дүлий
Монголоор
[засварлах]Үгийн гарал
[засварлах]Үгийн дуудлага
[засварлах]- [dьli:]
Үндэсний бичиг
[засварлах]- ᠲ᠋ᠣ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠯᠠ᠊ᠢ
- (дүлүи)
Үгийн утга
[засварлах]- I тэм.
- Чих огт сонсохгүй, сонсгол нь муу
- Дөжин
- Хөндий, зай завсаргүй цул
- Ямар ч чимээ аниргүй
- II.
- тэнгэрийн дүлий (доторх зөөлөн эд нь хатахаараа хар тоос болдог бөөрөнхий мөөг).
- III тэм.
- Бүдэг, өнгө гэрэл муутай
- Цулгуй
- шилж. Илч дулаан муутай, таталт муутай
Ойролцоо үг
[засварлах]Нийлмэл үг
[засварлах]- дүлий дүгэх - а.буруу ташаа сонсох; б.дүлий дүмбэ оргих
- дүлий хүн - сонсгол муу хүн
- дүлий балай - ажиггүй балай
- дүлий хүүхэд - ажин дөжин хүүхэд
- дүлий толгой - ер үг авдаггүй этгээд
- дүлий боов - хөөцгүй, салбангүй цул боов
- дүлий бул - а.голыг нь шувт нүхлээгүй ин, үтрэмийн бул; б.тэргэний хүрдэнд хэрэглэх тэнхлэг, хэгээсний нүх гаргаагүй бул
- дүлий хаалга - цонхгүй битүү хаалга
- дүлий шил - цаад юм нь нэвт үзэгдэхгүй шил, бүдэг харагдах шил
- дүлий хар - тас хар
- дүлий харанхуй - түнэр харанхуй
- дүлий хөх - хар хөх өнгө
- дүлий цагаан жинс - цулгуй цагаан жинс
- дүлий зуух - аргал, түлш асч өгдөггүй, таталт муутай зуух
- дүлий пийшин - халдаггүй пийшин
Зөв бичихзүй
[засварлах]Кирил бичгийн зөв бичихзүй
[засварлах]дү|лий тэм.. ~ дүмбэ хорш. шилж. (халдаггүй) ~ пийшин
Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй
[засварлах]ᠲ᠋ᠣ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠯᠠ᠊ᠢ᠊᠊ᠢ᠊ᠪᠳ᠋ᠣ᠊᠊ᠷ
ᠲ᠋ᠣ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠯᠠ᠊ᠢ᠊᠊ᠢ᠊ᠪᠳ᠋ᠣ᠊ᠷᠳ᠋ᠠᠬᠥᠣ
ᠲ᠋ᠣ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠯᠠ᠊ᠢ᠊᠊ᠢ᠊ᠳ᠋ᠠᠬᠥᠣ
ᠲ᠋ᠣ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠯᠠ᠊ᠢ᠊᠊ᠢ᠊ᠳ᠋ᠠᠬᠥᠭᠡ᠊ᠨ
- /~втэр /~втэрдүү /~дүү /~дүүхэн
Орчуулга
[засварлах]Хоршоо үг
[засварлах]- дүлий дөжин - ажиг сэрэггүй, анхааргагүй, тоомжир муутай
- дүлий дүмбэ - огт сонсоогүй мэт хэнэггүй байдал
- дүлий дүлэр - ажин түжин
Этгээд үг
[засварлах]- ГОДИЛ б.дүлий хүн
- Ээ годил минь, чи миний үгийг сонсож байна уу, үгүй юү. –Сонсож л байна шүү дээ.
- Тэр годилоос дахиж чанга асуугаад ир.
- ДҮЛИЙ ГОДИЛ б.дүлий хүн
- Тэр хүн угаасаа дүлий годил байгаа юм.
- Ээ дүлий годил минь, сайн сонсоод хариул даа.
- ДҮЛИЙ ГОДИЛЛОХ тбү. үл сонсох байдал гаргах
- Ганхуяг дүлий годиллоод миний яриаг огт сонсоогүй.
- Чи битгий дүлий годиллоод бай даа.
- ЧИХГҮЙ ТОЛГОЙ н. дүлий мэт хэнэггүй хүн
- Чи хүний зөвлөгөө сонсдоггүй чихгүй толгой юм.
- Хүүе, чи яадаг чихгүй толгой вэ, хүний үг сонсохгүй царайлдаг байна шүү.
Товчилсон үг
[засварлах]- МДИН Монголын Дүлий Иргэдийн Нийгэмлэг
- МДИХ Монголын Дүлий Иргэдийн Холбоо
Хэлц үг
[засварлах]Өвөрмөц хэлц
[засварлах]- таг дүлий - огт юм сонсохгүй
- дүлий толгой - (жигш.) хүний хэлж хүсэж байхыг ойшоодоггүй тоодоггүй зантай хүн~(Лхүндэв) –Хэн янзын амьтан гэж? (Жалмаа) –Яагаа вэ, манай дарга гэж нэг дүлий толгойтой юм (Ч.Ойдов, Нэгэн өдөр).
- дүлий худал оргих - бусдыг ойшоохгүй, зөвхөн өөрийнхийгөө л ярих~Дүлий худал оргиод дандаа бусдыг буруутгана.
Хэвшмэл хэлц
[засварлах]- Банз мод боловч дүнтэй дэнтэй
- Дүлий хүн боловч ээнтэй уунтай
- Дүлий дүмбэ
- Хөндий төсөө
- Дүлий хүн дүйлүүлэх дуртай
- Яв хүн ярих дуртай
- Дүнсэн мод боловч дүнтэй дэнтэй
- Дүлий хүн боловч аантай уунтай
- Дүүрэн шанага дуугүй
- Дүлий хүн дуутай
- Сохор байгаад үзэх дуртай
- Дүлий байгаад сонсох дуртай
- Сохор боловч сонирхох хүслэн
- Дүлий боловч дуулах хүслэн
- Сохор хүн үзэх дуртай
- Дүлий хүн дуулах дуртай
Аман зохиолд орсон нь
[засварлах]Зүйр үг
[засварлах]- Нохойгүй айл дүлийтэй адил
- Номгүй хүн сохортой адил
Тайлбар: хүн эрдэм ном сурахгүй бол хэцүү
- Дүлийдээ найдаж унгараг
Тайлбар: дэмий юманд найдах хэрэгүй
- Дүлий царайлж дүмбэ оргих
Тайлбар: ямар ч юм болж байсан тоохгүй, үл мэдэгч царайлах
Цэцэн үг
[засварлах]- Нүдэн балай
- Чихэн дүлий
Тайлбар: тухайн зүйлд дургүй учраас үзээгүй, сонсоогүй мэт байх нь