хөх

Монголоор

Үгийн дуудлага

[xцxц̆]

Үндэсний бичиг

ᠬᠥ᠊ᠬᠥ
ᠬᠥ᠊ᠭᠡᠡ᠋

(көкэ) ~ өнгө (көкү) ~ дэлэн

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I тэм.

1. Номин чулууны адил өнгө
2. зурхай. Тэнгэрийн эшийн арван өнгийн нэгдүгээрх.

II нэр.

1. Амьтны үр зулзагаа тэжээх сүүний булчирхай; хөхлүүр
2. Арьс зэргээр хийсэн угжны сүү гарах сүвтэй хэсэг.

III амьт.

1. Зэрлэг гахайн зулзага.

IV нэр.

1. Үхрийн омрууны хоёр хажууд унжсан товч мэт арьс.

V нэр.

1. Чөдрийн чагт торгоох гогцоо.

Нийлмэл үг

хөх агаар - хөхрөн харагдах хөндий агаар

хөх болох - юмны өнгө зүс хөхрөх

хөх бор - хөх туяатай боровтор өнгө

хөх буурал - хөх дээр бор улаан холилдсон адууны зүсэм

хөх ногоо - хөврөн ургаж байгаа ногоо агаарын хөдөлгөөний нөлөөгөөр алсад хөхрөн харагдах нь

хөх огторгуй - хөхрөн харагдах тэнгэр

хөх өвс - хадаж аваад ногоон хэвээрээ хатсан өвс, ногоон өвс

хөх саарал - хөх сортой саарал зүсэм

хөх сарьс - ногоон өнгийн сарьс

хөх сэрх - ямаахай гэдэг ургамлын жил өнжсөнийг нь

хөх тарлан - хөх дэвсгэр дээр цагаан өнгө холилдсон зүсэм

хөх толбо - хөх мэнгэ

хөх тэжээл - ногоон бордоо

хөх тэнгэр - хөхрөн харагдах агаар

хөх хас - хас чулууны нэг зүйл, өнгө номины адил

хөх униар - алсад харагдах агаарын хэлбэлзэх хөдөлгөөн

хөх утаа - утааны хөхрөн харагдах өнгө

хөх үдээр - а.үсийг нь хусч, усанд дэвтээсэн арьс; б.шилж. хүн амьтны ихэд турж эцсэн байдал

хөх цэнхэр - номин цэнхэр, цагаавтар цэнхэр

хөх ягаан - ягаавтар туяатай хөх өнгө

хөхийн шашин шашин. - буддын шашны хятадад дэлгэрсэн нэг зүйл шашин суртахуун

хар хөх - гүн хөх, бараавтар хөх

хөх болжмор амьт. - хитрүү бялзуухайтай адил бөгөөд хөх толгойтой, сүүлний хоёр хажуу цагаан, нүүдлийн шувуу

хөх бор азарга амьт. - өвчүү хөхөвтөрхөн, нуруундаа бараан бидэртэй, сүрэглэн нисдэг нэг зүйл бялзуухай

хөх бух амьт. - бух шиг урамддаг нэгэн зүйл шувуу, усны бух

хөх дэглий амьт. - цагаан дэглэйгээс баахан их, толгой дээрээ гурван өрвөлөгтэй, бараан шар хольцолдсон өнгөтэй нэгэн зүйл шувуу

хөх ногтруу амьт. - хахилагийн нам, хөвчин бие алаг, хар бидэрт шар сэвхтэй, хөлдөө шар ноолууртай нэг зүйл шувуу

хөх түрүү амьт. - ялаатай адил боловч бие том, амьтныг хатгах зуух нь хэцүү нэг зүйл ялаа

хөх хархираа амьт. - тогоруутай адил байдалтай, үнсэн өнгөтэй, хушуу урт, метр орчим өндөр биетэй нэгэн зүйл шувуу, гэрт тэжээж болно, өнгөтэй хувцас өмссөн хүн үзэгдвэл дуугарч бүжиглэн, дагаж цохилон наадна

хөх хатан хараа амьт. - хатан хараатай адилхан бөгөөд өрвөлөг өд хөх нэг зүйл шувуу

хөх цэгцгий амьт. - зун ирдэг нэгэн зүйл бялзуухай, өнгө хөх, хүзүү бараан, өвчүү цагаан, гол нуур хөдөө газар алинд ч байдаг

хөх ялаа амьт. - ерийн ялаанаас том, өнгө ногоон нэг зүйл ялаа

хөх арвай урга. - нэг зүйл арвай

хөх ороонго урга. - өргөн навчтай, жижиг ногоон баг цэцэгтэй, яслаг хар жимс бүхий тэнзлэг ургамал, эмэнд ордог

хөх хаг урга. - чийгтэй хүүш газрын мод чулуунд ургадаг ногоовтор өнгөтэй нэгэн зүйл ургамал

хөх яргуй урга. - яргуйн зарим зүйл, цэцгийн өнгө хөх

хөх зангирах - уураг хөхөндөө удсанаас зангирах, сүү нь гарахгүй болох

хөх ивлэх - хүний сүү саамшран нэмэгдэх

хөх эрхэх - хөхний сүү боогдож авсаар гарахгүй хавдан өвчлөх

хөх эрэх - мээмээ эрэх

хөхний товч - хөхний толгой

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

хөх тэм.. ~ тол­бо (хөх мэнгэ), хөхний, хөхөнд, хөхнөөс

Хоршоо үг

• хөх дэлэн - хүн, амьтны үр төлөө сүүгээр тэжээх эрхтэн

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

хөх инээд хүрэх - а.дургүйлхэн хорссон байдал гаргах, зэвүүцэх; б.тавлах, басамжлах

хөх гүзээнүүд - хөл нүцгэн жаалууд~Зуны турш тэр голын эрэг дээр л өнждөг хөх гүзээнүүд байлаа шүү дээ.

