ажлын байрны стресс, дарамт шахалт, түүнд дасан зохицон ажиллах механизм хэрэглэх нь

Хадмал үг

[англ. stress: coping mechanismas]

Тайлбар

Цагдаагийн байгууллагын ажил нь цөөн хэдэн мэргэжил дундаас хамгийн өндөр стресс, дарамт шахалттай учирдаг ажилд тооцогддог ба өөрийн амьдралаа дэнчин тавьж, бие махбодиороо аюултай нүүр тулгарч байх шаардлагатай болдог.

Цагдаагийн ажилтан нь хүчирхийлэл, харгислал, түрэмгийллээс холуур өнгөрөх боломжгүй, ихэнхдээ хүндхэн нөхцөл байдалд чухал шийдвэрүүдийг гаргах шаардлага тулгардаг байна. /Гоолкасайн 1985, Террито болон Веттер 1983 он/Цагдаагийн ажилтан нь нийгмийн аюулгүй байдлыг сахин хамгаалах, олон цагаар ажиллах, ажлын шаардлагаар хүйтэн хөндий, сэтгэл хөдлөлгүй дүр төрхийг гарган сахилга баттай ажиллахаар мэргэшсэн байх юм.

Хууль сахиулах ажилтан нь үл зохицох хийгээд зүй зохистой стратегийн аль ч нөхцөлд стрессээ даван туулахаар бэлтгэгдсэн байх. Цагдаагийн байгууллагын ажилтан нь стресс дарамт шахалтанд өөрийн байр сууринаас үл хамааран, аливаа асуудлыг шийдвэрлэх, зохих арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх нь хамгийн чухал билээ.

Дасан зохицох стратеги нь асуудлыг шийдвэрлэх, хууль сахиулагчид шууд стресстэйгээ нүүр тулан, тухайн асуудалд шийдлийг эрэлхийлэх, тухайн нөхцөл байдалд тохируулан танин мэдэхүйн хийгээд оюун санааны бэлтгэлтэй байх. 1984 онд Зейтлингийн авч үзсэнээр бол стрессээ даван туулах гэдэг нь хувийн чадамж, нөөц бололцоо хийгээд гадаад болон дотоод зан байдлаас шалтгаалан стрессээ арилгаLх тухай ойлголт хэмээн тодорхойлжээ.

Харин эсрэгээрээ, үл зохицох аргачлал нь сэтгэл хөдлөлөөр стратеги төлөвлөлтөнд хандах, хууль тогтоомжийн үүднээс тайлбар хийх, тухайн тулгамдаад буй асуудлыг шийдвэрлэхэд, хувь хүний сандралыг эхний ээлжинд таслан зогсоох, ажлын сэтгэл ханамжаар сөрөг хандлагыг үгүй болгох боломжтой.

Кирмеряер болон Даймондын судалгаагаар /1985/: цагдаагийн ажилтнуудын хувь хүний онцлог нь тухайн ажилтны стрессийг даван туулахаар сонгосон арга барилтай шууд хамааралтай. Тухайлбал, цагдаагийн ажилтнууд “А” гэсэн зан характертай байна гэж үзвэл тэд илүү сэтгэлийн хөдлөлөөр шийдвэр гаргадаг, харин “Б” зан байдлын хувьд илүүтэйгээр стресс дарамт шахалт зэрэгт удаанаар хариу үйлдэл үзүүлдэг, аливаа юманд хандахдаа сэтгэл хөдлөлөөр хандах нь ховор, судалгаагаар цагдаагийн байгууллагын бие бүрэлдэхүүн стрессээ бууруулах талаар тодорхой ойлголтгүйгээс гадна стресс, сэтгэл гутралын дээд шатанд хүрсэн байдаг байна.

Виоланти болон Маршаллын судалгаагаар цагдаагийн байгууллагын ажиллагсад нь стрессийг бууруулахаас илүүтэй түүнд дасан зохицох байдалд суралцах нь зүйтэй гэжээ. Мөн судалгаагаар дасан зохицох хэрэглэгдэхүүнд архи, тамхи зэрэг багтсан байх ба хэт сэтгэл хөдөлсөн үедээ хууль сахиулагч нь илүүтэй хууль зөрчигч этгээд болж болзошгүй, энэ нь зөвхөн нэг хүний стресс гутралын асуудал бус бусад бие бүрэлдэхүүнд нөлөөлөх магадлалтай.

