хүүхэд

Монголоор

Үгийн дуудлага

[xь:xed]

Үндэсний бичиг

ᠭᠡᠣ᠊ᠭᠡᠣ᠊᠊ᠨ

(хэүхэд)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

нэр.

1. Бага насны хөвгүүд охид, нялх хүүхэд

===Ойролцоо үг===багачууд

Нийлмэл үг

хүүхэд авах - а.хүүхэд өргөж авах; б.хүүхэд асран харгалзах

хүүхэд амилах/хүүхэд хөдлөх - хэвэл дэх хүүхэд амилж хөдөлгөөн орох

хүүхэд ахуй цаг - хүний балчир ахуй нас

хүүхэд бойжуулах - хүүхдийг өсгөн хүмүүжүүлэх

хүүхэд гажих/хүүхэд эвгүйдэх - хүүхэд хэвлий дотроо буруу байрлалтай болох

хүүхэд гарах - хүүхэд төрөх

хүүхэд дурсах/хүүхэд дурдах - хүүхэд төрөх гэж өвдөх, нярайлах гэж өвдөх

хүүхэд дүү нар - а.хүүхэд багачууд; б.доор үеийн хүмүүс

хүүхэд зан - хүүхдийн нас сэтгэхүйд илрэх зан авир

хүүхэд мэт баярлах - нас биед хүрсэн боловч хүүхдийн зангаар хөөрөн баясах

хүүхэд олох - жирэмсэн болох

хүүхэд өргөж авах - бусдын хүүхдийг өөрийн үр болгон авах

хүүхэд саатуулах газар - хүүхдийн цэцэрлэг

хүүхэд үрчлэх - бусдын хүүхдийг өөрийн үр болгож авах

хүүхэд харах - хүүхэд асрах

хүүхэд хөдлөх - хэвлий доторх хүүхэд амь орох

хүүхэд эх барих - хүүхдийг төрмөгц хүйг нь огтолж гардан авах

хүүхдийн баяр - а.хүүхдийн наадам, хүүхдийн баясал; б.олон улсын хүүхдийн эрхийг хамгаалах, тэмдэглэлт өдөр

хүүхдийн дуу - а.хүүхэд багачуудын чимээ шуугиан; б.хүүхэд дуулахад тохируулж зохиосон дуу

хүүхдийн зураг - а.хүүхэд багачуудын зурсан зураг; б.хүүхдэд зориулсан зураг

хүүхдийн ном - хүүхдийн сэтгэхүйд тохируулсан ном, сэтгүүл

хүүхдийн сувилал - бие бялдрын хөгжил муутай хүүхдийг асран хамгаалах газар

хүүхдийн сэтгэл зүй - хүүхдийн сэтгэцийн хөгжлийн ерөнхий жам хуулийг насны нь онцлогоор судлах, сурган хүмүүжүүлэх ухааны нэг салбар ухаан

хүүхдийн уран зохиол - хүүхдэд зориулсан зохиол бүтээл

хүүхдийн тоглоом - хүүхдийн насны онцлогт тохируулан бүтээсэн төрөл бүрийн тоглоом наадгай