хөх гэрийн тагтаа хөдөөний саравчинд үүрлэх - эрх мэдэлтэй хүн эгэл ардтай ураглахыг зүйрлэсэн хэллэг~Уул тосгодын буйд бөглүү айлаас түрүү удаа их сургуулийн алтан босгыг алхсан “Ууган эрдэмтэн” Хишигдалайгийн нүдний зовхинд хөдөө айлын хүүхэн Дэлгэрцэцэг үзэгддэг бил үү? Хөх гэрийн тагтаа хөдөөний саравчинд үүрлэх гэж үү (Т.Бөх, Аравдын сар).

хөх зүү хөндлөн барих - юм оёх, үйл хийх~Мэдээж хэцүү байсан ч багаасаа дээл оёж, хөх зүү хөндлөн барьж сургасан ээждээ л талархахаас өөр зүйлгүй.

хөх инээд хүрэх - тавлах, басамжлах~Эрхэнд нь орсон хүн яаж ч чадахгүй байгааг харахдаа ямар нэг хууль дүрмээр хийсэн бамбайгаараа нүүрээ таглаад хөх инээд нь хүрнэ (С.Эрдэнэ, Өгүүллэгүүд). ~Тунсагийг тоодог амьтан ч үгүй, буурлын буян ч үгүй, мэддэг юм юмгүй, чаддаг ч зүйлгүй, үгүйгээр дүүрч гүйцжээ. За ингэхлээр чинь яадаг хэрэг вэ гэхдээ есөн зоос гүйлгэж чаддагаа санаад хүйтэн хөх инээд нь хүрч гэнэ (Л.Бадарч, Балдан Галдан хоёр).

Хэвшмэл хэлц

Ган сумыг газар хаядаггүй

Хөх сумыг хөсөр хаядаггүй (мэргэн)

Тавхай ихт баатар болох

Хөх ихт эх болох

Хөгшин зөнөг хөөрвөл үхэхээ мэдэхгүй

Хөх харгана шатвал унтрахаа мэдэхгүй

Хөндий хөвд

Хөх ямаан дээлтэй

Хөөтэй тогоо

Хөх үнс биш

Хөх гэрийн бялзуухай

Хөдөөний хяргуйг айлгана

Хөх далайд мөрөн цутгаад гардаггүй

Хүний хүү заяагаа эрээд олдоггүй

Хөх ихт хүүхэд олонтой

Хөхүүр ихт сааль элбэгтэй

Хөх манан татвал бороо орохын тэмдэг

Хүйтэн салхи салхилбал хяруу унахын тэмдэг

Хөх монголын үрс

Хөдсөн дээлтний хойчис

Хөх монголын чимэг

Хүлэг уяаны чимэг

Хөх мөнх тэнгэр хөвгүүнээсээ холбоотой

Хүргэн хүүхэн хоёр хундаганаасаа холбоотой

Хөх ногоо хүзүү ороотол ургадаг

Хуар цэцэг хувь илүү дэлгэрдэг

Хөх огторгуйг хэмжиж болохгүй

Хүний ухааныг яндаж болохгүй

Хөх өвөлд

Хөрст дээл

Хөх өнгө монголын чимэг

Хүлэг морь уяаны чимэг

Хөх тэнгэр байвч хүйтэн дулааныг нь мэд

Хөөрхий амраг байвч алс зоригийг нь мэд

Хөх тэнгэр уудам боловч агаараар холбоотой

Хүн амьтан олон боловч сэтгэлээр холбоотой

Хөх тэнгэр хөнжилтэй

Хүйтэн цэвдэг ширдэгтэй

Хөх тэнгэрийг үүл бүрхэнэ

Хүний нүдийг зоос бүрхэнэ

Хөх тэнгэрийн хаяа уудам

Хувьсгалч хүний бодлого уужим

Хөх тэнгэрт хорсолтой

Хүний ёсонд заналтай

Хөх тэнэг хөөрвөл нэрээ мэдэхгүй

Хөх харгана шатвал унтрахаа мэдэхгүй

Хөх үнсний зах

Хөгнөтэй хурганы дэргэдээс салаагүй

Хөх харгана шатвал унтрахыг мэдэхгүй

Хөгшин тэнэг хөөрвөл үхэхээ мэдэхгүй

Хөх чоно хотонд орохыг санаваас

Хөнөөгдөн алагдахаасаа айна

Хөхүүл эхээс

Хөх эм дээр

Хүний саравчин доторх махыг гуйж идэхээр

Хөх ногоо түүж идвэл дээр

Хүний үгээр үг хийж

Хөх ногоогоор хоол хийх

Хүний хүү зорьсондоо

Хөх чоно зуусандаа

Хүүхэд шуухад эрүүл сайн

Хөх чононд манаа сайн

Шумуул нуугдавч найман сард

Хөх түрүү хүнгэнэвч зургаан сард