Цагдаагийн байгууллагын ажиллагсдын орчиндоо дасан зохицох стратеги нь сургалт хөтөлбөрийн явцад өөрчлөгдөн, хувь хүн стрессээ хянах аргачлалыг тодорхойлжээ. Үүнд, зорилгоо тодорхойлох, цагийн менежмент, санхүүгийн төлөвлөгөө, биеийн тамираар хичээллэх зэрэг багтжээ. Норвелл, Беллес нарын 1987 онд хийсэн судалгаагаар, цагдаагийн ажилтан нь 40 цагийн турш хяналтын сургалтын хөтөлбөрт хамрагдан, стрессийн түвшингөө бууруулахын зэрэгцээ бусад хамтран ажиллагсдын стрессийн зан байдлыг тодорхойлох юм.

Мэргэжлийн хүнээс зөвлөгөө авах явдал нь цагдаагийн байгууллагад маш чухал. Клеинийн тодорхойлсноор, цагдаагийн албан хаагчид нь сэтгэл судлаачийн зөвлөгөөний дагуу стрессээ даван гарах чадварт суралцан, чадахгүй гэж бодож байсан бодлоо өөрчлөх байнга зөвлөгөө авч, оюун санааны эрүүл мэнддээ анхаарахыг зөвлөжээ.

Тус сургалтын жишээ баримтаас дурдвал өндөр стресстэй байдаг ажлын байрны хувьд стрессийн удирдлагын тогтолцоог тодорхойлон, 4 цагийн турш хувь хүн өөрөө өөртөө төвлөрч, стрессээс гарах талаар ухамсрыг ажил, хувийн амьдрал дээр ч төлөвшүүлэх, ялангуяа стрессийг даван туулах мэргэжлийн техник, хувь хүний менежментийн чадвар, тэсвэр тэвчээрийн тухай ойлголтонд илүүтэй чиглэгдэнэ.

Сургалтад хамрагдсанаар хууль сахиулагч, цагдаагийн байгууллагын ажилтнууд нь гадны хүмүүсийн дэмжлэгийг авах, хүмүүстэй харилцах чадвараа дээшлүүлэх, найзалж нөхөрлөх, бусдыг сонсоход суралцах, мөн өөрийн хэрэгцээ хүсэл, шаардлагаа илэрхийлэх чадамж дээшлэх юм. Өөр нэгэн чадвар нь тэдэнд амьдралыг өөр нэг өнцөгөөс нь харах боломжийг олгодог билээ. Үүссэн нөхцөл байдлаас хэрхэн өөрийгөө авч гарах, түүнчлэн эерэг хандлага, төсөөлөн бодох чадвар, хөгжөөнтэй зан төлөвийг биедээ төлөвшүүлэхийг суралцахаас гадна дасгал сургуулилалтын үед, амарч байх хугацаандаа тэсвэр тэвчээрийг суулгах, стрессийг өөр даван туулах чадвартай болох юм.

Хууль сахиулагч, цагдаагийн байгууллагын ажилтнууд нь гадны хүчин зүйл, дэмжлэгээс шууд хамааралтай байдаг. Өөрөөр хэлбэл, хүний нийгэм нь амьдрал дээр стрессийн нөлөөллийг давж гарснаар бие, физиологийн хувьд эрүүл, сэтгэл гутралыг даван гарч, цаашид үүсэж болзошгүй стрессдүүлэх шалтгаан, нөхцөл байдлаас өөрийгөө хамгаалах тухай ойлголт юм. Энэ ч утгаараа цагдаагийн гэр бүл нь тэдний амсаж, мэдэрч, туулж буй бүхнийг мөн адил биеэр туулдаг болохыг харуулж буй хэрэг юм. Нийгмийн халамжийн тогтолцоо, түүнийг хэрэгжүүлэх бодлогоор энэхүү ажлын байрны стресс, дарамт шахалтыг бууруулах талаар нэмэлт сургалт явуулах нь зүйтэй.

Creative Commons