байгаль орчны эсрэг гэмт хэрэг

Хадмал үг

[англ. environmental crime]

Тайлбар

Америкийн Нэгдсэн Улсыг анх байгуулсан цагаас л хойш байгаль орчны эсрэг гэмт хэрэг үйлдэгдэж ирсэн. Колончлолын үед ой модыг ямар ч бодлогогүйгээр устгаж, нурааснаас болж газар шороо хөрсний эвдрэлд орж, улмаар тоос шороо байгаль орчныг бохирдуулсан байдаг. Мөн ард иргэд баруун зүг уруу улам тэлж, одос бизоны сүргийг хядаж, байгалийн эрдэс баялгийг газар доороос ухаж гаргах уул уурхайн үйл ажиллагаа явуулснаас болж Америкийн байгалийн дүр төрх тэр чигтээ өөрчлөгдсөн. Үүний үр дүнд нийгмийн зүтгэлтэн Хенри Дейвид Тореоу болон Жон Мюир нар тухайн үед ерөнхийлөгч байсан Теодор Рузвелтьтэй хамтран АНУ-ын хамгийн анхны байгаль орчныг хамгаалах зорилготой хууль эрх зүйн зохицуулалтыг баталсан байдаг.

Мөн 20-р зуунд аж үйлдвэржилт явагдаж, химийн хаягдал ихээр боловсруулагдаж, газрын хэрэглээ нэмэгдэж, хотжилт явагдсанаас болж Америкийн байгаль орчин маш их өөрчлөгдсөн. Үүнээс болж зарин нэг хүмүүс, тухайлбал Рейчил Карсон, химийн бодис хэтрүүлэн ашиглах нь байгаль орчинд хортой болохыг эрс буруушааж, үр дүнд нь 1970 онд “Дэлхийн Өдөр” гэгч байгаль орчныг хамгаалах өдрийг бий болгосон. Түүнчлэн, энэ үеэс хойш байгаль орчныг хамгаалах хууль тогтоомжууд ар араасаа дагалдан батлагдсан. Жишээлбэл, Үндэсний Байгаль Орчны Бодлогын тухай хууль нь Байгаль Орчны Чанарын Зөвлөлийг АНУ-ын ерөнхийлөгчийн гүйцэтгэх албаны дэргэд байгуулж өгсөн бөгөөд энэ нь үндэсний хэмжээнд тус ойлголтыг сурталчлахад чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. Ингээд үүний дараагаар Цэвэр Агаар болон Цэвэр Усны тухай хуулиудыг баталсан. Эдгээр эрх зүйн зохицуулалтууд нь эргээд засгийн газрын хяналтгүйгээр байгаль орчныг бохирдуулахыг гэмт хэрэг гэж үзэх үндсийг тавьж өгсөн.

Creative Commons