өлөн

Монголоор[засварлах]

Үгийн гарал[засварлах]

Үгийн дуудлага[засварлах]

[öln]

Үндэсний бичиг[засварлах]

ᠡᠣ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠯᠣ᠊᠊ᠨ
ᠡᠣ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠯᠣ᠊‍ᠠ‍᠊ᠢ᠊ᠡ᠋
ᠡᠣ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠯ᠊ᠢ᠊‍ᠠ‍᠊ᠢ᠊ᠡ᠋

(өлүн) ~ зэлмэн Foiloeit (өлүнг) ~ өвс

Галиглах зарчим

Үгийн утга[засварлах]

I тэм.

Хүн, амьтны хоол тэжээл идээгүй гэдэс хоосон
Шим тэжээл, өнгө зүсгүй
шилж. Гярхай боловч бусдын юмыг илүүд үзэх, атаархуу зан байдал

II тэм.

Маш нарийн, үл үзэгдэм

III урга.

Намаг чийгтэй газар ургадаг иш гурван талтай, навч нарийн, цэцэг баг багаар ургана, хавар эрт цэцэглэдэг; төрөл зүйл олон

IV.

Ойролцоо үг[засварлах]

Нийлмэл үг[засварлах]

өлөн морь - өвс ногоо идээгүй морь

өлөн бие - хоол унд идэж уугаагүй байх үеийн бие махбод

өлөн гэдэс - нарийн гэдэс

өлөн хоосон - хоол унд муутай, өлсгөлөн

өлөн ховдог - идээд байгаа хэрнээ сэтгэл ханахгүй хомхой байдал

өлөн хөлс - өлсгөлөн явж байгаад хоол унд идэж уухад гарах хөлс

өлөн шүлс - өглөөгүүр юм идэж уугаагүй байхад асгарах шүлс

өлөн шээс - өглөө унд уугаагүй байх үеийн шингэн мөр

өлөн саарал - зэвхий саарал өнгө

өлөн цагаан - цав цагаан бус өнгө

өлөн дажин - хүнсний зүйл ихэд ховордсон байдал

өлөн зуд - идэш ууш ховордсон гамшиг

өлөн нүд - а.ажигч гярхай нүд; б.шилж. шуналтай харц

өлөн хонхор - мал адгуусны ташаан толгой, сүвээ хоёрын хоорондох хонхорхой

өлөн шороо - өвс ургамалгүй газарт байх үхмэл нарийн шороо

өлөн тоос - нарийн хумхийн тоос

өлөн өргөс - маш нарийн, нүдэнд үл үзэгдэм жижиг өргөс

өлөн хир - хувцас хунарт суусан ялимгүй хир

өлөн хяруу - үдэш унаж, өглөө нар гармагц хатах шүүдрийн цан

өлөн чийг - үдэш унаж өглөө нар гармагц хатдаг шүүдэр

голын өлөн - гол дагуу ургасан өлөн өвс

намгийн өлөн - намагт ургасан өлөн өвс

өлөн сахал урга. - дугтуйлан ургасан жижиг хайрст навчтай бүрхүүл бүхий ургамал цахилдагтай адилавтар, сөөхий гуталд дэвсэнэ

өлөн хутгуур амьт. - чийгтэй газар төрнө, цууцлайтай адил бөгөөд том толгой, жигүүр, сүүл цөм бараан, өвчүү цагаан нэг зүйл шувуу

өлөн хийх - өлгөр юмны хөдлөх

Зөв бичихзүй[засварлах]

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй[засварлах]

ө|лөн нэр. ~ хоосон хорш., өлөнгийн, өлөнд

Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй[засварлах]

Хоршоо үг[засварлах]

зэлмэн/өлөн зэлмүү - хоол унд муутай, хүнсээр дутмаг

Товчилсон үг[засварлах]

Хэлц үг[засварлах]

Өвөрмөц хэлц[засварлах]

өлөн элэг - өглөө босоод юм идэж уугаагүй байх үеийн бие махбод

өлөн элгээ тайлах - өглөөний ундаа уух

өлөн хутгуур - хов зөөгч хүн

өлөн нүд - гярхай боловч бусдын юмыг илүүд үзэх, атаархуу зан байдал~Ядуу хүний өлөн нүд бузар байдаг гэж над нэг эрдэмтэй хүн хэлсэн юм (М.Чимид, Алтан номын үсэг).

өлөн хутгуур - хов зөөгч хүн~Цэрмаа гэж өлөн хутгуур бий. Юм дуулгаад хэрэггүй шүү.

өлөн шүлсээ залгиж, өмдөндөө алдах - горилох, дурлах, тачаан шунах~Тэдгээр лам нар харин

өлөн элгээ тайлах - өглөөний ундаа уух~Балжин эмгэн үглэсээр гал тогооны гэр рүү хэд алхсанаа “Ядаж өлөн элгээ тайлах сан” гэв (Л.Түдэв, Уулын үер). ~Аяга сүү ууж өлөн элгээ тайлаад яв л даа гэж Тэрбиш өндийв. (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).

өлөн элэг - өглөө босоод юм идэж уугаагүй байх үеийн бие махбод~Хүн өлөн элгээрээ хүчир ажилд зүтгэвэл хэцүү (Б.Бааст, Алтайн цэцэг).

↑ өлсөхөд өлөн бугын эвэр зөөлөн, цадахад цагаан хурганы сүүл хатуу

Хэвшмэл хэлц[засварлах]

Өлөн барсыг барихад өгөөш тавих хэрэгтэй

Өтгөс луусыг унахад өөрийн амийг тэвчилтэй

Өлөн буга урамдах

Өндөр мод цуурайтах

Өлөн нүдээр үзвэл өвс боловч орхоодой

Ховдог нүдээр үзвэл хумаг боловч алт

Өлөн өвс ургасан газар тариа бүү тарь

Үгэндээ хүрдэггүй хүнтэй арилжаа бүү хий

Өлөн өвс шим муутай

Олон үг амт муутай

Өлөн өвсөнд шимгүй

Үргэлж ярианд дүнгүй

Өлөн хүйт даадаггүй

Өөх гал даадаггүй

Өлөн хэрээ улай эрнэ

Өстөн хүн өө эрнэ

Өлөн чононд өлөгчин харагчин хамаагүй

Өөдгүй гуйлгачинд өөх тос ялгаагүй

Өлөн чоно

Өөхөн үнэрээр

Өндөр модонд авирах гэвэл

Үе гишүүг нь эр

Өлөн чоныг барих гэвэл

Үүр хөлийг нь ол

Өнчин хүнд ноён

Өлөн хүнд идээ

Өнчин хүүхэд хэрүүлд дуртай

Өлөн тэмээ хэрсэнд дуртай

Аман зохиолд орсон нь[засварлах]

Зүйр үг[засварлах]

Өндрөөс буусан үер

Өлөнд ноцсон гал

Тайлбар: өндөр газраас бууж буй үер чимээ, хүч ихтэй, өлөн өвсөнд авалцсан гал унтрахад хэцүү