арьс өнгөний хандлага

Хадмал үг

[англ. racial profiling]

Тайлбар

Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 14 дүгээр зүйлд “Хүнийг ... арьсны өнгөөр ... нь ялгаварлан гадуурхаж үл болно” гэж тунхаглажээ. Цагдаагийн алба хаагчийн хувьд янз бүрийн үндэс, угсаа, хэл, арьсны өнгө, нас, хүйс, нийгмийн гарал, байдал, хөрөнгө чинээ, эрхэлсэн ажил, албан тушаал, шашин шүтлэг, үзэл бодол, боловсролтой хүнтэй харилцах ажлын шаардлага гардаг тул цагдаа судлалын хүрээнд энэ ойлголтын талаар авч үздэг. Үүндээ цагдаагийн алба хаагчийн ямар үйлдэл, үйл ажиллагааг ялгаварлан гадуурхсан гэж үзэж болзошгүй, энэ тохиолдолд авах арга хэмжээ, зөрчил гаргасан бол хүлээлгэх эрх зүйн хариуцлага, энэ талаар заавал явуулах сургалт, заавал тогтоох үйл ажиллагааны журам зэргийн талаар авч үздэг.

МЭӨ 40 мянган жилийн өмнөөс эхэлсэн мөстлөг дуусах үеэс хүмүүс Америк, Австрали, Далайн орнуудад нутаглаж эхэлсэн хүмүүст Монголжуу, Европжуу, Негржүү гэсэн рась буюу арьс өнгөний ялгаа гарсан. Одоо дэлхийн хүн амыг гурван үндсэн рась, хоёр салбар расьд хувааж дээр нь хэд хэдэн бүс нутгийн расиудад хуваадаг.

Хүн амыг арьсны өнгө, үсний шинж, нүүр, уруул, ам, хамар, тархи толгойн ерөнхий хэлбэр галбир, биеийн өндөр нам зэрэг хүний гарал үүсэлтэй холбогдсон нийтлэг шинж болон биеийн хэлбэр гадаад төрхийн өөр хоорондоо төстэй байдлаар нь ангилж бүлэглэснийг арьсны өнгөн ялгаа буюу арьстан гэдэг.

Монгол Улсын хүн амын арьсны бүтцийн хувьд ялгаварлан гадуурхалт үүсэхгүй боловч цагдаагийн алба хаагчид энэ талын мэдлэгтэй байхыг шаардана. Төрийн алба хаагч хүнийг арьсны өнгөөр ялгаварлан гадуурхаж эрх, эрх чөлөөг нь хязгаарласан, эсхүл тодорхой үйлдэл, эс үйлдэхүй шаардах үйлдлийг албаны чиг үүрэг, бүрэн эрх, нөлөөг урвуулан ашиглаж үйлдсэн бол ял шийтгэхээр 2015 онд батлагдсан Эрүүгийн хуульд заажээ.

Creative Commons