эрхтнээс

Монголоор

Үгийн утга

эрхтнээс бусдын хэлснийг сэрж мэдрэх; ббусдын муушаал, гоочлол, зэмлэлийг хүртэх; в шилж сураг сонин дуулах), үг сөрөх (хэрэлдэх, хэлсэн үгийг зө-вшөөрөхгүй байх, зөрөх), үг тараах (энд тэнд үнэн худал үг хэлж явах, цуу үг тараах), үг таслах (хүний яриан дундуур нь орж ярихыг болиулах, хүний яриан дундуур нь орох), үг үлдээх (а хүнд хэлэх үгээ өөр хүнээр дамжуулан захиж хэлэх; б захиас, сургамжийн үгээ хэлэх), үг үсэгчлэн (үг нэг бүрчлэн, утга үл харгалзан), үг хавчуулах (а бусдыг ярилцах байхад хооронд нь орж ярих, б ярианы далимд өөр үг дуулгах), үг хадгалах (а бусдын хэлснийг марталгүй явах; б хэлэх гэсэн үгээ тээж явах), үг хайрлахгүй (а хэт нуршуу; б магтах), үг хэлэх (а ярих; б бусдын яриаг сонсох дуртай; б бусдын үгийг сонсож дамжуулах дуртай; в илүү юманд дурлах, сониуч), үгэнд орох (хүний хэлсэн, сургасныг биелүүлэх, үг дуулах), үгэндээ хүрэх (хэлсэн, амалсандаа хүрэх, хэлсэн үгээ ажил болгох), үгээ барах (хэлэх үгээ олж ядах), үгээр дайрах (хүнийг муу үгээр басамжлан хэлэх, доромжлох), нэг үгээр хэлэх (товчилбол, хураангуйлбал), даацтай үг (жинтэй үнэн үг), дотно үг (эелдэг зөөлөн сэтгэлд хоногшсон үг), егөөдсөн үг (цаад хүнээ тандсан, хор шарыг нь малтах зорилгоор далд утгатай хошин аястай хэлсэн үг), ёжтой үг (егөөдсөн үг), зөөлөн үг (аргадан учирласан үг), зүйр үг аман зох (амьдралын юм, үзэгдэл, байдал, үйлийг товч оновчтой зүйрлэн жишиж, чимэгтэй, нухацтай цөөн үгээр онож шүлэглэсэн тогтвортой хэллэг бүхий ардын аман зохиолын нэг төрөл), жороо үг (хэл зүгшрүүлэх үг), муу үг (а тааламжгүй үг, б өөдгүй мэдээ), өмнөх үг (ном зохиолын эхэнд тухайн ном болон зохиогчийн тухай хэлсэн үг, оршил үг), өмхий үг (далдуур егсөн, зэвүүн үг), сургаал үг (ардын аман зохиолын нэг төрөл, аж амьдралд сануулах, сургамжлах, ятгах, хориглох санааг илэрхийлж, товч цөөн үгээр шүлэглэсэн тогтвортой сургаалт хэллэг), төгсгөлийн үг (ном зохиолын төгсгөлд бичсэн үг), уран үг (сонсоход гоё, сайхан үг), үнэн үг (худал, ташаа биш үг), хатуу үг (сонсоход хэцүү ч үнэн үг), хууч үг (эрт дээр цагаас уламжилж ирсэн аж амьдралын тухай товч цөөн үгээр шүлэглэсэн сургамжит хэллэг, аман зохиолын нэг төрөл), хүний үг (бусдын хэлсэн үг яриа), хэл зүгшрүүлэх үг (бага насны хүүхдийг түгдрэлгүй хэлж сурахад зориулж зохиосон бүлэг үгс), цуу үг (худал тарсан үг, үнэн худал нь мэдэгдэхгүй нэгээс нөгөөд дамжин яригдах яриа), цэцэн үг аман зох (амьдралын явцад ажиглаж дүгнэсэн зүйлээ товч, оновчтой, цөөн үгээр шүлэглэсэн, ухааруулах утга төгс уламжлалт хэллэг бүхий ардын аман зохиолын нэг төрөл), ширүүн үг (а загнан зэмлэсэн үг; б шүүмжлэн өөлсөн үг), эвгүй үг (сэтгэлд сэв суулгах үг), эгзэгтэй үг (а далдуур егсөн, ёжсон үг), үг аялгуу хорш (хэлний үндсэн нэгж болон түүний хэлэхүйн ялгаа), үг аяс хорш (ярианы төлөв байдал, өнгө аяс), үг дуу хорш (дуу авиа, хэл яриа), үг дуугүй хорш (ямар ч болзолгүй, юу ч хэлэлгүй, эсэргүүцэлгүй), үг

