мөрдөн байцаалтад зориулсан гэмт хэргийн менежмент болон гэмт хэргийн урьдчилсан үзлэг

Хадмал үг

[англ. case screening and case management for investigations]

Тайлбар

Гэмт хэргийн мөрдөн байцаалтад менежмент хийх ойлголт нь 1970-аад оны үеэс Рочестерын Цагдаагийн Хэлтэст хэрэгжүүлсэн төсөл болон “RAND” корпораци болон Цагдаагийн Гүйцэтгэх Судалгааны Форумаас гаргасан тайлангуудаас үүдэлтэй. Цаг хугацааны явцад, компьютер технологи шинээр гарч, улмаар мөрдөн байцаалтын үйл явцад менежмент хийх илүү үр дүнтэй арга зүй бий болсноор тухайн ойлголт нь улам боловсронгуй болсон байдаг. Мөрдөн байцаалтад илүү үр дүнтэй байдлаар менежмент хийхэд дараах зүйлсийг шалгуур болгодог:

• Мөрдөж буй хэргийн тоо

• Илрүүлсэн хэргийн тоо

• Шүүх хуралдаанаар авч хэлэлцсэн хэргийн тоо

• Сэжигтэнд ял тулгасан хэргийн тоо

Гэмт хэргийн мөрдөн байцаалтад менежмент хийх үйл ажиллагаа нь хэд хэдэн бүрэлдэхүүн хэсэгтэй ба тэдгээр нь процессын болон гэмт хэрэгт урьдчилсан үзлэг хийх аргачлалыг багтаадаг. Гэмт хэргийн мөрдөн байцаалтад менежмент хийх үйл ажиллагаанд үнэлгээ өгөхөд дараах зүйлс чухал байдаг:

• Анхан шатны мөрдөн байцаалт

• Гэмт хэргийн урьдчилсан үзлэг

• Мөрдөгдөж буй гэмт хэргийн менежмент

• Цагдаа, прокурорын харилцаа

• Үйл явцын хяналт

Гэмт хэргийг илрүүлэх боломжтой хүчин зүйлс

Гэмт хэрэгт урьдчилсан үзлэг хийх нь маш үр дүнтэй бөгөөд үр ашигтай үйл ажиллагаа юм. Учир нь өмнөх туршлагаас харвал бүх гэмт хэргийг илрүүлэх боломжгүй байдаг. Чухам ийм учраас дээд удирдлагууд гэмт хэргийг илрүүлэх боломжтой хүчин зүйлс гэдэг ойлголтыг ашигладаг. Энэ нь дараах хүчин зүйлсийг авч үзэхийг хэлдэг. Үүнд:

• Тус гэмт хэргийн талаар мэдээлэл өгөх гэрч байгаа юу?

• Гэрчийн нэр усыг мэдэх үү?

• Гэрчийн тодорхойлолт байгаа юу?

• Гэрчийн байршлыг тогтоох боломжтой юу?

• Тус гэмт хэрэгтэй холбоотой автомашиныг тодруулах боломжтой юу?

• Хулгайд алдсан өмчийг мөшгөх боломжтой юу?

• Бодит нотлох баримт байгаа юу?

• Үйл ажиллагааг явуулах ямар нэгэн онцгой арга байгаа юу?

• Сэжигтнийг гэмт хэргийн мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийн тодорхойлох боломжтой юу?

Дээр дурдсан хүчин зүйлс нь гэмт хэргийн менежмент хийх суурь үндэс болдог. Мөрдөн байцаалтын явцад тухайн хүчин зүйлсийг хяналтын системтэй хослуулан ашигласнаар удирдлагын албан тушаалтнууд гэмт хэргийн мөрдөн байцаалтад зориулсан нөөц хэрэгслийг илүү үр дүнтэй зохицуулж, ашигладаг. Нэг зүйлийг онцолж хэлэхэд, гэмт хэргийн менежментийг ерөнхийдөө “энгийн” гэмт хэргийн төрөлд багтах хэргүүдийг илрүүлэхэд ашигладаг. Тухайлбал, хулгай, орон байрны хулгай болон дээрэм гэх зэрэг хэргүүдийг илрүүлэхэд ашигладаг. Харин хүн амины хэрэг, хүчингийн хэрэг, зохион байгуулалттай гэмт хэрэг болон алан хядах үйл ажиллагаа нь урьдчилсан мөрдөн байцаалт хийхээс илүү их ажлыг шаарддаг.