холбооны цагдаа ба мөрдөн байцаах агентлагууд

Хадмал үг

[англ. federal police and investigative agencies]

Тайлбар

Холбооны засгийн газрын цагдан сэргийлэх болон хууль сахиулах үйл ажиллагаа явуулах үүрэг үргэлж хоёр хүчин зүйлсээс болж хязгаарлагдаж ирсэн байдаг. Тэдгээрийн хамгийн эхнийх нь АНУ-ын үндсэн хуулийн X-р зүйл юм. Х-р зүйл нь холбооны засгийн газарт олгоогүй бусад бүх эрхийг Америкийн “мужууд буюу ард түмэнд” олгоно гэж заасан байдаг. Тиймээс, АНУ-ын үндсэн хуулиар цагдаагийн эрх мэдлийг мужуудад олгодог. Харин хоёр дахь хүчин зүйл нь АНУ-ын улс төрийн тогтолцоо нь ерөнхийдөө төвлөрсөн бус захиргаатай юм, ялангуяа цагдаагийн алба.

АНУ нь холбооны хэмжээнд хууль сахиулах үйл ажиллагааг удирдан зохион байгуулах ямар ч бүтэц тогтолцоогүй байсан. Гэтэл, 1794 онд Уискейгийн Бослогоор ерөнхийлөгч мужийн зэвсэгт хүчинд хандах шаардлага гарсан. Чухам энэ үеэс хойш холбооны хууль сахиулах агентлагууд байгуулагдаж эхэлсэн.

Ерөнхийдөө бол бүх холбооны хууль сахиулах агентлагууд үндсэн хууль, холбооны бүтэц, захиргаа болон улс төрийн уламжлалаас хамаарч тодорхой эрх зүйн хязгаарлалттай ажилладаг. Харин зарим нэг агентлагуудын хувьд, тухайлбал холбооны мөрдөх товчоо, хар тамхитай тэмцэх алба болон архи, тамхи, галт зэвсэг, тэсрэх бодистой тэмцэх холбоо нь конгрессос бүрэн эрх авдаг. Тэгсэн хэдий ч эдгээр агентлагууд нь мужийн хууль тогтоомжоор зохицуулсан цагдаагийн алба хаагчид шиг өргөн хүрээний эрх эдэлдэггүй. Ер нь бол АНУ нь одоог хүртэл холбооны хэмжээнд төрөл бүрийн мэргэжлийн чиглэлээр дагнан үйл ажиллагаа явуулдаг бөгөөд байгууллагын бүтэц, зохион байгуулалт нь хагархай, бутархай бүтэцтэй хэвээр байгаа.