хүүхдийн цэцэрлэг - сургуулийн өмнөх насны хүүхэд багачуудыг хүмүүжүүлэх газар

хүүхдийн эмнэлэг - хүүхдийн өвчнийг тусгайлан эмнэх эмнэлэг

хүүхдээ хөхүүлэх - хүүхдээ хөхөөр хооллох

нялх хүүхэд - нярай хүүхэд

өлгийтэй хүүхэд - өлгийнд боосон нярай хүүхэд

сургуулийн хүүхэд - өсвөр насны багачуул

томоогүй хүүхэд - гэнэн, ухаан суугаагүй жаал

хөхүүл хүүхэд - эхийнхээ хөхийг хөхөж байгаа нялх хүүхэд

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

хүү|хэд нэр. үр ~ хорш., хүүхдийн, хүүхдэд, хүүхдээс, о.тоо хүүхдүүд

Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй

ᠭᠡᠣ᠊ᠭᠡᠣ᠊᠊‍ᠨ᠋‍ ᠤ‍᠊ᠨ
ᠭᠡᠣ᠊ᠭᠡᠣ᠊᠊ᠨ ᠲ᠋ᠣ
ᠭᠡᠣ᠊ᠭᠡᠣ᠊᠊ᠨ ᠊ᠢ
ᠭᠡᠣ᠊ᠭᠡᠣ᠊᠊ᠨ ᠡᠴ᠊‍᠊ᠨ
ᠭᠡᠣ᠊ᠭᠡᠣ᠊᠊‍ᠨ᠋‍ ᠢᠶᠡᠷ
ᠭᠡᠣ᠊ᠭᠡᠣ᠊᠊ᠨ ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠢ
ᠭᠡᠣ᠊ᠭᠡᠣ᠊᠊ᠨ ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊ᡍᠣ
ᠭᠡᠣ᠊ᠭᠡᠣ᠊᠊‍ᠨ᠋‍ ᠢᠶᠡ‍᠊ᠨ
ᠭᠡᠣ᠊ᠭᠡᠣ᠊᠊ᠨ ᠣ᠊ᠣ᠊᠊ᠨ

/~ийн /~д /~ийг /~ээс /~ээр /~тэй /~ рүү /~ээ /~үүд

Хоршоо үг

• хүүхэд багачууд - бага насны хүүхдүүд
• хүүхэд шуухад - хүүхэд багачууд, үр хүүхэд
• гэргий хүүхэд - эхнэр хүүхэд
• үр хүүхэд - төрсөн хүүхэд
• хүүхэд хөгшид - олон бага залуу болон хөгшин хүн

Этгээд үг

ААВЫН ЦЭЭЖ н. аав хүн мэт ааш зантай хүүхэд

• Бид дунд сургуульд сурч байхдаа ангийнхаа Болдыг аавын цээж гэдэг байса н.
• Чи биднийг үргэлж л аавын цээж болж сургаж байх юм.

АВАРГА н. хүүхдийг егөөдсөн нэрлэлт

• Танай аварга хэдэн нас хүрч байна? –Хоёр нас хүрч байна.
• Энэ аваргыг хар даа. Морь унаад яасан сайн давхиж байна. Удахгүй хурдан морь унадаг болох байх даа.

БААГИЙ, БААГИЙНУУД н. хүүхдүүд бие биеэ дуудах үг

• Баагий, хоёулаа кино үзэх үү?
• Чи тэр баагийг таних уу? –Танина. хэн нэгэн хүн, хүүхдийг үл ойшоосон нэрлэлт

БАЦААН, ПАЦААН н. банди, хүүО.пацан(жулдарай хүү)

• Анх уулзахад тэр зураач ах намайг пацаан гээд ер тоохгүй байж билээ.
• Чи тэр бацааныг таньдаг юм уу? –Танилгүй яах вэ, манай гудамжны хүүхэд шүү дээ.

МӨНДӨЛ н. балчир бага насны хүүхэд(тарваганы зулзага)

• Тэр тарган цагаан хүн “Би олон мөндөлтэй хүн, намайг тавь. Би хэрэг хийгээгүй, суллаад өг” хэмээн байцааж буй цагдаа руу харан ярьж байв.
• Ах нь таван мөндөлтэй хүн дээ.

НИЙГМИЙН ХҮҮХЭД н. эцэг эхээсээ хол айлд болон байранд амьдарч буй хүүхэд

• Одоо олон аав ээж нь гадаадад ажиллаж байгаа учир нийгмийн хүүхэд ч олон болж байгаа ажээ.
• Би багадаа сумын төвд нийгмийн хүүхэд байса н.

НОХОЙ н. а.хүү, банди

• Би хоёр нохойтой хү н. –Аа тийм үү. Би хоёр мууртай хү н.
• Би том нохойтойгоо уулзаагүй 3 жил болж байна.

