хавирга
Монголоор[засварлах]
Үгийн гарал[засварлах]
Үгийн дуудлага[засварлах]
- [xȧwiraǧʌ]
Үндэсний бичиг[засварлах]
- ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷ᠊ᠭᠠ
- (хабирг-а)
Үгийн утга[засварлах]
- нэр.
- биезүй. Хүн болон нугалмайт амьтны сээр, нуруу өвчүүг холбож цээжний хөндийг үүсгэдэг тахир нарийн яснууд
- шилж. Юмны хажуу тал
- шилж. Хагас дугуй хэлбэртэй юм, хавирган хэлбэртэй юм
Ойролцоо үг[засварлах]
Нийлмэл үг[засварлах]
- богино хавирга - өвчүүний дээд этгээдийн охор хавирга
- өндөр хавирга - мал, амьтны хааны дөрвөн урт хавирга
- хавирга мод - хоёр босоо баганын хооронд тэнцүү зайтай хөндлөн тааруулсан олон бөөрөнхий мод, авирах дүүжигнэх зэрэг элдэв хөдөлгөөн хийж болох биеийн тамирын хэрэгсэл
- хавирга нэвт хөрөх - голд хүйт ортол даарах, маш их даарах
- хавирга хадах - хавирганы толгойг сээрнээс салгах
- хавирга хугарах - хавирганы яс гэмтэх
- хавиргаар хатгах - сүвээ, цээжний хажуугаар хавирга орчмоор хатган өвдөх
- хавирганы булчин - хавирганы ясны завсар дахь булчин
- хавирганы бураа - хавирганы толгой
- хавирганы гялтан - хавирганы хальс
- хавирганы толгой - хавирганы сээртэй залгах бондгор үзүүр
- хавирганы хальс - хавирагны дотор гадуур бүрсэн хальс
- хавирга нуруу - байшин барилгын ноён нурууны хажуугийн нуруу, хөндлөн нуруу
- хавирган анги цэрэг - хажуу жигүүрийн анги
- дөрөөний хавирга - дөрөөний гуя
- уулын хавирга - уулын хажуугийн хэлбэрүү газар
- хавирган дөрөө - хавирга мэт матгар хоёр төмрийг өөд өөдөөс нийлүүлэн гагнасан зууван хэлбэрийн тавагтай дөрөө
- хавирган сар - хавирга мэт хэлбэртэй шинийн болон хуучдын сар
- хавхны хавирга - хавхны төмөр хүрээнд бэхэлсэн хоёр матмал төмөр
- хавирган цэцэг урга. - дөрвөн ирмэг бүхий шулуун иштэй, бариулгүй чагтлан ургасан навчтай, хөхөвтөр баг цэцэгтэй нэг наст өвслөг ургамал, эмэнд орно
Зөв бичихзүй[засварлах]
Кирил бичгийн зөв бичихзүй[засварлах]
ха|вир|га нэр. *~ хэрзийх (турж эцэх) шилж. (хажуу тал) ~ нуруу (байшингийн хажуу нуруу), хавирганы, хавирганд, хавирганаас
Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй[засварлах]
ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷᡍᠠ᠊ᠨ ᠊ᠣ
ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷᡍᠠ᠊ᠨ ᠳ᠋ᠣ
ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷ᠊ᠭᠠ ᠊ᠢ᠊᠊ᠢ
ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷᡍᠠ᠊ᠨ ᠡᠴ᠊᠊ᠨ
ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷ᠊ᠭᠠ ᠪᠡ᠊ᠷ
ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷ᠊ᠭᠠ ᠲ᠋ᠠ᠊ᠢ
ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷ᠊ᠭᠠ ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊ᡍᠣ
ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷ᠊ᠭᠠ ᠪᠡ᠊᠊ᠨ
ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷ᠊ᠭᠠ ᠨᠣ᠊ᡍᠣ᠊ᠣ᠊᠊ᠨ
- /~ы /~д /~ыг /~аас /~аар /~тай /~ руу /~аа /~ууд
Орчуулга[засварлах]
Хоршоо үг[засварлах]
Товчилсон үг[засварлах]
Хэлц үг[засварлах]
Өвөрмөц хэлц[засварлах]
- хавирга нэвтрэх - ихэд даарч жихүүцэх
- хавирга нь хэрзийх - маш их турж эцэх
- хавиргаа хазах - ойр орчныхоо хүмүүст хор хүргэх гэсэн санаа
- хавирга муут - ойр орчим, хажууд байхад нь түшиг муутай
- хавирга таших - хажуу талаас цохих, довтлох
- хавиргаараа эргэх - бүтэл нь хазайх, хэрэг явдал буруугаар эргэх
- хавирга муут - ойр орчим, хажууд байхад түшиг муутай~Хавирга муут хүний мөс чанар нь удахгүй танигдана аа.
