цагдаагийн үйл ажиллагааны онолууд

Хадмал үг

[англ. theories of policing]

Тайлбар

Цагдаагийн байгууллага нь гэмт хэрэгтэй тэмцэх, нийгмийн хэв журам сахиулах нийтлэг чиг үүрэгтэй боловч улс орны нийгэм, эдийн засаг, төрийн дэглэмийн онцлогоос нь хамаарсан цагдааг тайлбарлах өөр өөр онолын хандлагууд оршин тогтнож байна. Цагдаагийн байгууллагын үйл ажиллагааг тайлбарлах ерөнхий 3 төрлийн онолын хандлага байна. Онолын хандлага бүр нь цагдаагийн үйл ажиллагааг улс үндэстний түүхэн хөгжлийн хандлага, нийгмийн өөрчлөлтөд гарч буй хөгжлийн үйл явц, улс төр, соёл болон орчин үеийн хөгжлийн үзэл хандлага, тухайн улс орны сэргэн мандалт болон уналт бууралттай холбон тайлбарласан байна.

ЦАГДААД ХАНДАХ ХОХИРОГЧИЙН ХАНДЛАГА (VICTIMS’ ATTITUDES TOWARD THE POLICE)

Гэмт хэрэг, гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн хохирогчдын хамгийн анх холбоо тогтоодог гэмт хэрэгтэй тэмцэх байгууллага нь цагдаагийн байгууллага юм. Энэ харилцаан гол шинж нь хохирогч болон цагдаагийн алба хаагчийн хооронд үүсч болох сөргөлдөөнд нөлөөл үзүүлдэг.

Цагдаад хандах хохирогчийн хандлагыг хэмжих

1970 аад оны эхээр АНУ болон Их Британы Нэгдсэн Вант улсад нийгэм, эдийн засаг, хүн амын амьдралын хэв маягийг тодорхойлох зорилгоор иргэдийн дунд явуулдаг ерөнхий санал асуулгын зарим хэсэгт иргэд цагдаагийн харилцаа, гэмт хэргийн хохирогчийн талаарх зарим асуултуудыг оруулж ирсэн байна. энэ цаг үе хүртэл гэмт хэргийн хохирогчийн хандлагыг цагдаад бүртгэгдсэн гэмт хэргийн хохирогчийн тоон үзүүлэлтээр хэмжидэг байв. Харин орчин үед цагдаад хандах хохирогчийн хандлага болон сэтгэл ханамжийг оршин суугчдын дунд судалгаа явуулах замаар тогтоодог хандлага дэлхий нийтэд тогтоод байна.

1973 оноос хойш АНУ дахь хохирогчдын төлөв болон тарахлтын явцыг иргэдийн гэмт хэрэгт хохирох явдлын судалгаагаар (NCVS) хэмжиж ирсэн бөгөөд үүнийг АНУ-йн шүүхийн статисттикийн үндэсний хороо, олон нийт цагдаагийн хамтын ажиллагааны төвтэй хамтран жил явуулдаг байна. Харин Их Британы гэмт хэргийн талаарх санал асуулгын судалгаа (BCS) нь 1982 онд англи улсад анх удаа хийгдсэн бөгөөд энэ судалгаагаар цагдаад хандах хохирогчдын сэтгэл ханамж, хохирох явдлын ерөнхий түвшин болон тархалтыг тодорхойлохыг оролдсон байна. Гэмт хэрэгт хохирох явдлыг тогтоох олон улсын судалгаа нь цагдаад хандах хохирогчийн хандлага болон хохирох явдлыг тодорхойлох өөр нэг мэдээллийн эх сурвалж юм. 1989 оноос энэхүү судалгааг олон улсын хэмжээнд хэрэгжүүлж эхэлсэн бөгөөд 15-60 улсыг хамарсан судалгааг 3 удаа явуулсан байна. энэхүү судалгаанд практик байгууллагын ажилтан, эрдэмтэн судлаачид, засгийн газрын эрх бүхий албан тушаалтан болон жирийн иргэд хамрагддаг байна.

