт хатуу давс, жамц давс
- чулуун зэвсэг түүх. - эртний хүмүүсийн чулуугаар хийсэн зэр зэвсэг, хөдөлмөрийн багаж
- чулуун зэвсгийн дурсгал түүх. - чулуун зэвсгийн үеийн хүний гараар бүтсэн, түүний хөдөлмөрийн үр дүн шингэсэн бүх зүйлс
- чулуун зэвсгийн үе түүх. - хүн төрөлхтний хөгжлийн нэн эртний үе; хөдөлмөрийн зэвсгийг чулуу, мод, ясаар хийдэг байжээ; чулуун зэвсгийн үе ойролцоогоор 2.5 сая гаруйгаас 6 мянган жилийн өмнөх үеийг хамаардаг
- чулуун мандал геол. - газрын царцдас, цавгийн дээд хэсгийг хамарсан дэлхийн гадаад “хатуу” гадарга
- чулуун ногоц - зурах, сийлэхэд хэрэглэх нэг зүйл будаг
- чулуун нүүрс - нүүрсжилт өндөртэй, шатах хатуу түлш; түлш эрчим хүч, химийн үйлдвэрийн түүхий эд болдог
- чулуун нүүрсний уурхай - чулуун нүүрс олборлох орд газар
- чулуун самбар хуучир. - чулуугаар хийсэн самбар
- чулуун хөгц - нэгэн зүйл хөх будаг
- чулуун шунх хуучир. - чулуугаар хийсэн нэг зүйл будаг
- булшны чулуу - булшинд зориулан босгосон чулуулаг
- чулуун хөшөө - чулуугаар босгосон хөшөө
- чулууны бичээс - чулуун дээр бичсэн бичиг дурсгал
- чулуун зүрх - хатуу сэтгэл
- чулуун зүрхтэй - а.хатуу зоригтой, айдаггүй; б.хатуу сэтгэлтэй, өрөвдөх сэтгэлгүй
- бөөрний чулуу анагаах. - бөөрний тэвш зэрэгт шээсний эрдэс хуримталж, нягтших эмгэг
Зөв бичихзүй
[засварлах]Кирил бичгийн зөв бичихзүй
[засварлах]чу|луу нэр. хад ~ хорш. (чулууны хэсэг) үнэт ~, чулууны, чулуунд, чулууг, чулуунаас, о.тоо чулуунууд
Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй
[засварлах]ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠯᠠᡍᠣ᠊᠊ᠨ ᠊ᠣ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠯᠠᡍᠣ᠊᠊ᠨ ᠳ᠋ᠣ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠯᠠᡍᠣ ᠊ᠢ᠊᠊ᠢ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠯᠠᡍᠣ᠊᠊ᠨ ᠡᠴ᠊᠊ᠨ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠯᠠᡍᠣ ᠪᠡ᠊ᠷ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠯᠠᡍᠣ ᠲ᠋ᠠ᠊ᠢ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠯᠠᡍᠣ ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊ᡍᠣ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠯᠠᡍᠣ ᠪᠡ᠊᠊ᠨ
ᠴ᠊ᠢ᠊᠊ᠯᠠᡍᠣ ᠨᠣ᠊ᡍᠣ᠊ᠣ᠊᠊ᠨ
- /~ы /~д /~г /~наас /~аар /~тай /~руу /~аа /~ууд
Орчуулга
[засварлах]Хоршоо үг
[засварлах]- дух чулуу - эрдэс чулуу
- сайр чулуу - голын хайрга
- хад чулуу - уул нурууны ургаа чулуу, маш их нягтарсан байгалийн хатуу биет
- мод чулуу - хатуу иштэй олон наст ургамал болон маш их нягтарсан байгалийн хатуу биет
Товчилсон үг
[засварлах]Хэлц үг
[засварлах]Өвөрмөц хэлц
[засварлах]- бага чулуугаар их чулуу хөдөлгөх - бага зардал гаргаж их ашиг олох
- өөдөө хаясан чулуу өөрийн толгой дээр - өөрийн хийсэн муу үйл өөртөө эргэж буудаг
- усанд хаясан чулуу шиг - ямарч сураг ажиггүй болох
- чулуу болгох - а.хуучир. хэргэм зэрэг нэмэх; б.дарсан нөөсөн эд юмаа үнэд хүргэж худалдах
- чулуу хаях - хоёр хүний хооронд хов хутгах, яс хаях
- чулуу хөөлгөх - хуурч мэхлэх, бүтэхгүй зүйлийн араас хөөцөлдүүлэх
- чулуу хөөх - юманд хууртах, буруу явах
- чулуу болгох - дарсан нөөсөн эд юмаа үнэд хүргэж худалдах~Манайх шиг нүүрсний нөөц ихтэй улс ойрын хугацаанд хямд үнээр экспортолж байхаар холыг харж хоёрыг сэтгэж, хар алтаа чулуу болгох ирээдүй харагдаж байгааг бодох хэрэгтэй.
