ойролцоо утгат үг
аяагний хариу өдөртөө агтны хариу жилдээ
Тодорхойлолт[засварлах]
Ойролцоо утгат үг гэдэг бол дуудлага бичлэгээрээ өөр, утгаараа ойролцоо хийгээд тун адилхан үгс юм.[1] Ойролцоо утгат үгс нь үгийн үүр үүсгэдэг. Гол утга илтгэсэн үг нь цөм үг болж нөгөө үг нь холдон холдсоор утга явцуурах талтай.[2] Ойролцоо утгат үгийг ойролцоо нэр, утга ойр үг, ижил утгатай үг, утга ижил үг, адил утгатай үг гэх мэтчилэн олон янзаар нэрлэж ирсэн ба Ж.Бат-Ирээдүй зэрэг эрдэмтэд ойролцоо утгат үг гэдэг нэр томьёогоор нь авч үздэг байна. Ойролцоо үг нь Герег хэлний "нэг нэр" гэсэн үгээс гаралтай аж.[3] Ойролцоо утгат үгийн жишээ: унтах-нойрсох, найз-нөхөр, уурлах-хилэгнэх, хуурах-молигодох
Ангилал[засварлах]
- Үүсмэл
- Үүсмэл бус [4]
Онцлог[засварлах]
Ж.Бат-Ирээдүй ойролцоо үгийн онцлогийг дараах байдлаар тодорхойлжээ.
1.Үгийн сан утга зүйн хувьд:
- a. Ойролцоо үгийн эгнээ буюу үүр нь үгийн сан утгазүйн нэг бүлэгт хамаарна.
- b. Ойролцоо үгийг бүрдүүлэгч үүрийн үгс утгын хувьд ойролцоо боловч хэлэнд оршин тогтнож байдаг.
2.Хэлний хэлзүйн хувьд
- a. Ойролцоо үгийн хос, үүр үг нь бүгд нэг үгийн аймагт багтана.
- b. Үгийн бүтцийн хувьд үүсмэл биш байж болно.
- c. Үгийн сангийн бүтцийн хувьд үгээр, холбоо үгээр байж харилцан ойролцоо утга илтгэж болно.
3.Үүргийн хувьд
- a. Ойролцоо үг нь бие биеийг хэрэгтэй газар орлох үүрэгтэй. Энэ бол ойролцоо үгийн хамгийн чухал үүрэг.
- b. Үгийн утгын нарийн ялгааг илэрхийлэх боломжийг бүрдүүлж өгдөг.
- c. Хэлний хэрэглээний явцад нэг хос нь сэтгэхүйд байнга бэлэн байж байдаг.
- d. Нэг үгийг олон давтахаас зайлсхийх нөхцөл болдог шинжүүд болно.[5]
- ↑ Бат-Ирээдүй.Ж., нар "Монгол хэл шинжлэлийн тайлбар толь", УБ, 2014.
- ↑ Бат-Ирээдүй.Ж., "Монгол хэлний ойролцоо, эсрэг үгийн толь бичиг" УБ, 2014.
- ↑ Бат-Ирээдүй.Ж., "Монгол хэлний ойролцоо, эсрэг үгийн толь бичиг" УБ, 2014.
- ↑ Бат-Ирээдүй.Ж., Монгол хэлний ойролцоо эсрэг үгийн толь бичиг "МУИС Пресс" хэвлэлийн газар, УБ, 2014
- ↑ Одончимэг.Б., "Монгол хэлний ойролцоо үгийн толь",Монсудар хэвлэлийн газар, УБ, 2017.