тооно

Монголоор

Үгийн дуудлага

[to:nŏ]

Үндэсний бичиг

ᠲ᠋ᠣ᠊ᡍᠣ᠊‍ᠨ᠋‍ᠣ

(тогуну)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I нэр.

1. Монгол гэрийн унийг тогтоож байдаг, цамхаг бүхий дугуй цагираг

II.

1. тооно туших (а.нэг зүйл уяа; б.мөн уяагаар уях), тооно туших уяа (монголчуудын эрт цагаас өргөн хэрэглэж ирсэн хамгийн энгийн, бат бөх зангилаа).

III нэр.тогл.

1. Хоёр хүн хөлгөн дээр (хүн тус бүр зургаа) цагаан, улаан хүү (наадгайг нь хүү гэнэ) өрөөд, эсрэг талынхаа өрөөтэй байсан буудлыг зөрж эзлэхээр өрсөлдөж шулуун хэрчмийн дагуу боломжтой хүүгийн дээгүүр (хүний өөрийн гэж ялгахгүй) давж нүүн тоглох монгол ардын наадам.

Нийлмэл үг

хатгуур тооно - а.налуу нүхтэй хатгуурын тооно; б.унь нь салангид тооно

тоононы бөгтрөг - тоононы бөгтөр хэсэг

тоононы даага - тоононы дотор талд дөрвөн өнцгөөс нь угласан хэгээс мэт мод

тоононы хорол - тоононы хүрээн доторх тоонолжин гол, даага, тушаа, хуруу зэрэг байдаг бүхэл бие

тоононы хүрд - тоононы хорол

тоононы хүрээ - тоононы гадна талын цагираг

тоононы хуруу - тоононд унь хэлхэхийн тулд тооныг тойруулан бэхэлсэн адил хэмжээний хуруу мэт мод

тоононы тушаа - тоононы даагыг холбож тогтоосон цагираг болон хөндөл моднууд

тоононы цамхаг - тоононы товойж гарсан гүдгэр хэсэг

тооно босгох - хаалга уяж, хана дугуйлан унь өлгөхөөр гэрийн тооныг дээш босгох

тооно буулгах - гэр буулгах үед тооноо унинаас салган авах

тооно өргөх - а.гэр барихад тооно түших; б.шилж. өрх тусгаарлан айл гэр толгойлох

тооно түших - а.гэр барих болон буулгахад тооно түшин зогсох; б.шилж. айл гэр болох

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

тоо|но нэр. ~ны даага, тооноор

Хоршоо үг

• тооно тотго - гэрийн тооно болон тотго

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

тооно холбох - айл гэр болох

тооно өргөх - айл гэр толгойлох~“…тооно өргөх хүү хайрласан, тогоо хүлэх охин заяасан том хар өвгөнөөс илүү бурхан тоост орчлонд байхгүй (Д.Пүрэвдорж, Шарлингийн хар хас).

↑ тугалын арьсаар тооноо бүтээж, үхрийн арьсаар үүдээ бөглөх

Хэвшмэл хэлц

Тогоо зэвэрч

Тооно хувхайрах

Толгой байвал эд олдог

Тооно байвал гэр болдог

Толгой долоон хэсэг болдог

Тооно далан хэсэг болдог

Тооно босговол гэр нь манай

Тулга баривал гал нь манай

Тооно хазайхгүй бол

Унь зөлчийхгүй

Тоорцог толгойн ноён

Тооно гэрийн ноён

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Тоононд уясан бярууг мал гэж тоолох

Тогоонд орсон тагалцагийг мах гэж тоолох

Тайлбар: а.ажил хэргийг хийдүүлэх, ор нэр төдий хийх; б.бусдыг хуурах, мэхлэх

Тооноороо тэнгэр хэмжих

Тогоогоороо далай хэмжих

Тайлбар: юм үзэж нүд тайлаагүй