НУСААК н. аө.нусгай жаал

• Чи багадаа нус ихтэй жаал байж билээ. –Би нээрээ тийм нусаак байсан гэж үү?
• Хэн чамайг нусаак гэж доромжилсон юм бэ? Чи өөрөө л тэгж бодож байх шиг байна.

ӨНХӨРҮҮШ н. хүүхдийг өхөөрдсөн, егөөдсөн нэрлэлт

• Танай өнхөрүүш хэдэн сартай вэ? –8 сартай.
• Хүү нь насанд хүрсэн гэсэн ч ээж нь хүүгээ өнхөрүүш гэж эрхлүүлсээр байдаг байна.

САРМАГЧИН н. бусдыг дагаж дуурайн сурах насны хүүхэд

• Ээ сармагчин минь, Энэ лууван, төмсийг ингэж биш, ингэж хэрчдэг юм.
• Би дархны ажлыг ааваасаа 10 наснаасаа сурч эхэлсэн юм. Эхлээд сармагчин байсан, 15 хүрээд бие даан хийдэг болсон юм. авьяас чадваргүй, даган дуурайж хийх хүн

ТУУЧИЙ н. муу хүүхэд, залуучууд

• Энэ туучий өнөөдөр хичээлээ тасалсан байна.
• Манай туучий архи уугаад эрүүлжүүлэхэд хүргэгдчихжээ.

ХАШААНЫ БАНХАР н. гэр хорооллын хүүхэд

• Тэр эмэгтэй надад: “Би хүүхдүүддээ хашааны банхартай битгий гэр бүл бол гэж хэлдэг юм” гэж ярьж байв.
• Би хашааны банхаруудтай үерхэх дургүй.

ЭЭГИЙ БААГИЙ б.эрх танхи хүүхэд

• Аав аа, тэдний хүүхэд шал ээгий баагий юм билээ.
• Ах нь хоёр ээгий баагийтай болчихоод байгаа юм шиг байна.

Товчилсон үг

МӨХЗХ Монголын Өнчин Хүүхэд, Залуучуудын Холбоо

МХЗХТ Монголын Хүүхэд Залуучуудын Хөгжлийн Төв

МХЭЭАХН Монголын Хүүхэд, Эмэгтэйчүүдийн Эрх Ашгийг Хамгаалах Нийгэмлэг

НХЗО Нийслэлийн Хүүхэд Залуучуудын Ордон

НХЗХГ Нийслэлийн Хүүхэд Залуучуудын Хөгжлийн Газар

УХЗТ Улсын Хүүхэд Залуучуудын Театр

ХАХТ Хүүхэд Асран Хүмүүжүүлэх Төв

ХЗНТ “Хүүхэд Залуучуудын Нэвтэрхий Толь” [ном]

