дотор

Монголоор

Үгийн дуудлага

[dotor]

Үндэсний бичиг

ᠲ᠋ᠣ᠊ᠳ᠋ᠣ᠊᠊ᠷ
ᠲ᠋ᠣ᠊ᠳ᠋ᠣ᠊᠊ᠷ᠎ᠠ

(дотур) ~ гадар (дотур-а)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

дай.

1. Гадна гэдгийн эсрэг, дотоодод
2. Хувцасны дотуурх өмсгөл
3. Эд юмны дотоод тал; нэхий дотортой (нэхийгээр дотор хийсэн), хурган дотортой (хурганы арьсан дотор бүхий), аяганы дотор (аяганы шингэн зүйл агуулах хонхор тал), дээлийн дотор (а.дээлэнд; б.дээлийн дотоод талын давхар), тогооны дотор (тогооны дотоод тал), өнгө дотор хорш. (юмны хоёр тал буюу гадар дотор тал
4. хуучир. Зуураа, хоорондоо, дунд
5. шилж. Сэтгэл санаа, бодол бодлого
6. биезүй. Цээж, хэвлийн хөндийн эрхтэн
7. Хугацаанд

Нийлмэл үг

гэрийн дотор - гэрт

усан дотор - ус туулан, усанд булхан

дотор газар - хятад нутаг

дотор дэгээ - монгол бөхийн мэх

дотор им - амьтны уураг төмс ил бус им

дотор имтэй хурга - далд төмстэй хурга

дотор хүн - хятад хүн

ой модон дотор - ой модон дунд

дотор хувцас - дотуур хувцас

дотор өмд - өмдний дотуур өмсөх өмд

гэр дотроо - халуун ам бүл дундаа

олны дотор - өргөн олны дунд

дотор агсах - уур хилэн бадрах

дотор арзасхийх - бие агзганах

дотор балартах - ухаан балартах

дотор бухимдах - уур хилэн ихэд хөдөлж сэтгэл үймрэх

дотор онгойх - сэтгэлийн зовнил арилах

дотор өвдөх - айх зэргээс дотор эвгүйрхэх

дотор өмрөх - энэлэн шаналах

дотор уужрах - сэтгэл тайвшрах

дотор хөнхийх - итгэл найдвараа алдах

дотроо цухалдах - дотроо бухимдах

дотор хүйт оргих - бие эвгүйцэх, жихүүдэс хүрэх

дотор хүнтэйгээ ярих - а.өөрөө өөртэйгээ ярих; б.бодол санаагаа шүүмжлэх

дотроо санах - ухаандаа тогтоон бодох

хөө шиг дотортой - а.хорон санаатай; б.нинжин сэтгэлгүй

муухай дотортой - нинжин сэтгэлгүй

арилсан дотортой - эрээгээ алдсан, хэнэггүй, хайхрамжгүй

бөх дотортой - хатуу сэтгэлтэй

өмхий дотортой - муу санаатай

талбиун дотортой - уужим саруул ухаантай

дотор базлах - гэдэс базлах адил өвдөх

дотор гових - өлсгөлөнд дотор тэсэхгүй болох

дотор зайлагдах - ширүүн явснаас гэдэс зайлагдах

дотор засах - архины шар тайлах

дотор мах - таван цул хийгээд гэдэс

дотор муудах - хоол шингүүргүй болох

дотор мушиглах - гэдэс базлах

дотор өвдөх - гэдэс өвдөх

дотор хорсох - ходоодны хүчил ихэдсэнээс болж цээж нэлэнхүйдээ өвдөлхийлэх

дотор хүйт оргих - а.даардас хүрэх, жихүүцэх; б.шилж. жигшил зэвүүцэл төрөх

дотроо онгойлгох - а.сэтгэл санаагаа сэргээх; б.шилж. шараа тайлах

дотрын өвчин - хэвлийн өвчин, цээжний хөндийн өвчин

дотор өөх - дотоод эрхтэний өөх

дотрын тасаг - дотор өвчнийг анагаан эмчлэх тасаг

дотрын эмч - дотор өвчнийг анагаах эмч

өнөөдрийн дотор - өнөөдөртөө багтаан

нэг сарын дотор - нэг сарын хугацаанд

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

до|тор орон. ~ гадна хорш. (дотоод тал) сав­ны ~ (дотоод бие) дотроо санах, дотрын эмч

Хоршоо үг

• дотор гадна - юмны хүрээ хязгаар, харъяа хамаанд орох эс орох зай
• өнгө дотор - юмны хоёр тал буюу гадар дотор тал
• гэдэс дотор - а.хуучир. Таван цул, зургаан савын ерөнхий нэр; б.хоол боловсруулах эрхтэн

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

гаднаа гяланцаг, дотроо паланцаг - гадаад өнгө нь гоё ганган боловч мөн чанар нь тааруу

дотор газраас өр нэхэх шилж. - өлсөх

дотор буцлах - үнэн голоосоо үзэн ядах, дүргүй нь хүрэх~Хадаг мөнгө бариад үг хэлж байгаа Итгэлтийг өшиглөн түлхэж гаргамаар санагдаж хязгааргүй занал хорслын гал Эрдэнийн дотор буцалж байвч, түүний хажуугаар Сүхбаатар, Петр нарын дахин дахин сануулж байсан төрийн хараа гэдэг үг бодогдож сэтгэл нь хоёрдмол болжээ (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).