Шилжсэн утга

• сураг сонин дуулах), үг сөрөх (хэрэлдэх, хэлсэн үгийг зө-вшөөрөхгүй байх, зөрөх), үг тараах (энд тэнд үнэн худал үг хэлж явах, цуу үг тараах), үг таслах (хүний яриан дундуур нь орж ярихыг болиулах, хүний яриан дундуур нь орох), үг үлдээх (а.хүнд хэлэх үгээ өөр хүнээр дамжуулан захиж хэлэх; б.захиас, сургамжийн үгээ хэлэх), үг үсэгчлэн (үг нэг бүрчлэн, утга үл харгалзан), үг хавчуулах (а.бусдыг ярилцах байхад хооронд нь орж ярих, б.ярианы далимд өөр үг дуулгах), үг хадгалах (а.бусдын хэлснийг марталгүй явах; б.хэлэх гэсэн үгээ тээж явах), үг хайрлахгүй (а.хэт нуршуу; б.магтах), үг хэлэх (а.ярих; б.хурал цуглаан дээр тусгайлан бэлсэн зүйлээ ярих), үгээ баллах (хэлснээ буцаж үгүйсгэх), үгээ буцах (хэлсэн зүйлээ хэлээгүй гэж мэлзэх), үгээ буцаах (хэлснээсээ буцах), үгээ зөөх (үгээ сунжруулан хэлж ядах), үгээ олж ядах (юм хэлэх гэж бодсон боловч чухам яаж хэлэхээ мэдэхгүй байх), үгээ олох (хэлэх үгтэй болох, шалтаг олох), их үг хэлэх (биеэсээ ахадсан юм ярих, хэгжүүн хэвлүүн зан гаргах), хатуу ширүүн үг хэлэх (загнах, зэмлэх, зандрах), үг цухуйлгах (учир явдлын үзүүрээс бага сага дурдах), үг чагнасан олигор (үг дуулчих санаатай дэргэдээс холддоггүй, салдаггүй хүн), үгний үзүүр (ярианы чиг хандлага), үгэн дотор үг байх (далд утгатай үг хэлэх), үгэн дээрээ (санаа бодлоо нуух, хэлэх хийх нь зөрөх, өнгөн дээрээ “за” боловч үнэн санаа нь “үгүй” байх), үгэнд дуртай (а.бусдын яриаг сонсох дуртай; б.бусдын үгийг сонсож дамжуулах дуртай; в.илүү юманд дурлах, сониуч), үгэнд орох (хүний хэлсэн, сургасныг биелүүлэх, үг дуулах), үгэндээ хүрэх (хэлсэн, амалсандаа хүрэх, хэлсэн үгээ ажил болгох), үгээ барах (хэлэх үгээ олж ядах), үгээр дайрах (хүнийг муу үгээр басамжлан хэлэх, доромжлох), нэг үгээр хэлэх (товчилбол, хураангуйлбал), даацтай үг (жинтэй үнэн үг), дотно үг (эелдэг зөөлөн сэтгэлд хоногшсон үг), егөөдсөн үг (цаад хүнээ тандсан, хор шарыг нь малтах зорилгоор далд утгатай хошин аястай хэлсэн үг), ёжтой үг (егөөдсөн үг), зөөлөн үг (аргадан учирласан үг), зүйр үг аман зох. (амьдралын юм, үзэгдэл, байдал, үйлийг товч оновчтой зүйрлэн жишиж, чимэгтэй, нухацтай цөөн үгээр онож шүлэглэсэн тогтвортой хэллэг бүхий ардын аман зохиолын нэг төрөл), жороо үг (хэл зүгшрүүлэх үг), муу үг (а.тааламжгүй үг, б.өөдгүй мэдээ), өмнөх үг (ном зохиолын эхэнд тухайн ном болон зохиогчийн тухай хэлсэн үг, оршил үг), өмхий үг (далдуур егсөн, зэвүүн үг), сургаал үг (ардын аман зохиолын нэг төрөл, аж амьдралд сануулах, сургамжлах, ятгах, хориглох санааг илэрхийлж, товч цөөн үгээр шүлэглэсэн тогтвортой сургаалт хэллэг), төгсгөлийн үг (ном зохиолын төгсгөлд бичсэн үг), уран үг (сонсоход гоё, сайхан үг), үнэн үг (худал, ташаа биш үг), хатуу үг (сонсоход хэцүү ч үнэн үг), хууч үг (эрт дээр цагаас уламжилж ирсэн аж амьдралын тухай товч цөөн үгээр шүлэглэсэн сургамжит хэллэг, аман зохиолын нэг төрөл), хүний үг (бусдын хэлсэн үг яриа), хэл зүгшрүүлэх үг (бага насны хүүхдийг түгдрэлгүй хэлж сурахад зориулж зохиосон бүлэг үгс), цуу үг (худал тарсан үг, үнэн худал нь мэдэгдэхгүй нэгээс нөгөөд дамжин яригдах яриа), цэцэн үг аман зох. (амьдралын явцад ажиглаж дүгнэсэн зүйлээ товч, оновчтой, цөөн үгээр шүлэглэсэн, ухааруулах утга төгс уламжлалт хэллэг бүхий ардын аман зохиолын нэг төрөл), ширүүн үг (а.загнан зэмлэсэн үг; б.шүүмжлэн өөлсөн үг), эвгүй үг (сэтгэлд сэв суулгах үг), эгзэгтэй үг (а.өө сэвийг нь олж хэлсэн үг; б.далдуур егсөн, ёжсон үг), үг аялгуу хорш. (хэлний үндсэн нэгж болон түүний хэлэхүйн ялгаа), үг аяс хорш. (ярианы төлөв байдал, өнгө аяс), үг дуу хорш. (дуу авиа, хэл яриа), үг дуугүй хорш. (ямар ч болзолгүй, юу ч хэлэлгүй, эсэргүүцэлгүй), үг

Хоршоо үг

• үг аялгуу - хэлний үндсэн нэгж болон түүний хэлэхүйн ялгаа
• үг аяс - ярианы төлөв байдал, өнгө аяс