Ерөнхийдөө гэмт хэрэгт хохирох явдлыг хэмжих судалгааны үр дүн нь гэмт хэрэгт ямар нэгэн байдлаар хохирч байсан иргэд гэмт хэрэгт хохирч байгаагүй иргэдтэй харицуулахад цагдаад сэтгэл ханамж муутай байдаг гэж дүгнэжээ. гэмт хэргийн хохирогчид нь цагдаад итгэдэггүй бөгөөд шударага бус гэж үздэг байна. энэ нь цагдаа иргэдийг гэмт халдлагаас хамгаалагч гэж үздэг бөгөөд хохирсон иргэд цагдааг ажилаа хангалттай сайн хийгээгүйгээс өөрсдийгөө хохирогч болсон гэж үзэдг байна. Нөгөө талаар дээрх судалгааны үр дүн зарим тохиолдолд үгүйсгэддэг гэдгийг дурьдах нь зүйтэй. Цагдааг үнэлэх хохирогчын хандлага нь гэмт хэрэгт хохирсон нөхцөл байдал, гэмт хэрэгт хохирч байсан туршлага болон тэдний хүн ам зүйн шинжээс ихээн хамаардаг. Иймээс эдгээр хүчин зүйлсүүдийг тус бүрд нь товчхон авч үзье.

Experiential factors-Туршилтаар тогтоогдсон нөхцөл байдал

Хохирогчийн цагдаад хандах хандлага болон сэтгэл ханамжийг тодорхойлогч хамгийн гол хүчин зүйл нь хохирогч цагдаадтай хэрхэн холбогдсон талаарх түүний туршлага юм. хохирогчийн хувьд цагдааг үнэлэх хамгийн чухал хүчин зүйлсүүдий нэг нь түүний дуулагад цагдаа аль болох хурдан очиж тусламж үзүүлсэн байдлаар тодорхойлогдож байна. Иймээс зарим цагдаагийн хэлтэсүүд хохирогчийн дуудлага өгсөн газарт хүрэлцэн очсон цагийг тэмдэглэн авдаг байна. Энэ нь алба хаагч хохирогчийн хүлээж байсан хугацаанаас хурдан хэргийн газарт очих хөшүүрэг бөгөөд энэ хохирогч цагдаад сэтгэл ханамжтай баыдлыг бий болгодог.

Сontextual factors- нөхцөл байдлын хүчин зүйлс

Цагдаад бүртгэгдсэн гэмт хэрэгт дүн шинжилгээ хийж үзвэл өмчлөх эрхийн эсрэг гэмт хэргийн хохирогчтай харьцуулахад хүч хэрэглэсэн гэмт хэргийн хохирогчид цагдаагийн байгууллагад илүү ханддаг байна. хохирох явдлын судалгааны дүнгээс үзвэл ямар төрлийн гэмт хэргийн хохирогчоос шалтгаалан цагдаад хандах сэтгэл ханамж харилцан адилгүй байна. Тухайлбал хүний амь бие эрүүл мэндийн эсрэг онц хүнд гэмт хэргийн хохирогчдын сэтгэл ханамж өмчлөх эрхийн эсрэг гэмт хэрэг болон хөнгөн гэмт хэргийн хохирогчдоос ямагт дээгүүр байдаг байна. Судлаачид энэ үр дүнг таамгалахдаа хүний амь бие эрүүл мэндийн эсрэг онц хүнд гэмт хэргүүд нь ихэвчлэн танидаг хүмүүсийн хооронд болон гэр бүлийн хүрээнд үйлдэгддэг бөгөөд энэ тохиолдолд цагдаа тэднийг хамгаалах боломж муу байдаг гэж үздэг. Эсрэгээрээ өмчлөх эрхийн эсрэг гэмт хэргийн хохирогч болсон иргэд ихэнх тохиолдолд танихгүй хүмүүсийн халдлагад өртдөг бөгөөд цагдаа бидний аюулгүй байдал, өмчлөх эрхийг хангах ёстой гэж үздэг байна. /,/.,/.,,'