сүүдэр
Монголоор
[засварлах]Үгийн гарал
[засварлах]Үгийн дуудлага
[засварлах]- [sь:der]
Үндэсний бичиг
[засварлах]- ᠰᠠᠬᠥᠳ᠋ᠠ᠊ᠷ
- (сэгүдэр)
Үгийн утга
[засварлах]- I нэр.
- Гэрэлд халхлагдсан газар туссан бараан дүрс
- хуучир. Гэрэл зураг; сүүдэр татуулах (гэрэл зураг авхуулах), сүүдэр ший (кино), сүүдэр зураг (а.хуучир
- II нэр.хүндэт.
- Нас
- III.
- сүүдэр өвчин (хүний бие ба зарим эрхтний мэдрэл алдах өвчин).
Ойролцоо үг
[засварлах]Нийлмэл үг
[засварлах]- сүүдэр барих - а.нарны хурц гэрлийг халхлахын тулд ямар нэгэн зүйлээр халхавч сүүдрэвч хийх; б.сүүдэртэй газрыг дагаж явах, эрж суух
- сүүдэр буух - нар бууж уг зүйлийн сүүдэр нь уртсах
- сүүдэр дагах - сүүдэртэй газрыг бараадах
- сүүдэр газар - сүүдэр туссан, наргүй газар
- сүүдэр мэт дагах - салахгүй дагах
- сүүдэр дайрах - а.сүүдэр тусах; б.саа өвчин тохиох
- сүүдэр мэт дагаж сүлд мэт шүтэх - зусардан бялдуучлах
- сүүдэр мэт дагаж сүнс мэт ханилах - салалгүй, дотно нөхөрлөх
- сүүдрээсээ өөр нөхөргүй - гав ганцаар
- сүүдэр бага - а.нас бага; б.бусдад үзүүлэх эгэл нөлөө, сүр хүчин ихгүй
- сүүдэр ташаарах/сүүдэр давхар-лах/сүүдэр зэрэгцэх - ихэс дээдэс болон хүндтэй хүний жил орох
- сүүдэр халих - нас нөгчих
Зөв бичихзүй
[засварлах]Кирил бичгийн зөв бичихзүй
[засварлах]сүү|дэр нэр. ~ ший хорш. II.хүндэт. (нас) нас ~ хорш., сүүдрийн, сүүдэрт, сүүдрээс
Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй
[засварлах]ᠰᠠᠬᠥᠳ᠋ᠠ᠊ᠷ ᠤ᠊ᠨ
ᠰᠠᠬᠥᠳ᠋ᠠ᠊ᠷ ᠲ᠋ᠣ
ᠰᠠᠬᠥᠳ᠋ᠠ᠊ᠷ ᠊ᠢ
ᠰᠠᠬᠥᠳ᠋ᠠ᠊ᠷ ᠡᠴ᠊᠊ᠨ
ᠰᠠᠬᠥᠳ᠋ᠠ᠊ᠷ ᠢᠶᠡᠷ
ᠰᠠᠬᠥᠳ᠋ᠠ᠊ᠷ ᠲ᠋ᠠ᠊ᠢ
ᠰᠠᠬᠥᠳ᠋ᠠ᠊ᠷ ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊ᡍᠣ
ᠰᠠᠬᠥᠳ᠋ᠠ᠊ᠷ ᠢᠶᠡ᠊ᠨ
ᠰᠠᠬᠥᠳ᠋ᠠ᠊ᠷ ᠣ᠊ᠣ᠊᠊ᠨ
- /~ийн /~т /~ийг /~ээс /~ээр /~тэй /~рүү /~ээ /~үүд
Орчуулга
[засварлах]Хоршоо үг
[засварлах]- бараа сүүдэр - юмны үзэгдэх овор байдал түүний тусгал
- нөхөр сүүдэр - а.хань ижил; б.найз нөхөд
- мөр сүүдэр - явсан газарт үлдээх тэмдэг баримт
- нас сүүдэр - нас
Товчилсон үг
[засварлах]Хэлц үг
[засварлах]Өвөрмөц хэлц
[засварлах]- сүүдэр суух - буурах, муудах
- сүүдэртэй тал - дутагдалтай тал
- сүүдрээрээ хуурах - мэхлэн гэнэдүүлэх
- сүүдрээ хөөх - үр ашиггүй дэмий үйлийг хийх
- сүүдрээсээ айх/бусгах - ихэд айж болгоомжлох~Хоёр атаманы сүргээс тусгаарлаж, овоо хугацаа өнгөрсөн тул Нэхийт сүүдрээсээ айхаа болив (Б.Бааст, Ээжийн үнэр).