дотор газраас өр нэхэх - (хошин) өлсөх~Оргодол мэт амьтнаас дөлж яваагаа Дугаржав гутамшигтай гэж бодсонгүй. Эцэст нь дотор газраас өр нэхсэн тул гэр рүүгээ давхиж хүрлээ (Ж.Пүрэв, Бээлий).

дотор загатнах - а.хорхой хөдөлгөх, хүсэл өдөөх~Хүн тэгээд дуртай юмандаа яаж ч байсан цаг гаргах юмдаа. Мөрийтэй тоглоом гэж сонсонгуут л дотор загатнаад сууж чаддаггүй юм. б.эгдүү, дургүй хүргэх, зэвүү хүргэх

дотор нь долоон нар гарах - ихэд баярлаж хөөрөх~Хүүгийн аав цэргээс ирж ёстой нэг дотор нь долоон нар гарах шиг л боллоо доо.

дотор нь ороод гарсан юм шиг - санаа сэтгэл болон юу бодож байхыг нь андахгүй сайн мэдэх~Үнэндээ Вандансангитай... нэг албан газарт хамт ажиллаж байсан болохоор түүнийг ёстой л дотор нь ороод гарсан юм шиг мэддэг ажээ (З.Пүрэв, Мянган захидал).

дотор [нь] харлах - ихэд харамсах~Содномын тухай бодоход дотор харлан, үнэтэй эрдэнээ өөрийн мууд бусдад алдсан юм шиг санагдана. Гэвч Долгор нь үүрд өөр хүний Долгор болсон гэдэг сэтгэлтэй эвлэрч бас л чадахгүй байлаа (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).

дотор онгойх - санаа сэтгэл уйтгаргүй болох, санаа амар болох, тайвшрах~Хоёр элч ирсэн хэрэг бүтэх биз хэмээн дотор онгойж, тэр шөнөдөө баатар Диянд санаа амар унтаж маргааш өглөө нь монгол жанжны яаманд очвол нэг ч хүнгүй хов хоосон болжээ (Б.Ринчен, Үүрийн туяа).

дотор пал хийх - сэтгэл эвгүй болох, гэнэт түгших~Энэ юун жагсаал харанхуй шөнө цувдаг билээ гэж нүдээ арчин хартал дотор пал хийж хэртхийн цочлоо (Б.Ринчен, Гүнж).

дотор харанхуйлах - сэтгэл ихэд шаналан балрах~Батын дотор харанхуйлан, гэр нь эргэлдэж шалан дээр пидхийтэл суув. Хорвоо дээр мэндлээд хоёр сар арван дөрөвхөн хоноод алга болсон хүүгээ бодоход Батын нулимс аяндаа асгарна (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).

↑ гутал дотор хөл хөдлөхийг андахгүй

↑ дороо суурьтай, дотроо бодолтой

↑ өөхөн доторх бөөр шиг

↑ тосонд умбаж, торгон дотор хөрвөх

↑ чээжин дотор түймэр шатавч, утааг нь хамраараа гаргахгүй байх

↑ ханцуй дотроо залбирах

Хэвшмэл хэлц

Гадар биений араас

Дотор харанхуй сэвс

Гадар царай гэрэлд мэдэгдэх

Дотор царай архинд мэдэгдэх

Гадна гавьяа бүтвэл

Дотор тус бүтнэ

Гадна тал нь өдөр шиг

Дотор тал нь шөнө шиг

Гадна тал нь тоть тогос

Дотор тал нь шалбааг намаг

Гол нь харлаж

Дотор нь гонсойх

Дал харвин амттай

Дотор мах домтой

Дотор гэж чулуу

Гадар гэж алт

Дотор муутай төрлөөс

Тун танихгүй хүн дээр

Дотор муутай хүн тогтож суухгүй

Дотоож муутай хүн оцойж суухгүй

Дотор муутай хүн тогтуун сууж чадахгүй

Дотоож муутай хүн оцойж сууж чадахгүй

Дотор сэтгэл уужим бол

Өвсөн овоохой ч давчуудахгүй

Дотор таг

Толгойд яг

Дотор хатуу бол

Гадар хатуу

Дотор цагаан санаа нь дэлгэрэхийн тэмдэг

Догшин хар сэтгэл нь доройтохын тэмдэг

Дээр нь гараад дэвсэх биш

Дотор нь ороод довтлох биш

Ухаан муут эрдэм сурвал галзуурах

Дотор муут архи уувал бөөлжих

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Гай газар дороос

Гахай модон дотроос

Тайлбар: гай тотгор гэнэт тохиолддог

Хүний эрээн дотроо могойн эрээн гаднаа

Тайлбар: хүний муу санаа ил мэдэгддэггүй

Дотор нь ороод гарсан юм шиг мэдэх

Тайлбар: санаа сэтгэл болон юу бодож байдгийг нь андахгүй сайн мэдэх