ХЗССТ Хүүхэд Залуучуудын Спорт, Сургалтын Төв

ХЗСХТ Хүүхэд Залуучуудын Соёл, Хүмүүжлийн Төв

ХЗТ Хүүхэд Залуучуудын Театр

ХЗУССТ Хүүхэд Залуучуудын Усан Спорт, Сургалтын Төв

ХЗХ Хүүхэд Залуучуудын Холбоо

ХЗХГ Хүүхэд, Залуучуудын Хөгжлийн Газар

ХЗХТ Хүүхэд, Залуучуудын Хөгжлийн Төв

Хэлц үг

Хэвшмэл хэлц

Айл суухыг суу

Хүүхэд нохойгоо бүү өмөөр

Биеэ эс асарсан хүн

Хүүхэд асарч чаддаггүй

Гадас шаахад лантуу сайн

Хүүхэд хуурахад мантуу сайн

Дэгдээхэй өсөөд газар сайгүй ниснэ

Хүүхэд өсөөд газар бүр явна

Ишиг эвэр ургахаар эхээ эрэхгүй болно

Хүүхэд хоолонд орохлоор хөхөө эрэхгүй болно

Мал асарвал аманд тустай

Хүүхэд асарвал аминд тустай

Өвгөд үг нэмнэ

Хүүхэд хүч нэмнэ

Өвгөд үхэхээрээ айлгадаг

Хүүхэд уйлахаараа айлгадаг

Өвгөн ирвэл үгний нэмэр

Хүүхэд ирвэл хүчний нэмэр

Хөвөн тарьсан хүн хүйтнээс айхгүй

Хүүхэд заяасан хүн хожмоос айхгүй

Хөгшид сонссоноо

Хүүхэд үзсэнээ

Хөгшид үхэхээрээ айлгана

Хүүхэд уйлахаараа айлгана

Хөгшид үхэхээрээ

Хүүхэд уйлахаараа

Хөгшин ирвэл үг нэмнэ

Хүүхэд ирвэл хүч нэмнэ

Хөгшин хүн

Хүүхэд хоёр адил

Хувцас заамтайдаа сайхан

Хүүхэд ёстойдоо сайхан

Хүн биеэ мэддэггүй

Хүүхэд багаа мэддэггүй

Хүн үхэхээс бусдыг аргалж чадна

Хүүхэд явахаасаа өмнө уурлаж чадна

Хүн хүнээр тоглодоггүй

Хүүхэд чулуугаар тоглодог

Хүслэн гэгч ирээдүйн хавар

Хүүхэд гэгч хүний хавар

Хүүхэд аав ээжээрээ түрүү барина

Нохой эзнээрээ түрүү барина

Хүүхэд аашаараа

Хөгшид насаараа

Хүүхэд асарч

Хөдөс оёж суух

Хүүхэд гэдсээ өлсөхөд уйлна

Хүн сайн санахдаа хэлнэ

Хүүхэд ирвэл хуруу нэмнэ

Хөгшид ирвэл үг нэмнэ

Хүүхэд нохой хоёр

Хүний гарын шимээр

Хүүхэд нохойг өмөөрвөл

Хот усандаа багтахгүй

Хүүхэд нохойг өмөөрвөл

Хөрш зэргэлдээ суухгүй

Хүүхэд нохой

Хүний хайраар

Хүүхэд нь айн зугтаж

Үүхэд нь ярвайж сэжиглэх

Хүүхэд уйлахаараа айлгадаг

Хөгшид үхэхээрээ айлгадаг

Хүүхэд уйлахаараа

Хөгшид үхэхээрээ

Хүүхэд хүн хөгжөөн нэмнэ

Хүүхэн хүн инээд нэмнэ

Хүүхэд хуурахад мантуу сайн

Хөлдүү газар лантуу сайн

Хүүхэд хүүхэд сургууль дээр

Хүүхдийн сэтгэл эрдэм дээр

Хүүхэд хүчээ

Хөгшид эрүүгээ

Хүүхэд шуухад эрүүл сайн

Хөх чононд манаа сайн

Хүүхэд эрхэлсээр элмэг

Хүн даварсаар дутмаг

Хүүхэд эрхэлсээр эрхэлсээр эмнэг

Хүн эрдсээр эрдсээр хэврэг

Хүүхэд эхээ хайрлах сэтгэлээр

Эцэг эхээ хайрлах

Түшмэл тушаалаа хамгаалах аргаар

Улс төрөө хадгалах

Хүүхэд хөгшин хоёрын ам сулгүй

Хурга ишиг хоёрын хөл амаргүй

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Хүүхэд ээж ааваараа түрээ барих

Нохой эзэн гэрээрээ түрээ барих

Тайлбар: бусдын хүчинд дулдуйдах

Хүүхэдтэй хүн хөл амардаг

Хэл амардаггүй

Тайлбар: үртэй хүн жаргалтай ч, хүүхдийнхээ төлөө үргэлж санаа зовж явдаг