- сүүдрээ дэрлэх - нас барах~Сүүдрээ дэрлэх цаг ирэхэд чиний л гарыг дэрлэж, хамгийн сүүлд чамайг дуудаж цөхрөлтэйхөн, бас гунигтайхан хараад бурхан болно (Б.Пүрэвдорж, Нууцхан сэтгэл).
- сүүдрээс халих - нас барах~Уйтгар гунигтаа автсаар сүүдрээс халина чинээ санасангүй.
- сүүдрээ хөөх - үр ашиггүй, дэмий зүйл хийх~Сүүдрээ хөөж, цагаа дэмий үрсэндээ харамсан толгойгоо шаав.
- сүүдэр зооглох - нас хүрэх~Өвөө нас сүүдэр хэд зооглож байна даа… (Ж.Дашзэгвэ, Тоглоом).
- сүүдэр муруйгүй - үр дагавар нь муугүй~Бие шударга бол сүүдэр муруйгүй.
- сүүдэр суух - буурах муудах~Түүний үсэнд нь буурал орсон боловч хувьсгалт зоригт нь сүүдэр суугаагүй мөртөө харин улам бадарч байна (Малчинхүү, Цэцэгт тал).
- сүүдэр шиг/мэт дагах - нойтон хамуу шиг, салдаггүй, хөхүүл хүүхэд шиг~Адуун сүрэг гар чийдэнгийн гэрэл болоод өөрсдийг нь сүүдэр мэт дагалдах хоёр адуучны хашгичаа гуугачаан дор сэхээ самбаа орж нэг дор бөөгнөрч эхлэв (Зян Рун, Чонон сүлд).
- ↑ насны сүүдэр зооглох
Хэвшмэл хэлц
[засварлах]- Бие мурийхгүй бол
- Сүүдэр мурийхгүй
- Бие хазайхгүй бол
- Сүүдэр хазайхаас айхгүй
- Бие хазайхгүй бол
- Сүүдэр хазайхгүй
- Бие шударга байвал
- Сүүдэр муруйгүй
- Бие шулуун бол
- Сүүдэр мурийгүй
- Малгай мэт манаж
- Сүүдэр мэт дагах
- Мод нь их бол
- Сүүдэр нь их
- Ноён нь нохойгоо зарна
- Нохой нь сүүлээ зарна
- Сүүл нь сүүдрээ зарна
- Сүүдэр нь сүнсээ зарна
- Сүүл нь толгойгоо дагана
- Сүүдэр нь биеэ дагана
Аман зохиолд орсон нь
[засварлах]Зүйр үг
[засварлах]- Сүүдрээ үзэж биеэ зас
- Нөхрөө үзэж эрдэм сур
Тайлбар: бусдаас үлгэр дууриал авч алдаа дутагдлаа засах хэрэгтэй
- Сүүдрийн бараа нь их боловч барьж болдоггүй
- Сүүний өнгө нь цагаан боловч будаж болдоггүй
Тайлбар: хэрэг юманд тус тусын онцлог чанартай
Цэцэн үг
[засварлах]- Сүүдэрт нь суугаад салааг нь битгий хугал
- Амталсан рашааныхаа аягыг битгий хагал
Тайлбар: тусыг нь олбол ачийг нь бүү март