терроризмыг тодорхойлох асуудал

Хадмал үг

[англ.(terrorism: definitional problems) ]

Тайлбар

хууль.

Терроризмтай холбоотой асуудал нь айлган сүрдүүлэх, террорист үйл ажиллагаа, эрх чөлөө, партизан, алан хядах үйл ажиллагаа зэргээр тодорхойлогдож, хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр буруу ойлголт төрүүлж байдаг. Терроризмын талаар Оксфордын толь бичигт дараах байдлаар томъёолсон байна.

Эрх чөлөө

Хүний эрх, эрх чөлөө-боолчлолоос, шорон гяндангаас чөлөөлөгдөх, чөлөөлөлт. Иргэний эрх, эрх чөлөө-эрх мэдэлтэн, деспот засаглалын дарангуйлалаас чөлөөлөгдөх. Тусгаар тогтнол: төрийн саадгүй буюу цагдан хорих, таслан сэргийлэх үйл ажиллагаа явуулах чадвартай байх үйл ажиллагааны эрх чөлөө, хувь заяа, эсвэл шаардлага, хяналтаас ангид байх чанар, өөрийн хүчийг тодорхойлох хүч, хүсэлтэй холбоотой.

Партизан. Байнгын бус дайн, бие биенээсээ үл хамааран ажиллаж буй хүмүүсийн жижиг байгууллагаас тогтдог байна.

Бослого. Үйл ажиллагаа нь өөрсдийнх нь гарт, тогтоосон эрх бүхий байгууллага болон засгийн газрын бодлогын эсрэг эсэргүүцлээ илэрхийлж байдаг зэвсэгт бослого.

Хүчээр түрэмгийлэх. Дүүргэх, эсвэл айдас урам зориг, терроризмын байдалд бууруулах; ялангуяа шаардах, эсвэл айдас таслан зогсоох юм.

"Терроризм"-ын үнэ цэнэ, нийгэм, улс төр, шашин, түүхийн хүрээнд харилцан адилгүй байдаг. (White, 2003, 4) Терроризмын тодорхойлолт, бэрхшээлийг олон судлаачид хүлээн зөвшөөрсөн байна ( White 2003; Combs 2003; Poland 2005, Crank and Gregor 2005; Hoffman 1998).

Терроризмын ихэнх тодорхойлолт нь улс орны хууль сахиулах байгууллагуудын хоорондын харилцаагаар тодорхойлогдож байна. Энэ нь АНУ-ын хууль сахиулах байгууллагуудад хэрэглэж байгаа жишээ юм.

АНУ-ын батлан хамгаалах газар (2003): "хууль бус хүчирхийлэл, албадлага, эсхүл улс төр, шашин, үзэл суртлын зорилгодоо хүрэхэд засгийн газар, нийгмийг айлган сүрдүүлэх зорилготой."

Холбооны мөрдөх товчоо (1999): засгийн газар, энгийн ард иргэд, нийгмийн бүлэг хэсгийг айлган сүрдүүлж албадан ирүүлэх, хүчирхийллийн хууль бус улс төр, нийгмийн зорилтуудыг дэмжих"

АНУ-ын Төрийн департамент (2003): Улс төрийн зорилготой хүчирхийлэл нь ихэвчлэн нийгэмд нөлөөлөх зорилготой орон нутгийн бүлэг, нууц төлөөлөгч, байлдааны бус зорилтын эсрэг.

Хоорондоо холбоо бүхий гурван хүчин зүйлээс шалтгаалдаг. Нэгд: Алан хядагчдын хувь хүний онцлог, хоёрт, ашигласан арга, гуравт сэдэл. (Бусад хүчин зүйлс нь үйл ажиллагаагаар илэрдэг) Эдгээр хүчин зүйлүүд нь өдөр тутмын гардаг гэмт хэргээс терроризмыг ялгаж, хэрэгжих байдал, бүтцэд нөлөөлдөг хүчин зүйл болдог.

Терроризмын эсрэг дэлхий нийтийн тэмцэлд терроризмын эсрэг "дайн" ч яригдана. “Дайн” хүчирхийллийн бусад хэлбэрээс гадна нь улс төрийн харилцаанд үүсэж байдаг нөхцөл байдал юм." (Von Clausewitz 1989, 605) Алан хядах үйл ажиллагаа, хүчирхийлэл нь улс төрийн харилцааны үргэлжлэл юм гэж үзэж болно. Мөн угсаатан, соёл, шашны үзүүлэлтээр тодорхойлогддог.

Хэдийгээр терроризмын тухай үзэл санааны олон, бодитой тодорхойлолтыг улс төрийн агуулгаар хүлээн зөвшөөрч авч үздэггүй ч терроризм нь улс төрийн агуулга, мөн чанар, үндэс сууриараа орчин үеийн нэр томьёонд өргөн утгаар хүлээн зөвшөөрөгдөж хэрэглэгддэг. (Hoffman, 1998, 14). Юуг алан хядах үйл ажиллагаа биш гэдгийг тодорхойлоход хүчин зүйл болдоггүй.

Алан хядах үйл ажиллагаа, алан хядах үйл ажиллагаа биш гэдгийг тодорхойлоход сэдэл үргэлж тодорхойлогч хүчин зүйл болдоггүй. Eqbal Ahmad (2003, 46-53). Тэрээр сэдэл гэдэг зүйл ямар ч “үр нөлөөгүй байдаг” гэж үзсэн. Үүнийг Jessica Stern (1999), хүлээн зөвшөөрч, цаашид алан хядах үйл ажиллагааг ямар нэгэн байдлаар тодорхойлоход “гэмт этгээд аль эсвэл зорилгоор” хязгаарлаж болохгүй гэдэг санааг дэвшүүлсэн. Энэ арга барил нь алан хядагчдын зорилгыг зөвхөн улс төрийн зорилгоор хязгаарлаж аль эсвэл тусгаарладаггүй. Харин ч бүр бусад зорилгын хэмжээнд тухайлбал, үндсэрхэг, шашны болон гэмт хэргийн шинж чанартай гэж үздэг. Jessica Stern (1999) тодорхойлсноор “алан хядагчдыг хүн амын болон танхайн гэмт хэргээс ялгаж өгдөг үндсэн зүйл бол тэд албаар хүмүүсийг айлган сүрдүүлж, айдаст автуулахыг хүсдэг” гэжээ. (Stern 1999, 11).