- хавирга нэвтрэх - их л даарах жиндэх~Гэтэл энэхүү хавирга нэвтрэх хаврын хүйтэнд хагархай дээлтэй Цогт минь хэдэн хоног болохдоо яадаг билээ (Чимэддорж, Шар мөрний долгион).
- хавиргаа хазаж, хүйгээ хүчирхэх - ойр дотныхоо хүнд гай хүргэх~Өүлэн эх уурлаж, завилан суугаад хоёр хөхөө гаргаж, хоёр өвдөг дээрээ барьж өгүүлрүүн
- хавиргаа хазах - ойр орчныхоо хүмүүст хор хүргэх~Хаяагаа хадарч, хавиргаа хазаад... одоо түүнийг гэх хүн энэ суманд лав байхгүй.
- хавиргаараа эргэх - бүтэл нь хазайх, хэрэг явдал буруугаар эргэх~Ялангуяа энэ зүйл нэг хавиргаараа эргэчих юм бол өнөө хэрүүл маргаан өдөөдөг муу нэртэйгээрээ нь бас над руу эргэж болохыг хэн байг гэх билээ (Ц.Цэдэнжав, Хаврын урь).
- хавиргад нь зайгүй явж, харцагад нь үегүй явах - дотно үерхэх, салахгүй хамт байх~Ямар гүүнээс ийм унага гардаг, ямар хүнээс ийм хөвгүүн гардаг вэ. Хавирга тань зайгүй явна, харцага тань үегүй явна (Жангар).
- хавирга нь хэрзийх - маш их турж эцэх~Лүмбэнгийн өөдөөс үржлийн станцын гурван сычев гарч ирлээ. Хавирга нь хэрзийж, сүр сүлд нь унтарсан тэр гурван амьтан дайралдсан бүхнийг сэжилж хаяхаар завдан айсуй (С.Эрдэнэ, Эзэн).
- хавирга таших - хажуу талаас цохих, довтлох~Хэдэн залуус хавирга ташиж, нүүр толгойгүй зодоод хүн харахын аргагүй болгосон байна билээ.
- хавирга хатгаж сүвээ сэжих/сүлбэх - өдөөн хатгах янз байдал~Хавирга хатгаж, сүвээг нь сүлбэж, нүд рүү нь хуруугаа хийх шахсан ч мань нөхөр хөдөлсөнгүй.
Хэвшмэл хэлц[засварлах]
- Хавгүй газар
- Хавирга хугархай
- Хавирга нуруундаа түшиг
- Нуруу хавиргандаа түшиг
- Ханчир даахгүй харвинтай
- Хавирга даахгүй гадартай
- Хараал нь ерөөл бол
- Хавирга нь тээг бол
- Хариу байвал бариу байна
- Хавирга байвал сүвээ байна
- Хариу байвал зөрүү байна
- Хавирга байвал нуруу байна
- Яс ярзайх
- Хавирга харзайх
Аман зохиолд орсон нь[засварлах]
Зүйр үг[засварлах]
- Хавирга хатгаж сүвээ (сэжих) сүлбэх
Тайлбар: өдөөн хатгах, янз байдлыг туршин үзэх