зуурдаар нас барах, алба хаагчийн эсрэг хүч хэрэглэх болон алба хаагчийг санаатай алах

Wiktionary-с

Хадмал үг[засварлах]

[англ. accidental deaths/assaults against police and murder of police officers]

Тайлбар[засварлах]

Цагдаагийн алба хаагч гэмт хэрэг үйлдэхээр бэлтгэж, завдаж байгаа тухай мэдээллийг хүлээж авмагц таслан зогсоох, учирч болох хор хохирлыг гаргуулахгүй, нэмэгдүүлэхгүй байх арга хэмжээ нэн даруй авах үүрэгтэй.
АНУ 2013 онд цагдаагийн байгууллагад 174,079 дуудлага, гомдол, мэдээлэл хүлээн авч 123,454 хүн эрүүлжүүлсэн, захиргааны 777,793 зөрчил шалгасны 43,4 хувь нь согтуугаар үйлдэгдсэн байна. АНУ-д цагдаагийн байгууллага жилдээ 14 сая хүн баривчилж, 45 сая хүнтэй нүүр тулж харилцдаг гэсэн тооцоо байна.
Гэмт үйлдэл хийж байгаа хүний үйлдлийг таслан зогсоох, гэмт үйлдлийн улмаас хор хохирол гаргуулахгүй, эсхүл нэмэгдүүлэхгүй байхын тулд амь нас, эрүүл мэндээ золиослох шаардлагатай тулгардаг. Ийм учраас олон улсад цагдаагийн алба хаагч албан үүргээ гүйцэтгэж байхдаа гэмтсэн, нас барсан, алагдах зэргээр амь нас, эрүүл мэндээрээ хохирох магадлал нь бусад ажил мэргэжлээс өндөр гэдгийг хүлээн зөвшөөрсөн байдаг. Энэ ойлголтын талаар судлаж мэдэхийн тулд юун түрүүнд албан үүргээ биелүүлж яваад амь нас, эрүүл мэндээр хохирсон хууль сахиулагчдын тоо баримт буюу албан ёсны бүртгэл хөтлөгдөж олон нийтэд мэдээлэгдэж байгаа байдлыг үзэх хэрэгтэй. Энэ нь тус бүртээ ялгагдах онцлогтой болохыг мартаж болохгүй. Албан үүргээ биелүүлж байгаа хууль сахиулагчдад гэмт этгээд зэвсэгтэй, зэвсэггүйгээр халдах, тээврийн хэрэгсэл ашиглан халдах, эсхүл хэн нэг нь алба хаагчид халдаагүй боловч үүргээ биелүүлэхтэй холбоотойгоор осолд өртөх зэргийг нарийн ялгаж судлах учиртай. Ийнхүү судалснаар алба хаагчийг хохирохоос урьдчилан сэргийлэх, чадвахижуулах, үүрэг гүйцэтгэх баталгааг хангах, шалтгаан нөхцлийг тогтоох ач холбогдолтой юм. Зарим газарт хохирсон алба хаагчийн арьсны өнгө, нас хүйс зэрэг хүн ам зүйн шинжтэй нь хүртэл холбож судлаж, шалтгаан нөхцлийг нь тогтоох, багасгах арга хэмжээ авч байсан байдаг. Мөн алба хаагч талаасаа нас, хүйс, бэлтгэлжилт, ямар үүрэг гүйцэтгэх үед, газар орон, цаг хугацаа гэх зэргийг судлахаас гадна алба хаагчид халдаж байгаа гэмт этгээдүүдийг судлаж үздэг. Хууль сахиулагчид халдсан гэмт хэргийн илрүүлэлтийн тоо бүртгэлийг ч тусад нь авч үзэх зэргээр байнгын хяналт тавьдаг байна. Жишээ нь: АНУ-д 1992-2001 онд нийт 816 удаагийн зэвсэгт халдлага цагдаагийн алба хаагчын эсрэг үйлдэгдсний 11 нь илрээгүй, 629 нь шүүхээр шийтгэгдсэн, 103 нь газар дээрээ алагдсан, 64 нь амиа хорлосон. Тэд амь насаа алдсан алба хаагчдынхаа дурсгалыг хүндэтгэн жил бүрийн 5 дугаар сарын 15-нд Дурсгалын өдрийг тэмдэглэж сан үүсгэн музей, дурсгалын хөшөө бүхий гудамж талбай тохижуулсан байдаг байна.[1]
  1. Хууль сахиулахын их сургуулийн Эрдэм шинжилгээ, хөгжлийн хүрээлэн, Цагдаагийн шинжлэх ухааны зарим нэр томьёоны гарын авлага, Улаанбаатар 2017