асуудалд тулгуурласан цагдаагийн үйл ажиллагаа

Хадмал үг

[англ. problem-oriented policing]

Тайлбар

.Асуудалд тулгуурласан цагдаагийн үйл ажиллагаа нь гэмт хэрэг гарч буй үндсэн учир шалтгаануудыг тодруулж, улмаар түүнд тохирох хариу арга хэмжээнүүдийг янз бүрийн шинэлэг арга барилаар хэрэгжүүлэх зорилготой. Асуудлыг тодруулах, түүнд дүн шинжилгээ хийх, түүнд тохирох хариу үйлдлийг сонгох, үнэлэх болон дахин тохируулах энгийн арга барил нь гэмт хэрэг гарах нарийн механизмыг ойлгож, улмаар тухайн гэмт хэргийг таслан зогсооход шаардлагатай далд нөхцөл байдлыг тодруулахад маш чухал юм. Судлаачдын үзсэнээр асуудалд тулгуурласан цагдаагийн үйл ажиллагааг ашиглан янз бүрийн гэмт хэрэг болон зөрчлийг хянаж, таслан зогсоох боломжтой. Тухайлбал, дэлгүүр, лангууны хулгай; биеэ үнэлэлт; хууль бус мансууруулах бодисын худалдаа; гэмт бүлэглэлийн хүчирхийлэл.

Гэвч, тус ойлголт нь харьцангуй шинэ юм. Учир нь саяхныг хүртэл ихэнх цагдаагийн газрууд гэмт хэрэгт суурилсан урьдчилан сэргийлэх стратегиудыг ашиглаж байсан. Уг стратегиудыг ашиглаж байгаа цагдаагийн газрууд байнга давтагдаж буй гэмт хэргийг авч үзэхийн оронд гэмт хэрэг бүрийг тусад нь авч үздэг. Жишээлбэл, цагдаагийн алба хаагчид дуудлага хүлээн авч байгаа тохиолдолд шинж чанарын хувьд адилхан гэмт хэргүүдийн цаад учир шалтгааныг хэзээ ч ойлгож, тодруулахыг хүсдэггүй. Үүнээс болж тэд ямар ч ахиц гаргалгүйгээр удаа дараалан адилхан дуудлага хүлээн авсаар л байдаг. Үүний үр дүнд ард иргэдийн сэтгэл ханамж буурдаг. Учир нь цагдаа нар тэдний ирүүлсэн дуудлагын үндсэн учир шалтгааныг тодруулж, асуудлыг бүр мөсөн шийдвэрлэж өгч чаддаггүй.

Чухам эдгээр бэрхшээлүүдийг шийдвэрлэхийн тулд 1979 онд Херман Голдштейн цагдаагийн үйл ажиллагааны өөр нэг шинэлэг арга барилыг дэвшүүлсэн байдаг. Түүний хувьд цагдаа нар гэмт хэрэг бүрийг тусад нь авч үзэж, дуудлага бүрийг нэг хэрэг гэж үзэхийн оронд адилхан шинж чанартай гэмт хэргүүдийг нэг цогц ойлголт болгон хүлээн авч, улмаар тэдгээр гэмт хэрэг чухам яагаад үйлдэгдэж байгаа далд учир шалтгаануудыг эрэлхийлэх хэрэгтэй гэж үзжээ.

Голдштейны санаа бол маш энгийн бөгөөд ойлгомжтой. Учир нь удаа дараалан давтагдаж буй гэмт хэргүүдийн цаана тухайн нөхцөл байдлыг бий болгож байгаа үндсэн хүчин зүйлс бий. Гэмт хэрэгт суурилсан цагдаагийн үйл ажиллагаа нь хэзээ ч эдгээр нөхцөл байдлыг авч үздэггүй; тийм учраас хэрэг явдал дахин давтагдах магадлал өндөртэй. Мэдээж хэрэг цагдаагийн алба хаагчдын нэг үндсэн үүрэг бол дуудлага хүлээн авч, тусламж үзүүлэх. Гэхдээ, тэд байнга давтагдаж байгаа гэмт хэрэгт илүү системтэй байдлаар хандаж, асуудлыг шийдвэрлэх хэрэгтэй. Цагдаа нар илүү үр дүнтэй ажиллаж, амжилт олохын тулд гэмт хэргийг үүсгэж байгаа цаад учир шалтгаанууд буюу далд нөхцөл байдлыг тодруулах хэрэгтэй. Ингэхийн тулд тэд мэдээлэл цуглуулж, хамгийн тохиромжтой хариу үйлдлийг боловсруулах шаардлагатай.

Асуудалд тулгуурласан цагдаагийн үйл ажиллагаа нь дөрвөн үе шаттай. Эдгээр үе шатыг АНУ-ын Цагдаагийн гүйцэтгэх судалгааны форум болон Ньюпорт Ньюс хотын цагдаагийн хэлтсийн алба хаагчид хамтран боловсруулсан байдаг. Асуудалд тулгуурласан цагдаагийн үйл ажиллагааны загварыг “SARA model” гэдэг. Энэ нь Англиар: “Scanning”, “Analysis”, “Response” болон “Assessment” гэдэг үгнүүдийн товчлол юм.

• Scanning /Задалгаа хийх/: асуудлыг задалж, тодорхой бэрхшээл бий болгож байгаа эсэхийг тодруулах

• Analysis /Шинжилгээ хийх/: тухайн асуудлын талаар мэдээлэл цуглуулж, түүний үндсэн шинж чанар, хамрах хүрээ болон учир шалтгаануудыг тодорхойлох

• Response /Хариу үйлдэл боловсруулах/: шинжилгээнээс гаргаж авсан мэдээллийг ашиглан тухайн асуудалд тохирсон хариу арга хэмжээг боловсруулах (энэ нь бусад агентлагуудыг хамруулж болно)

• Assessment /Үнэлгээ хийх/: асуудлыг шийдвэрлэхэд зориулсан хариу арга хэмжээ үр дүнтэй байсан эсэхийг үнэлэх. Үр дүнг ашиглан асуудлыг дахин авч үзэж, хариу үйлдлийг улам сайжруулдаг