- чулуу түүж, тэнгэрийн цоорхой нөхөх - хатуу зориг барин чин үнэнээр ажиллах~Цэргийн сууринаа өнгө үзэмж бүрдүүлэхийн төлөө хөдөлмөрлөж байгаа та нар ёстой л чулуу түүж, тэнгэрийн цоорхой нөхсөн дагина болчихжээ (Яи Яи, Салж ядсан сэтгэлгээ).
- чулуу шиг биетэй - эрүүл чийрэг~Дагдан гуай нас ахисан ч өвдөж хэвтэж ч үзээгүй, чулуу шиг биетэй нэгэн тул өдий болтол ёо гэж хэлж явсангүй.
- чулуу хөөлгөх - хуурах, мэхлэх~Үнэн санааны үг нь биш байж таарна. Ая тал засаж, чулуу хөөлгөх гэж нэг юм бий (Д.Наваансүрэн, Минжийн Хангай) ~Энэ мөр бол зөвхөн чулуу хөөлгөх гэсэн түүний бодол гэдгийг Төмөр эс мэдвэл хэн мэдэх билээ (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир). ~Арван морь холбон хөтөлсөн хүн хөвч руу явах ёсгүй, энэ мөр бол зөвхөн чулуу хөөлгөх гэсэн түүний бодол гэдгийг Төмөр эс мэдвэл хэн мэдэх билээ (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).
- чулуун зүрх - хатуу сэтгэл~Юмыг хайрлахаа мэддэггүй чулуун зүрхтэй хар муйхар амьтан шүү дээ.
- чулуун зүрхтэй - хатуу сэтгэлтэй, өрөвдөх сэтгэлгүй~Юмыг хайрлахаа мэдэхгүй, чулуун зүрхтэй хар муйхар амьтан гэдэг байх юм (С.Эрдэнэ, Анчны гэргий).
- ↑ аманд нь чулуу үмхүүлэх
- ↑ бага чулуугаар их чулуу хөдөлгөх
- ↑ тулгын чулуу тавих
- ↑ усанд хаясан чулуу шиг
- ↑ хал үзэж халуун чулуу долоох
- ↑ хайр чулуу мэрэхээс бусдыг хийх
- ↑ халуун чулуу атгуулах
- ↑ халуун чулуу долоох
Хэвшмэл хэлц
[засварлах]- Билүү гэсэн
- Чулуу юм аа гэх шиг
- Бэр очсон газраа
- Чулуу шидсэн газраа
- Гүзээ тосонд дэвтэхгүй
- Чулуу усанд илжрэхгүй
- Илүүд дурлаж
- Чулуу зуух
- Ус урссандаа
- Чулуу туссандаа
- Ус хураад гол болдог
- Чулуу цуглаад уул болдог
- Хүүхэн өгсөн газартаа хүнд
- Чулуу цохисон газартаа хүнд
- Чиг мэт эвхэж
- Чулуу мэт зангидах
- Чоно гүйцэх морь
- Чулуу даах зэвсэг
- Чулуу л идэж үзээгүй
- Чоно л унаж яваагүй
- Чулуу цохим
- Цулбуур уям ойр
- Чулуу цохисон газартаа хүнд
- Хүүхэн өгсөн газартаа хүнд
- Чулуу шиг хатуу
- Шувуу шиг хөнгөн
- Шугуй тайганаас зам олдох
- Чулуу хаднаас чимээ дуулдах