хууч(ин)

Монголоор

Үгийн утга

хууч(ин) тэм 1Юмны он жил удсан, урьдын, эртний: хууч домог (түүхэн хүмүүс, түүхэн үйл явдал, газар нутгийн тухай, үеэс үед уламжлагдан ирсэн аман яриа буюу аман зохиолын нэгэн төрөл зүйл), хууч үг (эцэг өвгөдөөс уламжлагдаж ирсэн сургаал үгс), хууч хөөрөх (эрт урьдын юмыг ярилцаж суух), хууч яриа (эрт урьдын юмны тухай яриа), хууч ярих (өнгөрсөн үйл явдлын тухай хүүрнэн хэлэлцэх), хуучаа ярих гээд хулгайгаа ярих зүйр. (ам хадуурч байж гэнэ алдах), хуучин анд (эртний танил), хуучин байрандаа байх (урьд нь тавьсан байрандаа хэвээрээ байх), хуучин бичиг (а.хуучирсан бичиг, зохиол; б.хэл шинж. монгол үндэстний эрт үеэс хэрэглэж ирсэн сонгодог монгол бичиг, уйгаржин монгол бичиг), хуучин данс хараа (өнгөрсөн үеийн бичиг дансны зүйл), хуучин дуу (хуучин цагийн уламжлалт дуу), хуучин заншил (эртнээс уламжлагдаж хэвшсэн зан суртахуун, хэвшил), хуучин зуршил (а.эртнээс уламжлагдаж хэвшсэн зан суртахуун; б.өнгөрсөн үеийн дадал), хуучин засаг (өмнөх нийгмийн засаг), хуучин зохиол (эрт үеийн бичиг зохиол), хуучин нийгэм (өмнөх үеийн нийгэм), хуучин нөхөр (а.урьдын танил найз; б.түрүүчийн гэрлэсэн нөхөр), хуучин сар зурхай. (билгийн улирлын сүүлчийн хавирган сар), хуучин танил (танилцаад удсан урьдын танил), хуучин удирдлага (өмнө байсан удирдлага), хуучин үг (а.эртнээс уламжлалтай ирсэн сургаалын үг; б.хэл шинж. нийгмийн хөгжлийг даган үгсийн сангаас хуучран хэрэглэгдэхгүй болсон үг), хуучин үгийн толь хэл шинж. (түүхийн тулгар бичгүүдийн доторх хуучин үг хэллэгийг судлан тайлбарласан толь бичиг), хуучин худаг (урьд өмнө устай байсан худаг), хуучин хүн (а.урьд байсан хүн; б.хашир догь болсон хүн), хуучин цаг (а.урьд өмнын цаг, өнгөрсөн үе; б.хуучирч муудсан бугуйн цаг, ширээний цаг), хуучин эд (эртний эд хэрэглэл), хуучны дурсгалт зүйл (эрт үеийн дурсгалт зүйл), хуучны судлал ш.у. (түүхийн бодот зүйлийн ул мөрийг үндэслэн хүн төрөлхтний нийгмийн хөгжлийн түүхийг судалдаг шинжлэх ухаан, эртний судлал), хуучныг баримтлах (өнгөрсөн зан заншлыг сахиж, шинэчлэн өөрчлөхийг үл хүсэх), *хуучин бууны хугархай (а.юм үзэж нүд тайлсан хүн; б.хур юмтай хүн), гэм биш зан, гэнэт биш хуучин зүйр. (угийн ийм зантай байсан), хууч үг хуучирдаггүй, худгийн ёроол хатдаггүй зүйр. (хуучны үгэнд хуудуугүй), хуучны үг худалгүй, хурын ус булингаргүй цэцэн. (өвгөдийн сургаал үг хожим хойно ч үнэн байдаг), хуучин бууны хугархай, хугас цайны буланхай зүйр. (а.юм үзэж нүд тайлсан; б.хур юмны үлдэцтэй); 2Шинэ гэдгийн эсрэг утга: элэгдэж муудсан юм: хуучин байшин (а.шинэ биш байшин; б.урьд өмнө амьдарч байсан байшин), хуучин барилга (муудсан барилга), хуучин мах (шинэ биш, удсан мах), хуучин соёолон (зургаан настай адуу), хуучин сонин (а.хугацаа нь өнгөрсөн сонин; б.муудаж урагдсан сонин), хуучин дээл урагдвал харгана бутанд торох, хар шар хагацвал хаан харц чацуу болох зүйр. (албан тушаал буурахад эгэл хүмүүнтэй адил болдог), хуучин юм ул болж, шинэ юм зул болох зүйр. (юм шинэчлэгдэн өөрчлөгдөж байдаг гэсэн гүн ухааны санаа); 3Хэвээрээ, байдгаараа, хэвийн: хуучин хэвээрээ (урьдын адил, байдгаараа); 4Архаг өвчин: хууч хөдлөх (архаг өвчин сэдрэх), хууч өвчин (архагшиж тогтсон өвчин), өвчин хууч хорш. (удаж архагшсан эмгэг), эмгэг хууч хорш. (өвчилсний дараа хүн, амьтны биед архагшиж тогтсон гэм); 5шилж. Эцэс, сүүл, төгсгөл: хуучин үдэш зурхай. (сарны зурхайн ёсны арван хоёрдугаар сарын гучны үдэш, битүүн), сарын хууч (сарын сүүлийн арван хоног).

'

'

'

'

Шилжсэн утга

• Эцэс, сүүл, төгсгөл: хуучин үдэш зурхай

Холбоо үг

• хууч домог - түүхэн хүмүүс, түүхэн үйл явдал, газар нутгийн тухай, үеэс үед уламжлагдан ирсэн аман яриа буюу аман зохиолын нэгэн төрөл зүйл
• хууч үг - эцэг өвгөдөөс уламжлагдаж ирсэн сургаал үгс
• хууч хөөрөх - эрт урьдын юмыг ярилцаж суух
• хууч яриа - эрт урьдын юмны тухай яриа
• хууч ярих - өнгөрсөн үйл явдлын тухай хүүрнэн хэлэлцэх
• элэгдэж муудсан юм

Хоршоо үг

• Эцэс, сүүл, төгсгөл: хуучин үдэш зурхай

Зүйр цэцэн үг

хуучаа ярих гээд хулгайгаа ярих - ам хадуурч байж гэнэ алдах гэм биш зан, гэнэт биш хуучин - угийн ийм зантай байсан хууч үг хуучирдаггүй, худгийн ёроол хатдаггүй - хуучны үгэнд хуудуугүй хуучин бууны хугархай, хугас цайны буланхай - а.юм үзэж нүд тайлсан хуучин дээл урагдвал харгана бутанд торох, хар шар хагацвал хаан харц чацуу болох - албан тушаал буурахад эгэл хүмүүнтэй адил болдог

Монгол бичиг

Hennocia